تاسیسات ساختمانی تاسیسات کارخانجات تاسیسات مکانیکی مهندسی مکانیک

راهنما و دستورالعمل طراحی تاسیسات مکانیکی نظام مهندسی استان تهران

جمال بهرامی

18/01/2022

329 نمایش 0

ذخیرهذخیرهحذف شده 0

راهنما و دستورالعمل طراحی تاسیسات مکانیکی نظام مهندسی تاسیسات راهنما و دستورالعمل طراحی تاسیسات مکانیکی نظام مهندسی استان تهران mechanical installation

فهرست مطالب

راهنمای انتخاب و طراحی سیستم‌های حرارتی و برودتی و تاسیسات مرکزی
راهنمای انتخاب و طراحی داکت‌ها و دودکش‌ها
راهنمای انتخاب و طراحی سیستم آبسرد و گرم مصرفی و برگشت مصرفی
راهنمای انتخاب و طراحی سیستم لوله کشی فاضلاب، ونت و آب باران
راهنمای انتخاب و طراحی سیستم‌های اگزاست و فشار مثبت راه پله‌ها
راهنمای انتخاب و طراحی تجهیزات موتورخانه، برج خنک کن و اتاق پمپاژ
راهنمای انتخاب و طراحی سیستم‌های آتش نشانی

راهنمای انتخاب و طراحی سیستم‌های حرارتی و برودتی و تاسیسات مرکزی

در صورت انتخاب موتورخانه مرکزی، محاسبه و انتخاب دیگ‌ها و چیلرها در قالب بلوك لود ارایه و پس از مقایسه با محاسبات بار تک تک فضاها، دستگاه‌های مرکزی شامل دیگ‌ها و چیلرها انتخاب گردد.
در صورت استفاده از سیستم‌های مستقل (پکیج‌های حرارتی و برودتی) محاسبات هر واحد به صورت مستقل و بر اساس نرم‌افزار ارایه گردد.
در صورت وجود استخر و تاسیسات جانبی، بارهای حرارتی و برودتی تاسیسات فوق در تاسیسات مرکزی گنجانده شود.
اتاق تصفیه خانه ترجیحا در رقوم پایین‌تر از کف استخر (حداقل 50 سانتی‌متر پایین‌تر از کف استخر) با پیش بینی نحوه دفع پس آب و یا کفشوی انجام گردد.
با هماهنگی با گروه معماری و سازه جانمایی موتورخانه و تاسیسات جانبی کنترل و جهت ورود و خروج و بدون تخریب ساختمان دستگاه‌های موتورخانه مرکزی و تجهیزات سرمایی و گرمایی، استخر و جکوزی و دیزل ژنراتوردر حال و آینده تجهیزات و دستگاه‌ها فضاهای لازم اخذ گردد.
فضای کافی جهت نصب، تعمیر، سرویس و نگهداری تجهیزات موتورخانه، تصفیه خانه، پمپ خانه و برج خنک‌کن یا کولر آبی در نظر گرفته شود.
در صورت نصب دستگاه‌ها و وسایل سنگین و یا دارای ارتعاش نظیر چیلر، برج خنک کن، منابع آب و … سازه اصلی آن در نقشه‌های سازه لحاظ گردد.
محاسبات مخازن ذخیره آب و آتش نشانی برای ساختمان‌های بیش از 4 طبقه و یا بیش از 10 واحد با گنجایش دست کم 12 ساعت و بر اساس 150 لیتر برای هر نفر در شبانه روز با ارایه جانمایی مربوطه و هماهنگی با گروه‌های معماری و سازه ارایه گردد.
جهت جانمایی مخازن ذخیره آب و آتش نشانی حتما با گروه سازه و معماری هماهنگی‌های لازم به عمل آید.
نقشه‌های فونداسیون تجهیزات با ابعاد و کد ارتفاعی ارایه گردد.
فن کویل‌ها و داکت اسپلیت‌ها با اندازه واقعی در نقشه‌ها آورده شود.
ترجیحا از بکار گیری فن کویل‌ها و اسپلیت‌های با فشار بالا در واحدهای مسکونی خودداری به عمل آید.
گرمایش برای محوطه استخر طراحی شود.
عدم جانمایی دستگاه داکت اسپلیت در لابی آسانسور طبقات و خارج از واحد.
انطباق ضرایب حرارتی المان‌های ساختمانی اعم از سقف کف و … بر اساس محاسبات چک لیست مبحث 19 مندرج در نقشه‌های معماری.
انطباق ظرفیت‌های محاسبه شده با ظرفیت تجهیزات مندرج در نقشه‌ها.
چیدمان کلیه رایزرها در همه پلان‌های همه سیستم‌ها باشد. به این صورت نحوه انشعاب گیری از رایزرها و تداخل آن‌ها با لوله‌های سیستم‌های دیگر رعایت می‌شود. ( به اصطلاح لوله‌های داخل داکت‌ها به صورت layout اجرا شوند)

راهنمای انتخاب و طراحی داکت‌ها و دودکش‌ها

پس از انتخاب سیستم‌ها، کلیه داکت‌های تأسیساتی با ابعاد مناسب و جانمایی با مقیاس دست کم 1:50 ارائه گردد.
با توجه به دستورالعمل‌های مقررات ملی ساختمان، دسترسی به تاسیسات اجرا شده الزامی می‌باشد لذا ترجیحا داکت‌های رایزرهای اصلی آبرسانی، سرمایش و گرمایش منابع انبساط، آتش نشانی، شیرهای قطع و وصل هر واحد، در فضای مشاع و قابل دسترسی توسط کلیه واحدها و گروه سرویس و نگهدار قرار گیرد.
با تعبیه دریچه‌های مناسب بازدید، کنترل و تعویض شیر آلات ولوله‌ها به راحتی در حال و آینده امکان پذیر گردد.
اجرای رایزر دودکش در مسیر سرویس‌های بهداشتی و حمام ممنوع است.
تهویه پارکینگ‌ها با رعایت کلیه مباحث مقررات ملی و توسط کانال منتهی به کوتاه‌ترین مسیر تا هوای آزاد انتقال نماید.
از عبور کانال‌های تهویه و یا اگزاست واحدها از فضای واحد مجاور خودداری به عمل آید.
از اتصال اگزاست واحدهای مجاور در یک طبقه به یکدیگر خودداری گردد.
حداقل سایز دودکش پکیج‌های مستقل آپارتمانی 15 سانتی متر و سایز دودکش موتورخانه‌ها بر اساس ارتفاع از موتورخانه تا بام و ظرفیت حرارتی دیگ ارایه گردد.
در جاسازی پکیج‌ها، دودکش‌ها و ادامه آن‌ها تا بام، فاصله داشتن از پرده و شیشه و مواد آتش زا، عدم تداخل با اجاق گاز و در پناه بودن در مقابل باد غالب شهر و رعایت مبحث 17 مقررات ملی لحاظ گردد.
محل دودکش‌ها در نقشه‌های معماری و داکت ان در سازه ارایه شود.
کنار هر سرویس یا سرویس‌های مشترک، داکت جهت انتقال هوای اگزاست، نصب لوله‌های فاضلاب و ونت منظور گردد.
کنار هر آشپزخانه داکت جهت انتقال اگزاست هود یا پکیج، نصب لوله‌های فاضلاب و ونت منظور گردد.

راهنمای انتخاب و طراحی سیستم آبسرد و گرم مصرفی و برگشت مصرفی

جدول مصارف بر اساس ضرایب مصرف واحدها و مجموع کل ساختمان تنظیم و ارایه گردد.
الزام به زون بندی در ساختمان‌ها به تعداد طبقات، محل اتاق پمپاژ، تعداد واحدها انجام پذیرد.
مطابق مقررات ملی هر واحد آپارتمان باید مجهز به شیر قطع و وصل وشیر یک طرفه باشد.
جنس مصالح مناسب تأسیساتی مطابق مقررات ملی ساختمان انتخاب گردد.
سایز بندی در نقشه‌ها در صورت استفاده از مصالح با سایزینگ متریک، با همان سایز و در غیر این صورت سایزبندی با واحدهای انگلیسی ارایه گردد.
در توضیحات اجرایی، با توجه به محاسبات طراح، فلاش تانک و یا شیر فشاری دقیقا ارایه گردد.
محاسبات انتخاب اندازه لوله‌های آب مصرفی بر اساس حداکثر مصرف لحظه‌ای آب (S.F.U) انجام گردد.( جدول پ 2-2-1 مبحث 16 )
در طرح‌های دارای موتورخانه مرکزی اجراي لوله‌کشی برگشت آبگرم مصرفی الزامی می‌باشد.
رقوم اجرای لوله‌ها با هماهنگی گروه معماری حتما ارایه گردد.
جهت جلوگیری از آسیب پذیری آتی لوله‌های قایم داخل دیوارها ( خصوصا لوله‌های 5 لایه و یا پکس) مسیرها پیشنهاد گردد.
رایزرهای اصلی آب سرد، آب گرم و برگشت مصرفی و رایزرهای آتش نشانی در داخل داکت و در فضای مشاع قابل دسترسی کلیه واحدها و گروه نگهدار و مدیریت ساختمان، بدون مزاحمت برای واحدها باشد.
جهت انشعابات شیرهای برداشت یا سرویس‌های زیرزمین چنانچه از خط اصلی انشعاب گرفته می‌شود حتما شیر فلکه قطع و وصل نشان داده شود.

راهنمای انتخاب و طراحی سیستم لوله کشی فاضلاب، ونت و آب باران

لوله کشی ونت لوله کشی فاضلاب‌ها به صورت فول ونت طراحی و ارایه گردد.
در اجرای لوله ونت و اتصال در یک فضا کلیه مبانی ارایه شده در ردیف 5-2-6-16 رعایت گردد.
از اتصال لوله کشی‌های واحدهای مجاور به یکدیگر خودداری گردد.
از طرح و اجرای رایزرهای فاضلاب، ونت و آب باران در دیوارها و درزهای انبساط خودداری گردد.
جهت دفع شبکه‌های آب باران حفر چاه الزامی است.
در ساختمان عمومی بهتر است که از کفشوی کوچکتر از 3 اینچ استفاده نشود.
لوله فاضلاب تا حد ممکن به موازات دیوار کف و سقف نصب گردد.
در صورت اتصال زیر دوشی و یا وان در انشعاب فاضلاب دوم به بعد در خط افقی و یا طولانی بودن مسیر اتصال یک متر به بالاتر، نصب اتصال ونت الزامی است.
دریچه‌های بازدید طبقات خطوط رایزر فاضلاب، در محل‌های قابل دسترسی ( ترجیحا در داخل سرویس‌ها) قرار گیرد.
انشعاب لوله ونت مستقل از کلیه اتصالات ظرفشویی، ماشین ظرفشویی و ماشین ظرفشویی الزامی است.
جمع آوری و تخلیه خطوط درین به صورت مستقل از فاضلاب هدایت و به چاهک مجزا تخلیه گردد.
در محل‌هایی که فاقد اگوی شهری است و از طرفی به لحاظ بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی امکان حفر چاه وجود ندارد، نصب تصفیه خانه هوازی و یا بی‌هوازی الزامی است.
در نظـر گرفتن چاهک و کفشور مجزا برای چاهک آسانسور.
چاه جذبی مجزا برای استخر و عدم استفاده از چاه فاضلاب ساختمان جهت دفع فاضلاب و هرز آب استخر لحاظ شود.

راهنمای انتخاب و طراحی سیستم‌های اگزاست و فشار مثبت راه پله‌ها

براي استقرار کانال‌های انتقال هوای اگزاست توالت، آشپزخانه، حمام، پارکینگ داکت ساختمانی پیش بینی گردد.
در صورت وجود دیزل ژنراتور تهویه کافی جهت خنک کردن رادیاتور در نظر گرفته شده و دودکش آن در محل مناسب و به صورت مستقل در نظر گرفته شود.
دودکش‌ها به همراه عایق کاری با پشم سنگ در داکت ایزوله از داکت‌های دیگر در نظر گرفته شود.
تهویه کافی وتامین هوای تازه جهت تجهیزات گرمایشی و سرمایشی ( موتورخانه مرکزی و یا پکیج‌ها ) پیش بینی گردد.
در صورت استفاده از پکیج‌های حرارتی آپارتمانی، دودکش با اتصالات استاندارد و با قطر حداقل 15 سانتی متر طراحی و ارایه گردد.
در صورت استفاده از وسایل گازسوز و پکیج‌ها در داخل واحدها، تعبیه حداقل دو عدد دریچه تامین هوای تازه از هوای آزاد ( به غیر از دودکش ) الزامی می‌باشد.
فضای محل نصب دستگاه‌های با سوخت مایع یا گاز که حجم ان مساوی و یا بیش از یک متر مکعب برای هر 177 کیلو کالری در ساعت است فضای کافی و کمتر فضای ناکافی می‌باشد.
دستگاه‌های گاز یا مایع سوز نباید در انباری نصب گردد.
دستگاه‌ها و اجزای تاسیسات نباید در چاه آسانسور قرار گیرد.
در هر فضای ساختمان که امکان تهویه طبیعی نباشد هوا باید به صورت مکانیکی تهویه شود. در تهویه طبیعی عرض مفید فضاي باز باید 1,5 برابر عمق بازشو باشد. (3-3- 4-14)
محل موتورخانه با رعایت ابعاد مورد نیاز فضاهای سرویس، انتقال و برداشت آسان و بدون مزاحم، دودکش‌های قابل انتقال به بام، امکان تامین هوای تازه و اگزاست، تامین کننده شرایط سازمان آتش نشانی و عدم ایجاد مزاحمت برای ساکنین و همسایگان را در بر داشته باشد.
اگزاست و فرش ایر جهت استخر طراحی شود.

پارکینگ‌های بسته واقع در طبقات همکف و منفی یک، با مساحت ناخالص کمتر از 300 مترمربع که از طریق رمپ یا یکی از اضلاع با فضای آزاد در ارتباط هستند، نیازی به تعبیه سامانه تهویه مکانیکی ندارند.
در پارکینگ‌های بسته تا طبقه منفی سه (شامل منفی سه با عمق کمتر از 9 متر)، با مساحت ناخالص کمتر از 500مترمربع، سیستم تهویه می‌تواند تنها شامل کانال تخلیه به همراه دو فن معمولی باشد. در صورت استفاده از فن محوری که به طور مستقیم با جریان هوای عبوری در ارتباط است، فن باید دارای نرخ مقاومت در برابر حریق F300 باشد.
پارکینگ‌هایی که از یک سمت دارای سطوح باز مرتبط با فضای آزاد بوده و این سطوح نیمی از سطح مورد نیاز پارکینگ‌های باز را مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، تامین می‌نماید، پارکینگ نیمه باز محسوب شده و نیازی به تعبیه کانال و دریچه هوای تازه ندارند. در این پارکینگ‌ها کانال و دریچه‌های تخلیه هوا باید مطابق ضوابط تعبیه شوند.
مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، ساختمان‌هایی که دارای حداقل یک کف با عمق بیش از 9 متر نسبت به پایین‌ترین تراز تخلیه خروج هستند، ساختمان عمیق محسوب شده و طبقات زیرزمین این ساختمان‌ها، حتی در صورت داشتن کاربری غیر پارکینگ، باید مجهز به سامانه تهویه مناسب دود باشند.
مقدار هوای جبرانی باید معادل 50- 75% هوای تخلیه بوده و فشار پارکینگ همواره منفی باشد.
جهت جلوگیری از گسترش حریق در پارکینگ‌ها، سرعت متوسط حرکت هوا در هر مقطع از پارکینگ نباید بیشتر از 2 متر بر ثانیه باشد.
در صورت نیاز به زون بندی در طبقات، فضای هر طبقه از پارکینگ باید به زون‌هی دود مجزا با مساحت حداکثر 3000 مترمربع تقسیم شده و هر زون باید سامانه تخلیه و تأمین هوای تازه جداگانه و مستقل داشته باشد.
دهانه کانال‌های ورودی و خروجی هوا باید حداقل 3 متر از یکدیگر فاصله داشته و مستقیماً روبروی هم نباشند. طراحی باید به گونه‌ای انجام شود که هوای تخلیه شده مجدداً توسط فن هوای جبرانی به داخل باز نگردد.
دهانه کانال‌های هوای جبرانی باید حداقل 3 متر از دودکش‌ها و هواکش‌های سایر قسمت‌ها فاصله داشته باشد.
دهانه کانال خروج هوای تخلیه باید از دستگاه‌های هواساز، کولرها و سایر مجراهای تأمین هوای فضاهای تحت تصرف انسان حداقل 3 متر فاصله داشته و در محل مسیرهای فرار و خروج افراد نباشد.
دهانه کانال خروج هوا باید از سطح محل تردد متصرفین (نظیر معابر، حیاط و غیره) حداقل 3 متر بالاتر باشد.
در خصوص ساختمان‌های مسکونی با ارتفاع دهلیز پلکان کمتر از 30 متر و تعداد واحدهای حداکثر 24 واحد، ظرفیت هوادهی به ازای هر پاگرد پلکان برای نوع در معمولی CFM 400 و در دود بند CFM 350 لحاظ شود.

راهنمای انتخاب و طراحی تجهیزات موتورخانه، برج خنک کن و اتاق پمپاژ

محاسبات آب گرم بر اساس حداکثر مصرف آب گرم (GPH) متناسب با میزان مصارف آب گرم انجام شود.
محاسبات دیگ‌های فولادی و یا چدنی بر اساس بلوک لود ساختمان و یا بار حرارتی مورد نیاز چیلرهای جذبی، بار حرارتی منابع کویلی و مبدل‌های تاسیسات استخر برآورد گردد.
انتخاب پمپ‌ها بر اساس حجم آب در گردش و میزان افت فشار سیستم طراحی گردد.
انتخاب رادیاتورها بر اساس جنس، ابعاد، فشار کار و ارزش حرارتی هر پره انتخاب گردد.
مخازن کویل دار جهت تامین آب گرم مصرفی در مقایسه با دوجداره در اولویت قرار گیرد.
سطح حرارتی معادل با ظرفیت اب گرم مصرفی برآورد گردد.
روی کلکتور بوستر پمپ شیر اطمینان مورد تایید و با فشار کار مجاز لوله کشی و مخازن نصب گردد.

راهنمای انتخاب و طراحی سیستم‌های آتش نشانی

محاسبات بوستر پمپ آتش نشانی در ساختمان‌های مسکونی و با پارکینگ بر مبنای کلاس خطر معمولی گروه یک در نظر گرفته شود و ظرفیت مخازن هم بر مبنای آن ارائه شود.
موقعیت شیرهای تست و تخلیه اسپرینکلر ترجیحا در بالکن واحدها در نظر گرفته شود.
سایز لوله انشعاب در جعبه‌های آتش نشانی، در کلیه طبقات و از جمله پارکینگ‌ها طبق بند 5 صفحه 37 ضوابط ملاک عمل سامانه‌های اطفاء حریق مندرج در سایت اتش نشانی تهران، باید برابر با ”¾باشد.
انباری‌ها طبق بند 8-1-4 ضوابط ملاک عمل سامانه‌های اطفای حریق مندرج در سایت آتش نشانی تهران به طور کامل باید تحت شبکه بارنده (اسپرینکلر) قرار گیرند.
شیر تست و تخلیه انتهای شبکه اسپرینکلرها که قاعدتاً در واحدهای مسکونی قرار دارد باید در تراس و یا سرویس بهداشتی قرار بگیرد ولی بعد از شیر قاعدتاً باید لوله کشی بشود و محل تخلیه‌اش به جای مشاعات ساختمان باشد.
کلیه اجزای استفاده شده در سیستم باید توانایی تحمل حداکثر فشار کاری سیستم که در معرض آن قرار می‌گیرند را داشته باشند و این فشار نباید کمتر از 12/1 بار برای اجزای نصب شده روی زمین و 10/4 بار برای اجزای نصب شده زیر زمین باشند.

در صورت طراحی و اجرای رایزر مشترك سیستم اسپرینکلر و سیستم لوله ایستاده، باید بر روی انشعاب سیستم اسپرینکلر در هر طبقه به ترتیب شیر کنترل، شیر یک طرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئیچ و شیر تست و تخلیه نصب گردد.
در ساختمان‌هایی با ارتفاع بیش از 23 متر یا زیربنای کلی بیش از 4830 مترمربع، باید بر روی انشعاب سیستم اسپرینکلر در هر طبقه به ترتیب شیر کنترل، درجه فشارسنج، فلوسوئیچ و شیر تست و تخلیه نصب گردد.
درصورتی که مخزن آب مصرفی ساختمان با آب آتش نشانی مشترك باشد، باید از شیر یک طرفه دوتایی جهت جلوگیری از برگشت آب شبکه آتش نشانی به مخزن، بین مخزن و لوله مکش، استفاده شود.
حداقل فشار مجاز سیستم اسپرینکلر 0/5 بار و حداکثر فشار مجاز سیستم 12/1 بار است.
اسپرینکلرها نباید در فاصله کمتر از یک اینچ تا دیوار قرار بگیرند.
اسپرینکلرها نباید در فاصله‌ای کمتر از 1/8 متر نصب شوند مگر اینکه تیغه‌ای بین اسپرینکلرها نصب شده باشد.
حداقل ابعاد برای جعبه با قرقره و شیلنگ 3/4 متر به طول 20 متر، 75*65 باید باشد .
شعاع پوشش دهی هر شیلنگ آتش نشانی باید متناسب با طول شیلنگ به کار رفته حداکثر 30 متر در نظر گرفته شود .
در صورت استفاده از پمپ آب آتش نشانی فهرست شده، در نظر گرفتن یک پمپ کافی است.
هر سیستم آتش نشانی آبی، علاوه بر دو پمپ اصلی، باید مجهز به یک پمپ جوکی جهت تأمین افت فشارهای جزئی شبکه لوله کشی باشد.
فشار پمپ جوکی باید هم اندازه پمپ‌های اصلی و دبی آن باید کمتر از جریان خروجی از یک اسپرینکلر در سیستم در نظر گرفته شود.
محل نصب پمپ آتش نشانی باید به شبکه بارنده مناسب مجهز باشد.
حجم مخازن ذخیره اب آتش نشانی بر اساس جدول 7-17 ضوابط ملاک عمل سامانه‌های اطفای حریق مندرج در سایت آتش نشانی تهران انتخاب شود.
حداقل ظرفیت آبدهی پمپ آب آتش‌نشانی برای ساختمان‌های کلاس S1 و S2 باید برابر با دبی مورد نیاز سیستم اسپرینکلر و برای ساختمان‌های کلاس S3 باید برابر با جمع دبی سیستم اسپرینکلر با سیستم لوله ایستاده کلاس چهار در نظر گرفته شود. آبدهی این پمپ‌ها باید مطابق با یکی از اعداد جدول 2-1-6 ضوابط ملاک عمل سامانه‌های اطفای حریق مندرج در سایت اتش نشانی تهران انتخاب شود.