وزارت راه و شهرسازی
معاونت مسکن و ساختمان
مقررات ملّی ساختمان ایران
مراقبت و نگهداری از ساختمانها
دفتر مقررات ملّی ساختمان
ویرایش اول 1392
پیشگفتار
مقررات ملّی ساختمان مجموعه ای است از ضوابط فنی، اجرایی و حقوقی لازم الرعایت در طراحی، نظارت و اجرای عملیات ساختمانی اعم از تخریب، نوسازی، توسعه بنا، تعمیر و مرمت اساسی، تغییر کاربری و بهرهبرداری از ساختمان که به منظور تأمین ایمنی، بهره دهی مناسب، آسایش، بهداشت وصرفه اقتصادی فرد و جامعه وضع می گردد .در کشـور ما و در کنار مقررات ملّی ساختمان، مـدارک فنـی دیگر از قبیل آیین نامه های ساختمانی، استانداردها و آیین کارهای ساختمان سازی، مشخصات فنی ضمیمه پیمانها و نشریات ارشادی و آموزشی توسط مراجع مختلف تدوین و انتشار می یابد که گرچه از نظر کیفی و محتوایی حایز اهمیت هستند، اما با مقررات ملّی ساختمان تمایزهای آشکاری دارند.
آنچه مقررات ملّی ساختمان را از این قبیل مدارک متمایز می سازد، الزامی بودن، اختصاری بودن و سازگار بودن آن با شرایط کشور از حیث نیروی انسانی ماهر، کیفیت و کمیت مصالح ساختمانی، توان اقتصادی و اقلیم و محیط میباشد تا از این طریق نیل به هدف های پیشگفته
ممکن گردد.
در حقیقت مقررات ملّی ساختمان، مجموعهای از حداقلهای مورد نیاز و بایدها و نبایدهای ساخت و ساز است که با توجه به شرایط فنی و اجرائی و توان مهندسی کشور و با بهره گیری از آخرین دستاوردهای روز ملّی و بین المللی و برای آحاد جامعه کشور، تهیه و تدوین شده است.
این وزارتخانه که در اجرای ماده 33قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان وظیفه تدوین مقررات ملّی را به عهده دارد، از چند سال پیش طرح کلی تدوین مقررات ملّی ساختمان را تهیه و به مرحله اجرا گذاشته است که براساس آن، شورایی تحت عنوان »شورای تدوین مقررات ملّی
ساختمان« با عضویت اساتید و صاحبنظران برجسته کشور به منظور نظارت بر تهیه و هماهنگی بین مباحث از حیث شکل، ادبیات، واژه پردازی، حدود و دامنه کاربرد تشکیل داده و در کنار آن »کمیته های تخصصی« را، جهت مشارکت جامعه مهندسی کشور در تدوین مقررات ملّی ساختمان زیر نظر شورا به وجود آورده است.
پس از تهیه پیش نویس مقدماتی مبحث موردنظر، کمیته های تخصصی مربوط به هر مبحث پیش نویس مذکور را مورد بررسی و تبادل نظر قرار داده و با انجام نظرخواهی از مراجع دارای صلاحیت نظیر سازمانهای رسمی دولتی، مراکز علمی و دانشگاهی، مؤسسات تحقیقاتی و کاربردی،
انجمنها و تشکلهای حرفهای و مهندسی، سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانها و شهرداریهای سراسر کشور، آخرین اصلاحات و تغییرات لازم را اعمال . مینمایند
متن نهائی این مبحث پس از طرح در شورای تدوین مقررات ملّی ساختمان و تصویب اکثریت اعضای شورای مذکور، به تأیید اینجانب رسیده و به شهرداریها و دستگاههای اجرائی و جامعه مهندسی کشور ابلاغ گردیده است. از زمانی که این وظیفة خطیر به این وزارتخانه محول گردیده، مجدانه سعی شده است با تشکیل شورای تدوین مقررات ملّی ساختمان و کمیته های تخصصی مربوط به هر مبحث و کسب نظر از صاحبنظران و مراجع دارای صلاحیت بر غنای هر چه بیشتر مقررات ملّی ساختمان بیفزاید و این مجموعه را همانطور که منظور نظر قانونگذار بوده است در اختیار جامعه مهندسی کشور قرار دهد. بدین وسیله از تلاشها و زحمات جناب آقای مهندس ابوالفضل صومعلو، معاون محترم وزیر در
امور مسکن و ساختمان و جناب آقای دکتر غلامرضا هوائی، مدیرکل محترم مقررات ملّی ساختمان و سایر کسانی که به نحوی در تدوین این مجلد همکاری نمودهاند، سپاسگزاری مینمایم.
عباس احمد آخوندی
وزیر راه و شهرسازی
مقدمه:
در کشورهای مختلف به منظور نیل به اهدافی از جمله ایمنی، سلامت، بهداشت و صرفه اقتصادی فرد و جامعه، تدوین و ضوابط و مقرراتی را در بخشهای مختلف فعالیتهای ساختمانی مدنظر قرار داده اند، به نحوی که در دنیای امروز کمترین کشوری را میتوان یافت که با تدوین قوانین عمومی یا اختصاصی، فعالیتهای ساختمانی را تحت نظم در نیاورده باشد. در کشور ما نیز وزارت راه و شهرسازی در اجرای ماده 33قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تدوین و بازنگری مباحث مقررات ملّی ساختمان را با رویکرد توجه به شرایط اقلیمی و اجرایی کشور و
اقتصادی و معیشتی مردم در دستور کار خود قرار داده است. در برنامه ریزیهای انجام شده از سال 1387تاکنون بر تدوین و بازنگری مباحث مقررات ملّی ساختمان با هدف آشنایی و هماهنگی دستاندرکاران ساخت و ساز با علوم فنی- مهندسی روز دنیا و با هدف ارتقاء کیفیت ساخت و سازها توجه ویژهای شده است. همچنین با هدف شفافسازی و ارائه توضیحات مفهومی درخصوص مباحث مذکور، تهیه راهنماهای مربوطه نیز به جد، در دستور کار دفتر مقررات ملّی ساختمان قرار گرفته است. آنچه مسلم است شهرداریها بعنوان دستگاه مسئول عهده دار کنترل ساخت و ساز در شهرها مهمترین وظیفه را در رعایت مقررات ملّی ساختمان بر عهده دارند که میبایست با همکاری سازمانهای نظام مهندسی ساختمان و سازمان ملّی استاندارد ایران و همچنین با استفاده از کمک تشکلهای حرفهای نسبت به ترغیب و تشویق استفاده از روشهای نوین ساخت و حفاظت از طرحهای بالادستی شهری در این خصوص اقدام کنند. لازم میدانم در اینخصوص از حمایتهای وزیر محترم راه و شهرسازی، اعضای محترم شورای تدوین مقررات ملّی ساختمان و کمیته های تخصصی مزبور و همکارانم در دفتر مقررات ملّی ساختمان که تلاش آنها منتج به تهیه و ابلاغ مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان ایران (مراقبت و نگهداری از ساختمانها) گردیده است، صمیمانه تقدیر و تشکر نمایم و از همه علاقمندان و مهندسان و مرتبطین با حوزه ساخت و ساز تقاضا کنم که هرگونه ایراد و اصلاحی را که نیاز میدانند به این دفتر ارسال نمایند.
غلامرضا هوائی
مدیر کل مقررات ملّی ساختمان
مقدمه
کمیته تخصصی:
ساختمان یک سرمایه ملّی است و عدم کنترلهای لازم پس از ساخت آن، خسارتهای جبران ناپذیری بر اقتصاد هر کشور بر جای میگذارد. اجزای ساختمان شامل بخشهای مختلف معماری، سازه، تأسیسات برقی و تأسیسات مکانیکی در طول عمر مفید خود، بر اثر عوامل ناشی از شرایط
جوی و خطرات طبیعی مانند زلزله، سیل و طوفان، قصور در نگهداری، بهره برداری نامناسب، عدم کنترل و بازرسیهای ادواری از شرایط بهرهبرداری تأسیسات برقی و مکانیکی و پایداری قطعات نما و سایر اجزای الحاقی ساختمان، عدم کنترل شرایط پی، خاک زیر شالوده و دیوارهای بناهایی که در مجاورت ساختمانهای در حال ساخت یا تجدید بنا هستند، ممکن است دچار فرسودگی زودرس و از دست دادن عملکرد صحیح خود از نظر ایمنی و بهداشت شوند. از اینرو برای نگهداری از ساختمان و اجزای آن نیاز به تدوین و ترویج ضوابط و مقرراتی است تا بر اساس آن، اشخاص ذیصلاحی که در مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان ایران (مراقبت و نگهداری از ساختمانها) تعیین شده اند، بتوانند عملکرد صحیح ساختمان را در طول عمر مفید آن کنترل نموده و در صورت نیاز اقدام به تعمیر یا تقویت اجزای آسیب دیده نمایند.
این مجموعه ویرایش اول مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها” است و هدف آن ارائه حداقل ضوابط و مقرراتی است که با رعایت آنها شرایط ایمنی، قابلیت بهره برداری مناسب، بهداشت، آسایش ساکنین، بهره دهی مناسب و پایایی ساختمانهای موضوع مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها فراهم میشود. امید است این مجموعه برای مهندسان کشور مفید واقع شده و کمیته تخصصی مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان را کماکان از راهنماییها و اظهارنظرهای خود . بهرهمند سازند
کمیته تخصصی مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان
1-22کلیات
هدف1-1-22
هدف مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها تعیین حداقل الزاماتی است که در طول عمر مفید ساختمان برای نگهداری از آن جهت تأمین ایمنی، بهداشت، آسایش ساکنین، بهره دهی مناسب و جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه، باید رعایت شوند. برای این منظور باید بازدیدهای ادواری مورد نیاز در کلیه بخشهای معماری، سازه، تأسیسات برقی و تأسیسات مکانیکی ساختمان به عمل آید.
2-1-22حدود و دامنه کاربرد
ضوابط و مقررات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانهاباید در نگهداری مجموعه ساختمان و کلیه اجزای تشکیل دهنده آن رعایت شوند. کاربرد مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها در محدوده ساختمانها با کاربریهای مندرج در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آئیننامه اجرایی آن میباشد. مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانهاضوابط حداقلی را که رعایت آنها مشمول الزامات قانونی است، در موارد زیر مقرر میدارد:
الف- نگهداری اجزاء و قطعات معماری.
ب- نگهداری اجزاء و قطعات سازه.
پ- نگهداری اجزاء و قطعات و عملکرد تأسیسات برقی.
ت- نگهداری اجزاء و قطعات و عملکرد تأسیسات مکانیکی.
رعایت مقررات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها در نگهداری اجزاء و قطعات معماری، سازه، تأسیسات برقی و تأسیسات مکانیکی و گازرسانی کلیه ساختمانهای مشمول مجموعه مباحث مقررات ملّی ساختمان اعم از ساختمانهای موجود و ساختمانهایی که در آینده احداث خواهند شد، الزامی است.
3-1-22تعاریف
واژه هایی که در مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها به کار رفته اند باید بر مبنای تعاریف مندرج در این بخش و مجموعه مباحث مقررات ملّی ساختمان باشند. سایر واژه هایی که تعریف نشده اند باید مطابق معانی معمول و متداول آنها به کار روند.
مالک:هر شخص حقیقی یا حقوقی است که دارای حق قانونی برای تملک ملک بوده و نام او در اسناد رسمی درج شده باشد.
مستأجر: شخص حقیقی یا حقوقی است که مالک قانونی ساختمان نبوده ولی کل ساختمان یا بخشی از آن را بر مبنای اجاره نامه اشغال نموده است.
بهره بردار : مالک ساختمان یا هر شخص حقیقی یا حقوقی است که کل ساختمان یا بخشی از آن را اشغال نموده و از امکانات و تجهیزات آن استفاده می نماید.
ساکن : شخص حقیقی یا حقوقی است که یک ساختمان یا بخشی از فضای یک ساختمان در تصرف او باشد.
مسئول نگهداری ساختمان : شخص حقیقی یا حقوقی است که دارای حق قانونی از طرف مالک(یا مالکین یا نماینده قانونی او یا آنها) برای نگهداری ساختمان بوده و نگهداری ساختمان را مطابق الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها بر عهده دارد.
6-3-1-22بازرس
شخص حقیقی یا حقوقی است که دارای پروانه اشتغال به کار و صلاحیت لازم از وزارت راه و شهرسازی بوده و بر مبنای قرارداد منعقده با مسئول نگهداری ساختمان، مسئولیت بازرسی از ساختمان مطابق الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها را دارد. حقیقی یا حقوقی بودن بازرس باید مطابق بند 4-1-22 باشد. بازرس باید نتیجه بازرسی را به صورت کتبی به مسئول نگهداری ساختمان اعلام نماید.
7-3-1-22بخش مسکونی :فضایی از ساختمان که برای زندگی کردن، خوردن، خوابیدن و پخت و پز باشد. فضاهایی مانند دستشوئی، کمد، پستو، حمام، راهرو، انبار و فضاهای تأسیساتی بخش مسکونی نمی باشند.
8-3-1-22واحد مسکونی : هر واحد مجزائی است که شامل کلیه تسهیلات و امکانات دائمی برای سکونت، خوابیدن، خوردن، پخت و پز و بهداشت فردی مستقل یک نفر یا بیشتر در آن فراهم باشد.
9-3-1-22زیرزمین
بخشی از ساختمان است که به صورت کلی یا جزئی زیر تراز زمین باشد.
10-3-1-22قسمت خارجی ملک
به فضای باز و املاک مجاور ساختمان یا مجموعه و اموال موجود در آن که تحت کنترل مالک و یا متصدی آن ساختمان یا مجموعه است، گفته میشود.
11-3-1-22راههای عمومی
خیابان،کوچه یا محلهای مشابهی که بدون هیچ مانعی، برای تردد اختصاص داده میشود.
12-3-1-22سطح باز شو
قسمتی از سطح نورگیرها، پنجرهها و درها است که از طریق آنها تهویه آزاد صورت گرفته و به طور مستقیم با فضای خارجی ارتباط دارد.
تهویه13-3-1-22
به ورود یا خروج هوا در یک فضا به طور طبیعی یا به کمک وسایل مکانیکی گفته میشود.
14-3-1-22تخلیه هوا
خارج کردن قسمتی از هوای داخل فضا و هدایت آن به هوای آزاد به طور طبیعی یا با وسایل مکانیکی میباشد.
15-3-1-22حفاظ (نرده(
یکی از اجزای ساختمان است که در لبه یا نزدیک فضاهای باز مرتفع یا محل تردد نصب میشود و احتمال سقوط به ارتفاع پایئنتر را کاهش داده و یا ناممکن میسازد.
زباله16-3-1-22
مواد زائد سوختنی یا غیر قابل سوختن به جز زائدات ناشی از غذا، شامل کلیه بازمانده های ناشی از سوزاندن چوب، ذغالسنگ، کک، کاغذ، مقوا، چرم، شاخه درختان، قوطیهای فلزی یا پلاستیکی، لاستیک، مواد معدنی، شیشه، گرد و خاک، سفال و کلیه مواد مشابه میباشد.
17-3-1-22وسایل نقلیه غیرقابل استفاده
وسایل نقلیهای که از کار افتاده و قابلیت استفاده نداشته و به دلیل عدم داشتن برگه معاینه فنی نباید در معابر عمومی مورد استفاده گیرند.
1-22کلیات
518-3-1-22وسایل دارای نشانه معتبر
وسایل، تجهیزات، ادوات و مصالحی که توسط سازمان ملّی استاندارد ایران و یا سایر مؤسسات بازرسی دارای صلاحیت معتبر در فواصل زمانی مشخص، کنترل و صحت عملکرد آنها با نشانه یا مهر و موم علامت گذاری شده اند.
19-3-1-22دوره تناوب بازرسی
حداکثر زمان بین دو بازرسی متوالی است که طی آن باید کلیه موارد موضوع مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها توسط بازرس مورد بازدید مجدد قرار گرفته و گزارش آن به مسئول نگهداری ساختمان ارائه شود. دورههای تناوب بازرسی برای کنترل اجزاء و قطعات معماری، سازه، تأسیسات برقی، تأسیسات مکانیکی و گازرسانی در فصلهای مربوطه ارائه شده است.
20-3-1-22عمر مفید ساختمان
دوره زمانی است که ساختمان قابلیت بهره برداری مناسب و ایمن خود را حفظ کرده باشد.
21-3-1-22شروع دوره نگهداری
زمانی است که عملیات اجرایی ساختمان به اتمام رسیده و ساختمان دارای شرایط لازم برای بهره برداری باشد.
22-3-1-22پایان دوره نگهداری و بهره برداری
زمانی است که ساختمان به تشخیص مسئول نگهداری ساختمان و تأیید بازرس قابلیت بهره برداری مناسب و ایمن خود را از دست داده باشد.
23-3-1-22ساختمانهای ناامن
ساختمان ناامن ساختمانی است که زندگی، سلامتی، اموال و امنیت عمومی ساکنین آن ساختمان را با خطر مواجه میکند. این خطر ممکن است ناشی از عدم تأمین الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها جهت حفاظت ساختمان در مقابل آتشسوزی، حفاظت ساختمان در برابر گودبرداری احتمالی ساختمانهای مجاور، حفاظت قطعات نمای ساختمان در برابر آسیبها و احتمال فروریختن کلی و جزئی آن باشد.
24-3-1-22تجهیزات ناامن
تجهیزات ناامن شامل هر نوع تجهیزات گرمایشی، سرمایشی، ظروف محتوی مایعات قابل اشتعال، آسانسور، پلهبرقی، سیمکشیهای الکتریکی، دستگاههای گازسوز و سایر تجهیزاتی میباشند که در ساختمان و مجموعه ها قرار داشته و در شرایط نامناسبی بوده که سلامتی، بهداشت وایمنی مردم و ساکنین آن ساختمان یا مجموعه و مردم را به خطر میاندازند.
4-1-22انتخاب بازرس
انتخاب بازرس (حقیقی – حقوقی) باید بر مبنای طبقه بندی ساختمانها مطابق جدول شماره 1-1-22باشد.
جدول 1-1-22طبقه بندی ساختمانها و انتخاب بازرس
|
گروه |
نوع کاربری ساختمان |
بازرس |
|
1 |
ساختمانهای مسکونی چهار طبقه و کمتر و با حداکثر هشت واحد |
حداقل یک بازرس حقیقی |
|
2 |
ساختمانهای مسکونی بیش از چهار طبقه یا بیش از هشت واحد |
بازرس حقوقی |
|
3 |
ساختمانهای اداری و تجاری چهار طبقه و کمتر و با حداکثر هشت واحد |
حداقل یک بازرس |
|
4 |
ساختمانهای اداری و تجاری بیش از چهار طبقه یا بیش از هشت واحد |
بازرس حقوقی |
|
5 |
ساختمانهای با حیطه عملکردی ناحیه مانند شعبات فرعی بانکها، مراکز |
بازرس حقوقی |
|
6 |
ساختمانهای با حیطه عملکردی منطقه مانند فروشگاههای بزرگ، |
بازرس حقوقی |
|
7 |
ساختمانهای با حیطه عملکردی شهری و فراشهری مانند فرودگاهها، |
بازرس حقوقی |
2-22نظامات اداری
1-2-22کلیات
الزامات این مقررات برای تمامی ساختمانهای مسکونی، غیرمسکونی و مجموعههای ساختمانی موجود کاربرد داشته و حداقل شرایط و استانداردهای لازم برای روشنائی، تهویه، فضا، گرمایش، بهداشت، حفاظت در برابر عوامل خارجی، آسایش، ایمنی در برابر حریق، نگهداری ایمن و بهداشتی ساختمانها، مجموعه ها، تجهیزات و تسهیلات را تعیین میکند. علاوه بر آن حوزه مسئولیت مالکان، بهرهبرداران، ساکنان و مستأجران ساختمانهای موجود و ضوابط اداره کردن، نحوه اجرای مقررات و عواقب ناشی از عدم اجرای آنها را مشخص میکند. الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها تا آنجایی که برای تأمین سلامت عمومی، ایمنی، رفاه و سکونت مردم و نگهداری ساختمانها لازم است، باید اجرا شود. ساختمانها و املاک موجود که مطابق با الزامات این مبحث نمی باشند باید به گونه ای تغییر یا اصلاح شوند که حداقل سطح بهداشت و ایمنی مورد نظر مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها را تأمین نمایند.
2-2-22اجرای مقررات
الزامات این مقررات برای تمام عوامل موثر یا مرتبط با ساختمانها و مجموعه ها، همان طور که در بخش 1-2-22عنوان شد، به کار میرود. در حالتهای خاص که بخشهای مختلف این مقررات، الزامات متفاوتی را ایجاب کند، محدود کنندهترین آنها، ملاک عمل قرار میگیرد.
3-2-22نگهداری
ساختمان و کلیه اجزای آن اعم از تجهیزات، دستگاهها، سیستمها و لوازم ایمنی که بر اساس الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها یا سایر مباحث مقررات ملّی ساختمان، ساخته، تعمیر یا تغییر کاربری داده شده اند، باید در شرایط مناسبی نگهداری شوند و مالک یا مالکین( یا نماینده قانونی او یا آنها( در برابر نگهداری آنها مسئول خواهد بود. هیچ مالک، بهره بردار یا مستأجری نباید تجهیزات، تسهیلات و وسایلی را که بر اساس مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها باید از رده خارج شود را در زمانی که ساختمان در تصرف ساکنان آن است، از طریق خاموش کردن یا از کار انداختن، جدا کند، مگر زمانی که آن وسایل به طور موقت در حال انجام تعمیرات یا تغییر باشد.
4-2-22ضوابط موجود
الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها نباید به صورتی تفسیر شود که سبب تغییر، تضعیف و لغو اقدامات و ضوابط موجود مراجع قانونی در مورد تخریب یا برچیدن ساختمانها و تجهیزات موجودی که خطرناک، ناامن و غیربهداشتی، تشخیص داده شدهاند، شود.
5-2-22کیفیت اجرا
تعمیرات، نگهداری و تغییرات در تأسیسات برقی، تأسیسات مکانیکی و سیستم گازرسانی و الزامات نصب و جابجایی آنها که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از مقررات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها ناشی میشود، باید با توجه به دستورالعمل سازنده و توسط افراد ماهر انجام شده و کیفیت لازم را دارا باشد.
6-2-22وظایف مسئول نگهداری ساختمان
مسئولیت اجرای الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها به عهده مسئول نگهداری ساختمان میباشد. مسئول نگهداری ساختمان موظف است کلیه شرایط و امکانات لازم برای انجام امور مربوط به نگهداری ساختمان مانند عقد قرارداد نگهداری، بازرسی، اخذ تأییدیه و پیگیری کلیه امور مرتبط با نگهداری ساختمان را تأمین نموده و اسناد و مدارک آنها را در پرونده نگهداری ساختمان بایگانی نماید.
2-22نظامات اداری
1-6-2-22اجازه اعلام دستورالعمل مقرر
به مسئول نگهداری ساختمان اجازه داده میشود تا در مواقع لزوم برای حفظ سلامت عمومی، ایمنی و رفاه مردم، ضوابط و دستورالعمل اجرایی را براساس الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها به طور رسمی اعلام نماید یا برای تحقق الزامات و اهداف این مبحث و اجرایی بودن آن الزامات قابل اجرا و مناسب با محل را تعیین و اقدام لازم را به عمل آورد. در هر صورت اعلام الزامات اجرایی چنین دستورالعملی نباید شرایط بهره برداری مناسب ساختمان و تجهیزات ایمنی که در مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها و براساس روشهای معتبر مهندسی، برای حفظ ایمنی عمومی تدارک دیده شده را نقض کند.
2-6-2-22بازدیدها
مسئول نگهداری ساختمان باید کلیه بازدیدهای لازم را انجام داده و گزارش مکتوب تهیه و در پرونده نگهداری ساختمان ثبت نماید. مسئول نگهداری ساختمان اختیار دارد در صورت لزوم از خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی متخصص و ذیصلاح برای انجام بازدیدها استفاده نماید. گزارش بازدیدهای انجام شده باید به صورت کتبی بوده و توسط مقام مسئول گواهی شود.
3-6-2-22تعیین هویت )شناسایی(
مسئول نگهداری ساختمان باید در هنگام بازرسی ساختمانها و مجموعهها، اوراق شناسائی معتبر را که ویژه انجام وظایف مورد نظر مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها است، به همراه داشته باشد.
4-6-2-22ابلاغیه ها و حکم ها
مسئول نگهداری ساختمان، انجام کلیه دستورالعملهای اجرائی مطابق با ابلاغیه ها و حکمهای صادره توسط مراجع ذیصلاح برای اطمینان از اجرای مقررات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها را بر عهده دارد.
5-6-2-22بایگانی
مسئول نگهداری ساختمان باید کلیه مکاتبات و اقدامات انجام شده در رابطه با اجرای الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها را نگهداری نماید. مدارک مذکور تا زمانی که ساختمان یا موارد مرتبط با آن اسناد و مدارک وجود دارد، باید نگهداری شود، مگر زمانی که مقررات دیگری برای آن وضع شود.
7-2-22هماهنگی های بازرسی
هرگاه برای اجرای الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها ، نیاز به حضور بیش از یک بازرس باشد، باید بازرسهای مقررات هماهنگی های لازم جهت انجام بازرسی را برای عدم مواجهه مالکین و ساکنین ساختمان با تعدد بازرسان یا تناقص مأموریت ایشان انجام دهند.
8-2-22استعلام
مقررات مندرج در مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها باید توأم با مصوبات و قضاوت صحیح مهندسی و بدون عدول از آن به کار رود. در مواردی که ضوابط این مبحث دارای ابهام یا مسکوت باشد، استعلام از دفتر امور مقررات ملّی ساختمان ملاک عمل خواهد بود.
9-2-22مصالح، روشها و تجهیزات جایگزین
هر گاه مصالح، روشها و تجهیزات جایگزین به تشخیص بازرس سازگار با اهداف الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها بوده و از نظر کیفیت، دوام، مقاومت در برابر حریق و ایمنی با حداقلهای این مقررات مطابقت داشته باشد، استفاده از چنین مصالح، روشها و تجهیزات بلامانع است.
10-2-22آزمایشهای لازم
درمواردی که شواهد کافی برای تشخیص عیب یا نقص به صورت عینی نباشد، بازرس برای تأیید صحت موضوع، اختیار انجام آزمایشهای لازم را دارد و هزینه این آزمایشها بر عهده مالک یا مالکین ساختمان میباشد.
1-10-2-22روشهای آزمایش
روشهای آزمایش باید بر اساس الزامات مجموعه مباحث مقررات ملّی ساختمان باشد. در صورت نیاز به انجام آزمایش خاص، روش آن باید بر مبنای استانداردهای معتبر باشد. بازرس اختیار تصویب فرآیندهای آزمایشی مناسب را که توسط شخص ذیصلاح انجام میشود را دارد.
2-22نظامات اداری
2-10-2-22گزارشهای آزمایشها
گزارش آزمایشها، باید حداقل برای یک دوره تناوب بازرسی توسط مسئول نگهداری ساختمان در پرونده نگهداری ساختمان، ثبت و بایگانی شود.
11-2-22استفاده از مصالح و تجهیزات کار کرده
استفاده از مصالح، تجهیزات و دستگاههای کارکرده باید با رعایت الزامات مباحث مقررات ملّی ساختمان باشد.
تخلف12-2-22
سرپیچی و ممانعت از اجرای الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها برای هر شخص حقیقی یا حقوقی، غیرقانونی بوده و تخلف محسوب میشود.
1-12-2-22ابلاغیه تخلف
هرگاه بازرس متوجه عدم رعایت الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها شود یا شواهدی درباره تخلف از آن بدست آورد، باید ضمن ارائه گزارش به مراجع ذیصلاح، اخطاریهای که متن آن مطابق بند 2-12-2-22 است را تنظیم نموده و به مسئول نگهداری ساختمان تحویل دهد.
2-12-2-22فرم اخطاریه های مشروح
اخطاریه های مشروح در این بخش باید به صورت زیر باشد:
الف- به صورت کتبی باشد.
ب- شامل توضیحاتی در مورد مشخصات واقعی ملک برای شناسایی آن باشد.
پ- شامل شرح کامل موارد تخلف و دلایل صدور اخطاریه باشد.
ت- شامل دستورات لازم با مهلت زمانی معین برای انجام تعمیرات، تغییرات و اصلاحات جهت سازگاری واحد مسکونی یا ساختمان با الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها باشد.
ث- مالک ساختمان از حق استیناف آگاه باشد.
3-12-2-22پیگرد قانونی
هر شخصی که ابلاغیه و یا حکم تخلفی که مطابق بند 1-12-2-22این مقررات صادر شده است را نادیده بگیرد، به عنوان متخلف از قانون شناخته شده و مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
4-12-2-22انتقال مالکیت
در مواردی که مالک یک واحد مسکونی یا مالک ساختمان، اخطاریه ای مبنی بر تخلف از الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها و یا حکم عدم سازگاری با آن را دریافت کند، حق فروش، واگذاری و یا اجاره را ندارد، مگر در شرایطی که آن واحد مسکونی یا مالک ساختمان یک نسخه از حکم یا اخطاریه تخلف را به خریدار، صاحب امتیاز، تحویل گیرنده یا مستأجر تحویل دهد و در نهایت یک نسخه تأیید شده معتبر از خریدار، صاحب امتیاز، تحویل گیرنده یا مستأجر را دال بر این که مسئولیت کلیه اصلاحات و تعمیرات مطابق با الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها را بر عهده میگیرد، به بازرس تحویل دهد.
13-2-22ساختمان ها و تجهیزات غیرایمن
درمواردی که یک ساختمان یا تجهیزات آن، توسط بازرس، غیرایمن یا نامناسب برای سکونت و خلاف الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها تشخیص داده شود، چنین ساختمانی غیرقابل سکونت میباشد.
1-13-2-22ساختمان نامناسب برای سکونت
ساختمانی که به تشخیص مسئول نگهداری ساختمان و با تأیید بازرس، غیر ایمن و برخلاف الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها باشد، برای سکونت نامناسب است. غیر ایمن بودن ساختمان میتواند ناشی از عواملی مانند عدم تعمیر به موقع، نگهداری نامناسب، استهلاک به واسطه نفوذ جانوران موذی، عدم وجود تهویه کافی، نور مناسب و بهداشت باشد..
2-13-2-22اخطاریه
هرگاه تجهیزات یک ساختمان به تشخیص مسئول نگهداری ساختمان و با تأیید بازرس با الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها مطابقت نداشته باشد، بازرس باید اخطاری های را صادر نماید و مسئول نگهداری ساختمان این اخطاریه را در محل مناسبی در محوطه ساختمان و یا خارج از آن نصب نماید، به طوری که در معرض دید بوده و کلیه مالکان، ساکنان، بهره برداران یا مستأجران از متن اخطاریه آگاه باشند. اخطاریه مربوط به تجهیزات داخل ساختمانها باید روی آنها نصب شود.
3-13-2-22برداشتن اخطاریه
در صورت رفع نواقصی که اخطاریه برای آن صادر شده است، بازرس باید دستور جمع آوری اخطاریه را صادر نموده و مسئول نگهداری ساختمان موظف به جمع آوری اخطاریه میباشد.
4-13-2-22محصور کردن ساختمانهای خالی
در مواردی که ساختمانی خالی از سکنه و غیر قابل سکونت تشخیص داده شود، بازرس باید نسبت به صدور و نصب اخطاریه مبنی بر غیر قابل سکونت بودن و محصور نمودن آن از طریق مراجع ذیصلاح اقدام نماید.
5-13-2-22سکونت در محل ممنوع شده
هر ساختمانی که طبق الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها توسط بازرس سکونت در آن ممنوع اعلام شده باشد، باید تخلیه شود. هر شخصی که در این گونه ساختمانها ساکن شده یا از تجهیزات آن استفاده کند و یا مالکی که اجازه سکونت افراد را در این گونه ساختمانها بدهد، متخلف محسوب شده و باید طبق قانون با وی برخورد شود.
6-13-2-22اقدام اضطراری
هر گاه از نظر بازرس خطر واژگونی ساختمان یا فرو ریختگی سازه وجود داشته باشد و احتمال داده شود که بخشی از ساختمان تخریب شده و جان افراد به خاطر سکونت در آن به خطر افتد یا زمانی که خطر حتمی یا احتمال خطر برای ساکنین ساختمان وجود داشته باشد یا سکونت افراد به علت وجود مواد منفجره، گازهای قابل اشتعال، بخارهای سمی، مصالح و یا بهرهبرداری از تجهیزات معیوب و خطرناک در سازه، به مخاطره افتد، بازرس موظف است ابلاغیهای مبنی بر غیر قابل سکونت بودن ساختمان را جهت تخلیه فوری ساختمان صادر نموده و به اطلاع مسئول نگهداری ساختمان برساند. مسئول نگهداری ساختمان باید در هر ورودی چنین ساختمانهایی اطلاعیه ای که به راحتی قابل رؤیت بوده را به شرح زیر نصب نماید،
“این ساختمان ناامن بوده و سکونت درآن، بنا به تشخیص بازرس ممنوع میباشد”.
ورود افراد به هر یک از ورودیهای ساختمان غیرقانونی بوده مگر آن که فرد جهت مهار کردن سازه یا انجام تعمیرات لازم یا خارج کردن و از
بین بردن مواد خطرزا با رعایت تمهیدات خاص، وارد ساختمان شود.
7-13-2-22ایمن سازی موقت
مطابق الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان با عنوان “مراقبت و نگهداری از ساختمانها هر جا به تشخیص بازرس به خاطر شرایط ناامن خطر حتمی وجود داشته باشد، بازرس باید دستورات لازم را جهت ایمن سازی موقت ساختمان یا تجهیزات را بدهد.
تخریب8-13-2-22
در صورت تشخیص مسئول نگهداری ساختمان و به تأیید بازرس، هر ساختمانی که برای سکونت انسان خطرناک، ناامن، غیربهداشتی و نامناسب بوده و تعمیر آن مقرون به صرفه نباشد، باید دستور تخلیه و تخریب توسط بازرس صادر و به اطلاع مالک )یا مالکین( یا ساکنین و بهره برداران) ساختمان برسد.
14-2-22تغییر کاربری
تغییر کاربری یک ساختمان در صورتی مجاز است که:
الف- با حفظ شرایط سرویس دهی مناسب و آسایش بهره برداران، مجوز لازم از مراجع ذیصلاح اخذ شده باشد.
ب- تأییدیه لازم مبنی بر تأمین الزامات مجموعه مباحث مقررات ملّی ساختمان برای کاربری جدید از شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از طرف وزارت راه و شهرسازی، اخذ شده باشد.
3-22معماری و سازه
1-3-22کلیات
ساختمانها در طول عمر مفید خود و تحت تأثیر عوامل مختلف دچار آسیبها و خرابیهای میشوند و شناخت این آسیبها و تعمیر و ترمیم اصولی و به موقع آنها میتواند باعث افزایش طول عمر مفید ساختمان و فراهم آوردن شرایط بهرهبرداری مناسب از آن شود. از این رو لازم است
بازرسیهایی از اجزای مختلف معماری و سازهای ساختمان به عمل آید و در صورت نیاز اقدام به تعمیر یا تقویت اعضای آسیب دیده شود.
2-3-22مسئولیت
مالکین یا ساکنین واحدها، خانهها و مجموعه های مسکونی در قبال حفظ و نگهداری محل سکونت خود در بهترین شرایط بهداشتی و ایمنی و سلامتی مسئول می باشند و نباید در ساختمانی که از نظر بهداشت و ایمنی با الزامات این مقررات سازگار نیست، سکونت داشته باشند. مالکین یا ساکنین باید ساختمان و قسمتهای خارجی ملک به جز مواردی که در این مقررات به آن اشاره شده است را مطابق با الزامات این مقررات، نگهداری کنند.
1-2-3-22نقشه های چون ساخت
مالک موظف است نقشه های چون ساخت را که مطابق الزامات مبحث بیست و دوم مقررات ملّی ساختمان از طریق مجری یا دفتر مهندسی یا مهندس مربوطه تهیه شده، همراه با شناسنامه فنی ساختمان برای انجام امور نگهداری به مسئول نگهداری ساختمان تحویل نماید.
مسئول نگهداری ساختمان موظف است نقشه های چون ساخت را از مالک )یا مالکین( تحویل گرفته و در مراحل مختلف نگهداری آن را در اختیار بازرس قرار دهد و همچنین مسئول نگهداری ساختمان باید تغییرات به وجود آمده در مراحل مختلف نگهداری را در نقشه های چون
ساخت اعمال نموده و آن را جهت بازرسیهای آتی در پرونده مربوط به نگهداری ثبت و بایگانی نماید.
2-2-3-22 زمین ها و ساختمان های خالی
کلیه مجموعه ها و ساختمانهای خالی باید در شرایط سالم، ایمن، بهداشتی و بر اساس الزامات این مقررات نگهداری شوند تا به محلی ویرانه تبدیل نشده و همچنین آثار منفی بر سلامت و ایمنی مردم نداشته باشند. مسئولیت نگهداری مجموعه ها و ساختمانهای خالی بر عهده مالک )یا مالکین( است.
3-3-22اجزای سازها
کلیه اجزای سازه ها باید عاری از هرگونه عیب و نقص عمده بوده و عیوب و نواقص احتمالی آنها در حد رواداری های مجاز باشند تا بتوانند کلیه بارهای پیش بینی شده طراحی را تحمل کنند.
بارهای بهره برداری در سازه ها نباید متفاوت از آنچه در دفترچه های طراحی و نقشه های ساختمان در نظر گرفته شده است، باشد. بازرسین نگهداری ساختمان در صورت تغییر در کاربری خصوصاً در مواردی که تأثیر منفی بر عملکرد سازهای ساختمان دارد، باید ضمن دستور اصلاح از صدور گواهی تأیید عملکرد سازهای خودداری نمایند.
1-3-3-22سازه های بتن آرمه
در بازرسی ساختمان های بتن آرمه باید از کیفیت مناسب بتن سازه ای در اعضای باربر سازه اطمینان حاصل کرد. در این بازرسی ها باید عواملی از قبیل عوامل خرابی شیمیایی و فیزیکی ناشی از شرایط محیطی و آب و هوایی، کیفیت بتن و غیره مورد کنترل قرار گیرند.
2-3-3-22سازه های فولادی
در سازه های فولادی باید بازرسیهای متناوب با دوره زمانی مناسبی از اعضای باربر سازه به عمل آید. عوامل خرابی میتواند عواملی مانند زنگ زدگی فولاد ناشی از وجود رطوبت در محیط، ترک در اعضای سازه ناشی از جوشکاری غلط در هنگام ساخت، لقی در اتصالات ناشی از سفت کردن پیچ و مهره اتصالات یا جوش ناکافی و تغییر شکل ماندگار ناشی از نواقص اجرایی در زمان ساخت باشد.
در صورت مشاهده خرابی سازهای در اعضای باربر به عنوان مثال کمانش موضعی اعضاء، باید تمهیدات لازم انجام شود. از موارد مهم در بازرسی از سازههای فولادی، کنترل زنگزدگی و خوردگی فولاد در اعضای آنها می باشد.
به دلیل عملکرد ضعیف سازه های فولادی در درجه حرارتهای بالا، در بازرسی سازه های فولادی باید شرایط فولاد و تمهیدات در نظر گرفته شده در سازه برای جلوگیری از آتش سوزی و مقاومت در برابر حرارت بالا کنترل شود.
در سازه های فولادی تغییر شکل اعضای باربر مانند تیرها، تیرچه ها و دالها باید مورد بازرسی دقیق قرار گیرد. محدودیت تغییر شکلها، خیز ایجاد شده در تیرها و دالها برای این نوع سازه ها مطابق موارد مندرج در مباحث نهم و دهم مقررات ملّی ساختمان است.
3-3-3-22پی سازه ها
برای سازه های بتن آرمه و فولادی باید نشست و دوران در محل شالوده که میتواند ناشی از نشست نسبی و مطلق خاک زیر پی باشد، کنترل شود. محدودیت های میزان نشستهای ایجاد شده در مبحث هفتم مقررات ملّی ساختمان تعیین شده است. در محل تکیه گاه و شالوده سازه، جابجایی غیرعادی تکیه گاه سازه ناشی از وقوع زمین لرزه و یا مشکلات اجرایی در زمان ساخت، لهیدگی تکیه گاه ناشی از نیروهای فشاری یا برشی بیش از حد و زنگ زدگی ورقهای فولادی مدفون در خاک ناشی از رطوبت، باید کنترل شود.
4-3-3-22درز انقطاع
در سازه های بتن آرمه و فولادی وضعیت مناسب درزهای انقطاع باید مورد بازرسی قرار گیرد تا از خسارت و خرابی ناشی از ضربه ساختمان های مجاور به یکدیگر بخصوص در زمان وقوع زلزله کاسته شود.
4-3-22قسمت های خارجی ملک
کلیه سازه های فرعی، پارکینگهای مستقل، حصارها، دیوارها و قسمت هایی از ملک که در فضای خارج ازساختمان قرار داشته و در تملک مالک یا مالکین ساختمان یا مجموعه ساختمانی باشد، باید بازدید و کنترل شده و در شرایط مناسب بهداشتی و ایمنی نگهداری شوند.
1-4-3-22بهداشت
کلیه قسمتهای خارجی ساختمان و مجموعه ها باید در شرایط سالم، بهداشتی و ایمن نگهداری شوند. ساکنین باید آن قسمت از بخشهای خارجی ساختمان را که در آن سکونت داشته یا تحت کنترل دارند، در شرایط بهداشتی، سالم و ایمن نگهداری کنند.
2-4-3-22تسطیح زمین
در مجموعه هایی که زمین دارای شیب است، باید برای جلوگیری از فرسایش خاک و جمع شدن آبهای راکد اقدام شود.
3-4-3-22دسترسی ها، پیاده روها و راه های ورودی و محل پارک اتومبیل ها
کلیه پیاده روها، معابر عمومی، پارکینگها، راههای ورود و خروج افراد و اتومبیل ها، پله ها و فضاهای مشابه باید منطبق با ضوابط بوده و بدون هیچگونه سد معبری، همواره برای تردد باز و در شرایط بهداشتی مناسب و ایمن نگهداری شوند.
3-22معماری و سازه
4-4-3-22دریچه های تخلیه
گازها، هوای کثیف، بخار آب، هوای داغ، روغن، دود، بو، مواد روغنی و فضولات دیگر نباید از طریق دریچه های تخلیه، لوله ها، آبراه ها، هواکشها، دمندهها و مجراها به مجاورت املاک شخصی یا عمومی یا اجارهای تخلیه شود.
5-4-3-22حفظ آراستگی نما
هیچ فردی نباید عمداً به نمای خارجی یک ساختمان به وسیله علامتگذاری، کنده کاری یا شعار نویسی آسیب برساند. حفظ نمای خارجی یک ساختمان باید بر مبنای الزامات شهرسازی باشد.
6-4-3-22اقدامات پیشگیرانه
علاوه بر درها، قاب درها و پنجره ها، باید گچبری ها، ایوانها، بالکنها و نرده ها و کلیه سطوح خارجی ملک در شرایط مناسبی نگهداری شوند. کلیۀ سطوح خارجی چوبی باید به طور مداوم توسط رنگ یا سایر روشها و پوششهای حفاظتی، در برابر پوسیدگی حفاظت شوند. همچنین رنگهای پوسته پوسته شده و کنده شده باید از روی سطوح جمع آوری شده و آن سطوح رنگ آمیزی شوند.
کلیه اتصالات بنائی و جانبی پیرامون درها، پنجره ها و پنجره های سقفی باید در برابر شرایط محیطی مقاوم و در برابر نفوذ آب عایق باشند.کلیه سطوح فلزی که در معرض زنگزدگی و خوردگی قرار دارند، باید توسط روکشهایی محافظت شده و لکه های زنگ زده باید از روی کلیه سطوح جمع آوری شود. سطوح فلزی که اکسید آنها باعث جلوگیری از پیشروی و تشدید خوردگی میشوند (مانند سطوح آلومینیومی) از این قانون مستثنی می باشد.
7-4-3-22پلاک ساختمان
کلیه ساختمانها باید دارای پلاک یا شماره ساختمان طبق قوانین سازمان مسئول خدمات شهری بوده و در بالای در ورودی ساختمان و به سمت خیابان یا جاده که به وضوح قابل رویت باشد، نصب شده باشد.
8-4-3-22دیوارهای ساختمان
کلیه دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان باید عاری از هرگونه سوراخ، شکاف و پوسیدگی باشند و برای جلوگیری از خرابی و پوسیدگی باید در برابر رطوبت محافظت و مورد بازرسی قرار گیرند.
9-4-3-22جمع آوری و دفع آب باران
بام ساختمانها باید از طریق روشهای مناسب و مورد تأیید در مقابل نفوذ آب باران بازرسی و در صورت نیاز محافظت شوند. سطح بام با توجه به نوع سقف باید دارای شیب مناسب بوده و بر اساس مقررات ملّی ساختمان، آب باران را به سوی لولههای آب باران هدایت کرده و لولهها و مجاری خروج آب، باید عاری از هرگونه انسداد و گرفتگی باشد.
10-4-3-22ابزارهای تزئینی
کلیه گچبریها، روکشهای دیوارها، تزئینات سفالی و دیگر ابزارهای تزئینی نما باید در شرایط مناسبی نگهداری شده و اتصالات آنها باید از نظر استحکام کنترل و در شرایط ایمنی قرار داشته باشد.
11-4-3-22ضمائم آویزان به سازه
علاوه بر سایبانهای برزنتی، تابلوها و سایبانهای فلزی، پلههای فرار، لولههای قائم و دودکشها باید کلیه ضمائم آویزان به سازه در شرایط مناسبی نگهداری شوند و اتصالات آنها در شرایط ایمنی قرار داشته باشد.
12-4-3-22راهپله، ایوان و بالکنها
راه پلههای خارجی، بالکنها، ایوانها و کلیه ضمائم متصل به آنها باید در شرایط مناسب و ایمن نگهداری شوند.
13-4-3-22نردهها و حفاظها
هر نرده و حفاظی باید از نظر استحکام و ایمنی، کنترل شده و در زمان بهرهبرداری، در برابر بارهای وارده مقاومت لازم را داشته باشد و در شرایط مناسبی نگهداری شود.
14-4-3-22دودکشها و برجهای خنک کننده
کلیه دودکشها و برجهای خنک کننده، خروجیهای دود و ضمائم مشابه آنها باید از نظر سازهای مقاوم و بدون عیب و نقص بوده و همچنین جهت جلوگیری از زنگ زدگی و پوسیدگی،کلیه سطوح خارجی آنها باید توسط مواد پوششی مانند رنگ یا دیگر روشهای مشابه محافظت شوند.
15-4-3-22پنجرهها، نورگیرها، درها و چارچوب درها
کلیه پنجرهها، نورگیرها، درها و چارچوبها باید در شرایط سالم نگهداری شده و برای شرایط آب و هوای منطقه مناسب باشد.
16-4-3-22شیشه ها
کلیه شیشه ها باید سالم و عاری از هر گونه ترک و آسیب بوده و استحکام و پایداری لازم را در محل نصب شده داشته باشند.
17-4-3-22پنجرههای باز شو
کلیه پنجره های بازشو باید به آسانی باز و بسته شده و توسط چارچوب مناسب در محل نصب از استحکام و ایمنی لازم برخودار باشند.
18-4-3-22توری ها
کلیه درها، پنجره ها و دیگر بازشوهای خارجی که در فواصل زمانی مختلف برای تهویه اتاقهای مسکونی، فضاهای پخت و پز، مکان غذا خوردن یا کلیه مکانهایی که به نوعی با مصرف و نگهداری و بستهبندی مواد غذایی در ارتباط هستند، باید توسط صفحات توری که دارای شبکه بافته شده حداقل به ابعاد 1/5×1/5میلیمتر و متشکل از 16سیم در 24میلیمتر حفاظت شوند.
درها19-4-3-22
کلیه درهای خروجی و قطعات مربوط به آنها باید در شرایط مناسبی نگهداری شوند. قفل درهای ورودی واحدهای مسکونی، خانه های مسکونی و مهمان سراها باید شرایط ایمنی را حفظ کنند. کلیه درهای گردان باید دارای یک وسیله خودکار با شرایط کاری مناسب جهت بستن در باشند.
20-4-3-22دریچه ورودی زیرزمین ها
دریچه های ورودی کلیه زیرزمینها باید طوری باشند که مانع ورود جانوران موذی، باران و آبهای سطحی شوند.
21-4-3-22حفاظ پنجره های زیرزمین
کلیه پنجره های بازشوی زیرزمین باید توسط توریها و صفحات مخصوص و یا دیگر روشهای مورد تأیید از ورود جوندگان و حیوانات جلوگیری کنند.
22-4-3-22امنیت ساختمان
درها،پنجره ها و مدخل زیرزمین های واحدهای مسکونی و خوابگاهها باید به گونهای طراحی شده باشند که امنیت ساختمان را برای ساکنین آن فراهم آورند.
الف- درهایی که برای دسترسی به واحد مسکونی، اتاق اجارهای یا واحد خانه داری است، باید به قفلی که ترکیبی از قفل زبانهای و قفل کشویی است مجهز باشند. زبانه قفل باید رو به بیرون بوده و توسط چرخاندن یک دستگیره یا یک کلید عمل کند. علاوه بر آن قفل کشویی نباید به عنوان جایگزین قفل زبانهای درنظر گرفته شود و طول کشویی آن نباید کمتر از 25میلیمتر باشد. قفل باید طبق دستور سازنده، نصب و در شرایط مناسب نگهداری شود. کلیه قفل های زبانه ای که در این بخش مقرر شده است، باید به روشی طراحی و نصب شود که از داخل واحد
مسکونی، اتاق اجارهای یا واحد خانه داری بدون کلید یا هر ابزار دیگری، قابل استفاده باشد.
ب- پنجره هایی که 1/8متر بالای سطح زمین یا معبر دسترسی به واحد مسکونی، اتاق اجاره ای یا واحد خانه داری نصب شده اند، باید به قفل مخصوص پنجره مجهز باشند.
پ- مدخل زیرزمینهایی که برای دسترسی به واحد مسکونی، اتاق اجارهای یا واحد خانه داری باشند باید با استفاده از وسایل مناسبی مانع ورود افراد غیرمجاز باشند.
5-3-22حصار کشی
استخرهای خصوصی، سالنهایی که از چشمههای آب معدنی استفاده میکنند و جکوزیها که عمق آب درآنها بیشتر از 600میلیمتر باشد، باید به طور کامل توسط یک نرده یا حفاظ به ارتفاع 1/2متر از سطح زمین در اطراف استخر حفاظت شوند. درهای این نردهها یا حفاظها باید به طور خودکار بسته و به هم جفت شوند و در صورتی که ارتفاعی کمتر از 1/4متر داشته باشد، دستگاه آزاد کردن قفل آنها باید در قسمت داخلی در و به سمت استخر قرار گیرد. درهای خودکار ورودی باید به گونهای نگهداری شوند که از فاصله 150میلیمتری بازوی در به راحتی بسته و چفت شوند. هیچ حفاظ استخری نباید به گونهای تعویض یا برچیده شود که امنیت حفاظتی استخر را کاهش دهد.
6-3-22قسمتهای داخلی ملک
تجهیزات و بخشهای داخلی یک ساختمان باید از نظر بهداشتی و سازهای در شرایط مناسبی قرار داشته باشند. ساکنین باید آن قسمت از ساختمان را که اشغال کرده یا تحت کنترل خود دارند، در وضیعت پاکیزه و بهداشتی نگهداری نمایند. مالک )یا نماینده قانونی او( هر ساختمان شامل واحدهای مسکونی، هتلها، خوابگاهها، خانههای مسکونی و واحدهای غیر مسکونی، باید فضاهای مشترک و عمومی خارج از ساختمان را در شرایط پاکیزه و بهداشتی نگهداری نماید.
1-6-3-22سطوح داخلی
کلیه سطوح داخلی اعم از پنجرهها، درها و دیوارها باید در وضیعت خوب، پاکیزه و بهداشتی نگهداری شوند. رنگهای کنده شده، پوسته شده، ورقه شده، سائیده و برفکی باید از روی سطوح جمع آوری و تعمیر شوند. همچنین چوبهای پوسیده، گچهای ترکدار و کلیه سطوح معیوب باید
اصلاح و تعمیر شوند.
22 -3-6-2دیوارههای داخلی
هر گونه تغییر یا جابه جایی دیوارههای داخلی در صورت مطابقت با مقررات ملّی ساختمان و تأیید مهندس طراح و محاسب و کنترل محاسبات، مجاز . میباشد
22 -3-6-3پله ها و معابر
کلیه پله ها، سطوح شیبدار، پاگرد پله ها و سایر معابر باید همواره برای تردد باز و دارای شرایط مناسب بهداشتی و ایمنی باشند.
22 -3-6-4نرده ها و حفاظ ها
نردهها و حفاظها باید به صورت محکم نصب شده و ظرفیت باربری کلیه بارهای وارده معمول را داشته باشند. کلیه مسیرهای ورودی و خروجی، راهپلهها، پاگردها، سطوح شیبدار، بالکنها، ایوانها و سایر راهروها که ارتفاع بیش از 750میلیمتر از سطح زمین یا سطوح مجاور دارند، باید مجهز به حفاظ باشند. ارتفاع نردهها نباید کمتر از 900میلیمتر از پاگرد پله یا سطح زمین یا بیشتر از یک متر بالاتر ازکف پله یا بالاتر از آخرین سطح معبر باشد. همچنین ارتفاع حفاظ نباید کمتر از 900 میلیمتر از کف ایوان، بالکن، راهرو یا سطح . شیبدار باشد
تبصره: نصب حفاظها در مواردی که براساس مقررات ملّی ساختمان، دارای معافیت هایی باشند، اجباری نیست.
22 -3-6-5مکان زباله ها
زباله تولیدی در کلیه واحدهای ساختمان باید در محل مناسبی جمعآوری و به شیوه مورد تأیید، از ساختمان و محوطه آن خارج شود. مالک یا نماینده قانونی او یا مسئول نگهداری ساختمان یا مجموعه باید محلهای بهداشتی و ایمن تأیید شده و سرپوشیده جهت نگهداری زباله ها فراهم
کنند. مالک ساختمان یا نماینده قانونی او مسئول جمعآوری کلیه زباله ها بوده و کلیه ساکنان هر ساختمان باید زباله ها را در شرایطی پاکیزه و بهداشتی در مکان مقرر شده قرار دهند.
6-6-3-22هجوم آفات
مالک یا نماینده قانونی او یا مسئول نگهداری ساختمان یا مجموعه باید کلیه قسمتهای داخلی ساختمانها و قسمتهایی از ملک که در فضای خارج از ساختمان قرار داشته و در تملک مالک )یا مالکین( ساختمان یا مجموعه ساختمانی باشد را از طریق روشهای تصویب شده با رعایت شرایط بهداشتی و ایمنی از هجوم هرگونه آفات نگهداری نماید.
7-3-22حفاظت در برابر خوردگی
خوردگی از عوامل مهم آسیبرسان به ساختمان و اجزای آن است، از اینرو برای حفاظت در مقابل آن بازرس باید متناسب با شرایط اقلیمی محل ساختمان، شرایط اجرایی حفاظت در برابر خوردگی اجزای مختلف ساختمان را در اختیار مسئول نگهداری ساختمان قرار دهد و مسئول نگهداری
ساختمان موظف است اقدام لازم را جهت تأمین این شرایط انجام دهد.
8-3-22دوره تناوب بازرسی
بازرسی از قطعات معماری و سازه ساختمان توسط بازرس باید حداقل هر دو سال یکبار انجام شود. علاوه بر بازرسی موارد ذکر شده در این فصل، بازرس باید سوابق ثبت شده در پرونده نگهداری ساختمان را بررسی و چنانچه اشکالی مشاهده نمود، راهکارهای لازم در ارتباط با رفع اشکالات را ارائه نماید.
4-22نور، تهویه و شرایط سکونت
1-4-22کلیات
مقررات این فصل حداقل شرایط و استانداردهای لازم برای نور، تهویه و فضای لازم جهت سکونت در یک ساختمان را تعیین می کند.
2-4-22مسئولیت
مالک یا نماینده قانونی او یا مسئول نگهداری ساختمان باید سازگاری مسائل مربوط به نور، تهویه و فضای مناسب ساختمان را مطابق با الزامات این مقررات کنترل نماید.
3-4-22تجهیزات
به جای دستگاههای تولیدکننده نور و تهویه طبیعی، استفاده از وسایل تولید کننده نور مصنوعی و تهویه مکانیکی در صورتی که مطابق با مقررات ملّی ساختمان باشد، مجاز است.
نور4-4-22
روشنایی فضاهای مختلف ساختمان باید بر اساس مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان تأمین شود.
1-4-4-22راه پله ها و فضاهای مشترک
روشنایی راه پله ها و فضاهای مشترک در ساختمانهایی با بیش از دو واحد مسکونی که مقدار روشنایی طبیعی در آن کمتر از 11لوکس باشد، باید در تمام ساعات شبانه روز توسط نور مصنوعی تأمین شود. علاوه بر بخشهای گفته شده، در فضای خارجی هر ساختمان شامل راهروهای خارجی،پاگردها و راههای خروجی باید روشنایی حداقل 11لوکس در تمام ساعات شبانه روز تأمین شود.
2-4-4-22سایر فضاها
روشنایی سایر فضاهای موجود در یک ساختمان در روز باید توسط نور طبیعی یا نور مصنوعی و در شب توسط نور مصنوعی، مطابق مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان تأمین شود.
5-4-22تهویه
فضاهای مختلف ساختمان باید بر اساس مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان تهویه شود.
1-5-4-22حمام ها و دستشوئی ها
تهویه کلیه حمامها و دستشوئیها باید مطابق با مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان باشد.
2-5-4-22فضاهای پخت و پز
تهویه فضاهای پخت و پز باید مطابق مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان باشد.
تبصره: پختن غذا در واحدهای خوابگاهی و اتاقهای مسکونی و استفاده از وسایل پخت و پز در این گونه فضاها مجاز نمیباشد.
3-5-4-22فرآیند تهویه
در فضایی که امکان تولید مواد سمی، گازهای مهلک و گرد و غبار میباشد، یک دستگاه موضعی باید برای خروج این آلایندهها تعبیه شود. هدایت هوای آلوده به فضای آزاد بیرون باید کنترل شده و از عدم گردش دوباره آن در فضای داخلی اطمینان حاصل شود.
6-4-22الزامات سکونت
کلیه واحدهای مسکونی، هتلها، خوابگاهها، آپارتمانها و اتاقهای اجارهای باید به گونهای باشند که از فضاهای مجاور مجزا بوده و حریم خصوصی افراد حفظ شود.
