کارشناس رسمی کیست؟
کارشناسان رسمی دادگستری، افرادی هستند که در حرفه و فن معینی صاحب خبرگی و مهارت بوده و این خبرویّت ایشان به تایید مرجع رسمی رسیده باشد.
- «کارشناس» در لغت به معنای دانای کار، دانشمند، خبره، متخصص و در اصطلاح به شخصی گفته می‌شود که دارای تخصصی در علم یا فنی باشد.
- کلمه «رسمی» در لغت به معنای قانونی، مقرراتی، تشریفاتی می‌باشد.
- کلمه «دادگستری» نیز به طور عام به مجموعه یک حوزه قضایی شهر یا شهرستان گفته می‌شود که به اصطلاح عام به آن دادگاه می‌گویند.
- کارشناسان رسمی به عنوان بازوی فنی و تخصصی قاضی می‌توانند با رعایت قانون و آئین‌نامه‌های اجرایی و رعایت اخلاق حرفه‌ای، حقوق عامه را یاری رسانده و باعث کوتاه‌تر شدن روند رسیدگی پرونده‌های قضائی بشوند.
- کارشناسی رسمی یک شغل نبوده و در واقع یک شأن حرفه‌ای است که یک فرد متخصص و دارای مدرک حداقل کارشناسی با گذراندن فرآیند کسب تجربه، آزمون و کارآموزی، از آن برخوردارشده و براساس مقررات و ضوابط مدون و ابلاغی، در موارد تخصصی و در حد صلاحیت تعیین شده، نسبت به اظهارنظر کارشناسی می‌پردازد.
- مراجع قضایی برای حل و فصل دعاوی در مواردی که تشخیص امری به دلیل فنی و تخصصی بودن، احتیاج به جلب نظر اهل فن و خبره در آن موضوع را دارد موضوع را برای اعلام نظر به کارشناس رسمی ارجاع می‌دهد.
- در حال حاضر برای 85 رشته و تخصص، کارشناس رسمی معین شده است.
اقسام کارشناسان دادگستری
- بطور کلی کارشناسان به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
1- کارشناسان رسمی: کارشناس رسمی کسی است که استقلال رأی بر مبنای تجربه و علم خود و خصوصیات و ماهیت چیزی، شیئی و واقعه‌ای را تشخیص داده، بشناسد و یا انتخاب و تفسیر کند و در رشته مربوطه از مراکز قانونی دارای پروانه کارشناسی معتبر باشد.
2- کارشناسان غیر رسمی: به افرادی می‌گویند که با داشتن تخصص و آگاهی لازم در رشته‌ای ویژه، پروانه کارشناسی رسمی نداشته باشد.
تشکل‌ها و مراکز قانونی ارایه صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری:
1- کانون کارشناسان رسمی دادگستری
2- مرکز مشاوران و کارشناسان رسمی قوه قضائیه (یا کارشناسی ماده 187)
نکته بسیار مهم:
هرکدام از کارشناسان رسمی دادگستری که دارای پروانه فعالیت در رشته‌های تخصصی دارند، فارغ از اینکه مرجع صدور پروانه آنها کانون کارشناسان رسمی دادگستری و یا مرکز امور مشاوران، وکلا و کارشناسان رسمی قوه قضائیه باشد، عنوان کارشناس رسمی دادگستری دارند و هیچ‌گونه تفاوتی در صلاحیت‌ها، حوزه فعالیت، ارجاع کار و مسئولیت‌ها باهم ندارند و از نظر قانون این دو گروه و تشکل باهم برابرند.
در پروانه‌های صادره از هر دو نهاد، دقیقا عبارت “کارشناس رسمی دادگستری” قید شده است.
متقاضیان اخذ پروانه کارشناسی رسمی باید تنها در یک رشته و تنها از یک نهاد (مرکز کارشناسان قوه قضائیه و یا کانون کارشناسان دادگستری) صاحب پروانه باشند.
آزمونهای پذیرش کارشناسی رسمی دادگستری:
تا سال 98 معمولاً هر سه سال یکبار قوه قضاییه و یا کانون کارشناسان، نسبت به برگزاری آزمون جذب کارشناس رسمی دادگستری اقدام می‌کردند که در سال‌های اخیر این آزمون‌ها به صورت سالیانه در حال برگزاری می‌باشد.
- برای شرکت در آزمون نیاز به حداقل مدرک لیسانس و همچنین حداقل 5 سال سابقه کار مرتبط (الزامی به بیمه نیست) بعداز تاریخ فراغت از تحصیل می‌باشد.
- هر دو آزمون کانون و قوه قضائیه در مراکز استان‌ها و توسط سازمان سنجش، برگزار می‌شود.
- آزمون به صورت جزوه بسته برگزار می‌شود.
- آزمون کارشناسی رسمی دادگستری، بر خلاف آزمونهای دانشگاهی و نظام مهندسی به صورت ظرفیتی و حدنصابی (همزمان) برگزار می‌شود.
ویژگی‌های آزمونهای کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات و کارخانجات:
مباحث آزمون:
- موضوعات آزمون رشته تاسیسات ساختمانی شامل دو مبحث اساسی تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی می‌باشد
- موضوعات آزمون رشته برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات شامل سه مبحث اصلی تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی و مبحث ماشین آلات و کارخانجات می‌باشد.
نکته1: مباحث و سرفصل‌های تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی برای هر دو رشته تاسیسات ساختمانی و رشته کارخانجات مشترک می‌باشد. با این تفاوت که درصد فراوانی سوالات مربوط به سرفصل‌های تاسیسات برقی و مکانیکی در هر یک از این دو رشته متفاوت می‌باشد.
نکته2: مباحث و سرفصل‌های ماشین آلات و تاسیسات کارخانجات، اختصاصاً مربوط به رشته کارخانجات می‌باشد.
سبک و سیاق سوالات آزمونهای قوه قضائیه با کانون دادگستری تا حدود زیادی متفاوت می‌باشد. به این ترتیب که هرچه دادگستری در طرح سوالات، تاکید بر نکات فنی، مهارتی و اجرایی دارد، طراحان سوالات قوه قضائیه، تاکید بر نکات محاسباتی، طراحی و تا حدودی علمی (تئوری) و اندکی فنی مهارتی دارند.
موضوعات سوالات آزمونهای کارشناسی رسمی دارای گستردگی، تنوع و پراکندگی فراوان بوده که علاوه بر آنها نیز باید سلایق و تخصص‌های طراحان سوالات این آزمون‌ها را نیز به آن در دشوار بودن سوالات اضافه کرد.
مباحث و موضوعات آزمونهای کارشناسی رسمی همچون اقیانوسی به عمق یک وجب می‌باشد و لذا برای قبولی در آزمون کارشناسی رسمی، گستره اطلاعات کلی و آشنایی با تمامی مباحث و موضوعات مربوطه، فوق العاده مهم می‌باشد.
نکته مهم!
تا قبل از سال 1399، هیچ گونه سرفصلی برای اطلاع داوطلبین از موضوع‌های مورد آزمون کارشناسی رسمی توسط کانون کارشناسان و یا قوه قضائیه ارائه نشده بود.
منابع آمادگی آزمونهای کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات و کارخانجات:
با تجزیه و تحلیل ۲۰۴۲ سوال کلیه آزمونهای کارشناسی رسمی دادگستری از سال ۱۳۷۱ الی ۱۳۹۹ (ویرایش چهارم منابع)، لذا مجموعه سوالات مطرح شده در سه مبحث اصلی تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی و مبحث ماشین آلات، مشتمل بر 32 سرفصل موضوعی دسته بندی شده اند:
نکته بسیار مهم:
در آزمون سال 1399 قوه قضائیه برای اولین بار نسبت به ارائه موضوعات و سرفصل‌های مورد آزمون اقدام شد که تمامی با سرفصل‌ها و موضوعات 32 گانه منابع آمادگی کارشناسی رسمی مورد اشاره بالا، کاملاً منطبق واقع گردید:
- از این رو کتاب «دایره المعارف آزمونهای کارشناسی رسمی تاسیسات و کارخانجات» یا کتاب آبی به عنوان کامل‌ترین و جامع‌ترین مرجع راهنمای تشریحی و طبقه بندی شده سوالات آزمونهای کارشناسی رسمی رشته‌های «تاسیسات ساختمانی» و «برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات» بر اساس سرفصل‌های 32 گانه، تدوین و تالیف گردید.
- کلیه مباحث تاسیسات الکتریکی و تاسیسات مکانیکی در 20 سرفصل در درسنامه جامع تاسیسات (کتاب قرمز) تدوین شده که مشتمل بر 10 سرفصل موضوعات تاسیسات برقی و 10 سرفصل موضوعات تاسیسات مکانیکی می‌باشد.
- همچنین کلیه مباحث اختصاصی ماشین آلات و تاسیسات کارخانجات نیز در 11 سرفصل در درسنامه ماشین آلات (کتاب سفید) تدوین شده است.
کتاب درسنامه جامع آزمون های کارشناسی رسمی تاسیسات و کارخانجات (تاسیسات الکتریکی و مکانیکی)
فروشنده : آزمون تاپ
پکیج کتاب های آزمون کارشناسی رسمی تاسیسات و کارخانجات مهندس محمد حق مدد میلانی
فروشنده : آزمون تاپویژگی منابع آمادگی آزمونهای کارشناسی رسمی دادگستری:
- منطبق با تمامی سرفصل‌های موضوعی و سوالات آزمونهای کانون و قوه قضاییه.
- ارائه درصد فراوانی و اثرگذاری هر یک از سرفصل‌ها متناسب با نوع رشته و مرکز آزمون
- تالیف و تدوین با رویکرد آزمونهای کارشناسی رسمی یعنی فنی و مهارتی و البته علمی باشد و نه دانشگاهی و نظام مهندسی.
- پیوستگی مطالب، روانی و گيرابودن نگارش و تدوین کلیه موضوعات برقی، مکانیکی و… برای هر دو گروه مهندسین برق و مکانیک.
- پرهیز از مطالب و موضوعات زائد و غیر ضرور مانند تحلیل و فرمول‌های تخصصي و از طرفی استفاده مناسب از تصاویر، جداول، نمودارها ، فرمول‌ها و روابط سرانگشتي، دسته بندی نکات، استفاده از منابع و مراجع معتبر و … جهت اثربخش‌تر کردن مطالب کتاب‌ها.
- بهره گیری از منابع سوالات آزمون‌ها شامل گستره‌ی بسیار متنوعی از مجموعه کتاب‌های فنی و مهارتی هنرستان‌ها، مباحث نظام مهندسی، کتب مرجع دانشگاهی، نشریه‌های سازمان برنامه و بودجه، استانداردهای ملی، قوانین، مقررات و آئین نامه‌های وزارتی و سازمانی، شیوه نامه‌های اجرایی، نکات فنی و کاربردی هندبوک‌های تاسیسات و صنعتی و … در تالیف وتدوین درسنامه‌ها.
- اقتباس از مطالب و سبک نگارش کتاب‌های فنی هنرستانی در درک مفاهیم و کشش خوانش موضوعات برای تمامی گروه‌های مهندسی برق، مکانیک و صنایع.
منابع آمادگی آزمون کارشناسی رسمی دادگستری رشته تاسیسات ساختمانی:
موضوعات آزمون رشته تاسیسات ساختمانی شامل دو مبحث اساسی تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی می‌باشد:
- منابع آمادگی رشته تاسیسات ساختمانی:
1- درسنامه جامع تاسیسات (الکتریکی+مکانیکی)
2- دایره المعارف آزمونهای کارشناسی رسمی
3- قوانین و مقررات مربوط به کارشناس رسمی دادگستری
البته توصیه می‌شود در آخر کار به ترتیب استاندارد ملی آسانسورها و مباحث 15، 16 ، 14 و 13 مطالعه بشود. گرچه تا حدود زیادی از نکات و مقرارت عمومی آن در درسنامه جامع تاسیسات ارائه شده است.
نکته مهم! میانگین درصد فراوانی هر یک از مباحث آزمون رشته تاسیسات ساختمانی بسته به مرکز آزمون (از سال 1371 الی 1399) به شرح زیر می‌باشد:
آزمونهای مرکز قوه قضائیه:
مباحث تاسیسات مکانيکی 57% و مباحث تاسیسات برقی 34%
آزمونهای کانون کارشناسان:
مباحث تاسیسات مکانيکی 74.7% و مباحث تاسیسات برقی 22.2%
منابع آمادگی آزمون کارشناسی رسمی دادگستری رشته کارخانجات:
موضوعات آزمون رشته برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات شامل سه مبحث اساسی تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی و ماشین آلات می‌باشد:
- منابع آمادگی رشته کارخانجات:
1- درسنامه جامع تاسیسات (الکتریکی+مکانیکی)
2- درسنامه ماشین آلات و تاسیسات کارخانجات
3- دایره المعارف آزمونهای کارشناسی رسمی
نکته مهم! میانگین درصد فراوانی هر یک از مباحث آزمون رشته برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات بسته به مرکز آزمون (از سال 1371 الی 1399) به شرح زیر می باشد:
آزمونهای مرکز قوه قضائیه:
مباحث تاسیسات مکانيکی 27.4% و مباحث تاسیسات برقی 32% و مباحث ماشین آلات و کارخانجات 39.7%
آزمونهای کانون کارشناسان:
مباحث تاسیسات مکانيکی 17.7% و مباحث تاسیسات برقی 23% و مباحث ماشین آلات و کارخانجات 55.5%
نکته اساسی در مطالعه و مرور سوالات آزمون های ادوار گذشته:
- قابل ذکر است که در آزمون دادگستری دیماه 1398، میزان سوالات تکراری و مشابه در رشته تاسیسات ساختمانی 48.3% و در رشته کارخانجات 46% بوده است.
لذا با توجه به اینکه بیش از 50% از سوالات و موضوعات مورد آزمون در هر نوبت، تکراری و مشابه بوده است لذا مطالعه و مرور کتاب دایره المعارف را در موفقیت داوطلبین بسیار مهم و تاثیرگذار می‌باشد.
نگارنده: آقای مهندس محمد حق مدد میلانی
