با هدایت و مشاوره: مهندس محمد حق مدد میلانی

• مولف تخصصی کتب و درسنامه های آزمون های کارشناسی رسمی دادگستری
• مدرس دوره های آمادگی آزمون های کارشناسی رسمی دادگستری
• مشاور صنایع و مراکز تولیدی
• مدیریت تضمین و کنترل کیفیت صنعتی
• 27 سال فعالیت تخصصی تولید در کارخانجات و صنایع برق کشور

کارشناس رسمی کیست؟

کارشناسان رسمی دادگستری، افرادی هستند که در حرفه و فن معینی صاحب خبرگی و مهارت بوده و این خبرویّت ایشان به تایید مرجع رسمی رسیده باشد.

• «کارشناس» در لغت به معنای دانای کار، دانشمند، خبره، متخصص و در اصطلاح به شخصی گفته میشود که دارای تخصصی در علم یا فنی باشد.
• کلمه «رسمی» در لغت به معنای قانونی، مقرراتی، تشریفاتی میباشد.
• کلمه «دادگستری» نیز بطور عام به مجموعه یک حوزه قضایی شهر یا شهرستان گفته می شود که به اصطلاح عام به آن دادگاه می گویند.
• کارشناسان رسمی به عنوان بازوی فنی و تخصصی قاضی می‌توانند با رعایت قانون و آئین‌نامه‌های اجرایی و رعایت اخلاق حرفه‌ای، حقوق عامه را یاری رسانده و باعث کوتاه‌تر شدن روند رسیدگی پرونده‌های قضائی بشوند.
• کارشناسی رسمی یک شغل نبوده و در واقع یک شأن حرفه اي است که یک فرد متخصص و دارای مدرک حداقل کارشناسی با گذراندن فرآیند کسب تجربه، آزمون و کارآموزی، از آن برخوردارشده و براساس مقررات و ضوابط مدون و ابلاغی، در موارد تخصصی و در حد صلاحیت تعیین شده، نسبت به اظهارنظر کارشناسی می پردازد.
• مراجع قضایی برای حل و فصل دعاوی در مواردی که تشخیص امری به دلیل فنی و تخصصی بودن، احتیاج به جلب نظر اهل فن و خبره در آن موضوع را دارد موضوع را برای اعلام نظر به کارشناس رسمی ارجاع می دهد.
• در حال حاضر برای 85 رشته و تخصص، کارشناس رسمی معین شده است.

اقسام کارشناسان دادگستری

• بطور کلی کارشناسان به دو دسته زیر تقسیم می­شوند:

1- کارشناسان رسمی: کارشناس رسمی کسی است که استقلال رأی بر مبنای تجربه و علم خود و خصوصیات و ماهیت چیزی، شیئی و واقعه ای را تشخیص داده، بشناسد و یا انتخاب و تفسیر کند و در رشته مربوطه از مراکز قانونی دارای پروانه کارشناسی معتبر باشد.

2- کارشناسان غیر رسمی: به افرادی می­گویند که با داشتن تخصص و آگاهی لازم در رشته اي ویژه، پروانه کارشناسی رسمی نداشته باشد.

تشکلها و مراکز قانونی ارایه صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری:

1- کانون کارشناسان رسمی دادگستری

2- مرکز مشاوران و کارشناسان رسمی قوه قضائیه (یا کارشناسی ماده 187)

نکته بسیار مهم:

هرکدام از کارشناسان رسمی دادگستری که دارای پروانه فعالیت در رشته‌های تخصصی دارند، فارغ از اینکه مرجع صدور پروانه آن‌ها کانون کارشناسان رسمی دادگستری و یا مرکز امور مشاوران، وکلا و کارشناسان رسمی قوه قضائیه باشد، عنوان کارشناس رسمی دادگستری دارند و هیچ‌گونه تفاوتی در صلاحیت‌ها، حوزه فعالیت، ارجاع کار و مسئولیت‌ها باهم ندارند و از نظر قانون این دو گروه و تشکل باهم برابرند.

• در پروانه‌های صادره از هر دو نهاد، دقیقا عبارت “کارشناس رسمی دادگستری” قید شده است.
• متقاضیان اخذ پروانه کارشناسی رسمی باید تنها در یک رشته و تنها از یک نهاد (مرکز کارشناسان قوه قضائیه و یا کانون کارشناسان دادگستری) صاحب پروانه باشند.

آزمون های پذیرش کارشناسی رسمی دادگستری:

• تا سال 98 معمولاً هر سه سال یکبار قوه قضاییه و یا کانون کارشناسان، نسبت به برگزاری آزمون جذب کارشناس رسمی دادگستری اقدام می‌کردند که در سالهای اخیر این آزمونها بصورت سالیانه در حال برگزاری می باشد.
• برای شرکت در آزمون نیاز به حداقل مدرک لیسانس و همچنین حداقل 5 سال سابقه کار مرتبط (الزامی به بیمه نیست) بعداز تاریخ فراغت از تحصیل می‌باشد.
• هر دو آزمون کانون و قوه قضائیه در مراکز استان‌ها و توسط سازمان سنجش، برگزار می‌شود.
• آزمون به صورت جزوه بسته برگزار می‌شود.
• آزمون کارشناسی رسمی دادگستری، بر خلاف آزمون‌های دانشگاهی و نظام مهندسی به صورت ظرفیتی و حدنصابی (همزمان) برگزار می‌شود.

ویژگی های آزمون های کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات و کارخانجات:

• مباحث آزمون:
• موضوعات آزمون رشته تاسیسات ساختمانی شامل دو مبحث اساسی تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی می باشد
• موضوعات آزمون رشته برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات شامل سه مبحث اصلی تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی و مبحث ماشین آلات و کارخانجات می باشد.
• نکته1: مباحث و سرفصلهای تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی برای هر دو رشته تاسیسات ساختمانی و رشته کارخانجات مشترک می باشد. با این تفاوت که درصد فراوانی سوالات مربوط به سرفصل های تاسیسات برقی و مکانیکی در هر یک از این دو رشته متفاوت می باشد.
• نکته2: مباحث و سرفصلهای ماشین آلات و تاسیسات کارخانجات، اختصاصاً مربوط به رشته کارخانجات می باشد.
• سبک و سیاق سوالات آزمون های قوه قضائیه با کانون دادگستری تا حدود زیادی متفاوت می باشد. به این ترتیب که هرچه دادگستری در طرح سوالات، تاکید بر نکات فنی، مهارتی و اجرایی دارد، طراحان سوالات قوه قضائیه، تاکید بر نکات محاسباتی، طراحی و تا حدودی علمی (تئوری) و اندکی فنی مهارتی دارند.
• موضوعات سوالات آزمونهای کارشناسی رسمی دارای گستردگی، تنوع و پراکندگی فراوان بوده که علاوه بر آنها نیز باید سلایق و تخصص های طراحان سوالات این آزمونها را نیز به آن در دشوار بودن سوالات اضافه کرد.
• مباحث و موضوعات آزمونهای کارشناسی رسمی همچون اقیانوسی به عمق یک وجب می باشد و لذا برای قبولی در آزمون کارشناسی رسمی، گستره اطلاعات کلی و آشنایی با تمامی مباحث و موضوعات مربوطه، فوق العاده مهم می باشد.

 نکته مهم!

• تا قبل از سال 1399، هیچگونه سرفصلی برای اطلاع داوطلبین از موضوع های مورد آزمون کارشناسی رسمی توسط کانون کارشناسان و یا قوه قضائیه ارائه نشده بود.

منابع آمادگی آزمون های کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات و کارخانجات:

• با تجزیه و تحلیل ۲۰۴۲ سوال کلیه آزمونهای کارشناسی رسمی دادگستری از سال ۱۳۷۱ الی ۱۳۹۹ (ویرایش چهارم منابع)، لذا مجموعه سوالات مطروحه در سه مبحث اصلی تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی و مبحث ماشین آلات، مشتمل بر 32 سرفصل موضوعی دسته بندی شده اند:

نکته بسیار مهم:

در آزمون سال 1399 قوه قضائیه برای اولین بار نسبت به ارائه موضوعات و سرفصلهای مورد آزمون اقدام شد که تمامی با سرفصلها و موضوعات 32 گانه منابع آمادگی کارشناسی رسمی مورد اشاره بالا، کاملاً منطبق واقع گردید:

از اینرو کتاب «دایره المعارف آزمونهای کارشناسی رسمی تاسیسات و کارخانجات» یا کتاب آبی بعنوان کامل ترین و جامع ترین مرجع راهنمای تشریحی و طبقه بندی شده سوالات آزمونهای کارشناسی رسمی رشته های «تاسیسات ساختمانی» و «برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات» بر اساس سرفصل های 32 گانه، تدوین و تالیف گردید.

کلیه مباحث تاسیسات الکتریکی و تاسیسات مکانیکی در 20 سرفصل در درسنامه جامع تاسیسات (کتاب قرمز) تدوین شده که مشتمل بر 10 سرفصل موضوعات تاسیسات برقی و 10 سرفصل موضوعات تاسیسات مکانیکی می باشد.

همچنین کلیه مباحث اختصاصی ماشین آلات و تاسیسات کارخانجات نیز در 11 سرفصل در درسنامه ماشین آلات (کتاب سفید) تدوین شده است.

ویژگی منابع آمادگی آزمون های کارشناسی رسمی دادگستری:

• منطبق با تمامی سرفصلهای موضوعی و سوالات آزمونهای کانون و قوه قضاییه.
• ارائه درصد فراوانی و اثرگذاری هر یک از سرفصلها متناسب با نوع رشته و مرکز آزمون
• تالیف و تدوین با رویکرد آزمونهای کارشناسی رسمی یعنی فنی و مهارتی و البته علمی باشد و نه دانشگاهی و نظام مهندسی.
• پیوستگی مطالب، روانی و گيرابودن نگارش و تدوین کلیه موضوعات برقی، مکانیکی و… برای هر دو گروه مهندسین برق و مکانیک
• پرهیز از مطالب و موضوعات زائد و غیر ضرور مانند تحلیل و فرمولهای تخصصي و از طرفی استفاده مناسب از تصاویر، جداول، نمودارها ، فرمولها و روابط سرانگشتي، دسته بندی نکات، استفاده از منابع و مراجع معتبر و ….. جهت اثربخش تر کردن مطالب کتاب ها.
• بهره گیری از منابع سوالات آزمونها شامل گستره ی بسیار متنوعی از مجموعه کتابهای فنی و مهارتی هنرستانها، مباحث نظام مهندسی، کتب مرجع دانشگاهی، نشریه های سازمان برنامه و بودجه، استانداردهای ملی، قوانین، مقررات و آئین نامه های وزارتی و سازمانی، شیوه نامه های اجرایی، نکات فنی و کاربردی هندبوک های تاسیسات و صنعتی و…. در تالیف وتدوین درسنامه ها.
• اقتباس از مطالب و سبک نگارش کتاب های فنی هنرستانی در درک مفاهیم و کشش خوانش موضوعات برای تمامی گروههای مهندسی برق، مکانیک و صنایع .

منابع آمادگی آزمون کارشناسی رسمی دادگستری رشته تاسیسات ساختمانی:

• موضوعات آزمون رشته تاسیسات ساختمانی شامل دو مبحث اساسی تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی می باشد:
• منابع آمادگی رشته تاسیسات ساختمانی:

1- درسنامه جامع تاسیسات (الکتریکی+مکانیکی)

2- دایره المعارف آزمونهای کارشناسی رسمی

3- قوانین و مقررات مربوط به کارشناس رسمی دادگستری

(توجه! فایل مربوط به قوانین در گروه و کانال تلگرامی جهت مطالعه داوطلبین درج شده است)

• البته توصیه می نمایم در آخر کار به ترتیب استاندارد ملی آسانسورها و مباحث 15، 16 ، 14 و 13 مطالعه بشود گرچه تا حدود زیادی از نکات و مقرارت عمومی آن در درسنامه جامع تاسیسات ارائه شده است.
• نکته مهم! میانگین درصد فراوانی هر یک از مباحث آزمون رشته تاسیسات ساختمانی بسته به مرکز آزمون (از سال 1371 الی 1399) به شرح زیر می باشد:

آزمون های مرکز قوه قضائیه:

مباحث تاسیسات مکانيکي   57%   و  مباحث تاسیسات برقي   34%

آزمون های کانون کارشناسان:

مباحث تاسیسات مکانيکي   74.7%   و  مباحث تاسیسات برقي   22.2%

منابع آمادگی آزمون کارشناسی رسمی دادگستری رشته کارخانجات:

• موضوعات آزمون رشته برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات شامل سه مبحث اساسی تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی و ماشین آلات می باشد:
• منابع آمادگی رشته کارخانجات:

1- درسنامه جامع تاسیسات (الکتریکی+مکانیکی)

2- درسنامه ماشین آلات و تاسیسات کارخانجات

(توجه! قوانین ومقررات مربوط به کارشناسی رسمی در درسنامه ماشین آلات بطور کامل ارائه شده است)

3- دایره المعارف آزمونهای کارشناسی رسمی

• نکته مهم! میانگین درصد فراوانی هر یک از مباحث آزمون رشته برق، ماشین و تاسیسات کارخانجات بسته به مرکز آزمون (از سال 1371 الی 1399) به شرح زیر می باشد:

آزمون های مرکز قوه قضائیه:

مباحث تاسیسات مکانيکي   27.4%   و  مباحث تاسیسات برقي   32%

و مباحث ماشین آلات و کارخانجات  39.7%

آزمون های کانون کارشناسان:

مباحث تاسیسات مکانيکي   17.7%   و  مباحث تاسیسات برقي   23%

و مباحث ماشین آلات و کارخانجات  55.5%

نکته اساسی در مطالعه و مرور سوالات آزمون های ادوار گذشته:

• قابل ذکر است که در آزمون دادگستری دیماه 1398، میزان سوالات تکراری و مشابه در رشته تاسیسات ساختمانی 48.3% و در رشته کارخانجات 46% بوده است.

لذا با توجه به اینکه بیش از 50% از سوالات و موضوعات مورد آزمون در هر نوبت، تکراری ومشابه بوده است لذا مطالعه و مرور کتاب دایره المعارف را در موفقیت داوطلبین بسیار مهم و تاثیرگذار می باشد.