1-3-13 اصول حفاظت
1-1-3-13 کلیات
هدف از ذکر مقررات در مورد اصول حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی، تضمین ایمنی افـراد، حیوانـات و سـلامت سـاختمان‌هـا و محتویات و تجهیزات آن در مقابل خطرات و خسارات احتمالی ناشی از استفاده عادی از تأسیسـات برقی است.
در تأسیسات برقی دو عامل عمده خطر به قرار زیر وجود دارد:
الف) جریان‌های برقگرفتگی
ب) دماهای زیاد که ممکن است منجر به ایجاد سوختگی‌ها ،آتشسوزی‌ها و دیگر صدمات شود
2-1-3-13 حفاظت در برابر تماس مستقیم
اشخاص و حیوانات باید در مقابل خطرات ناشی از احتمال تماس با قسمت‌هـای برقـدار تاسیسـات برقی حفاظت شوند. این حفاظت ممکن است با یکی از روش‌های زیر تأمین شود:
الف) جلوگیری از عبور جریان از بدن اشخاص یا حیوانات
ب) حفاظت با استفاده از عایقبندی قسمت‌های برقدار قابل دسترس
پ) حفاظت با استفاده از حصارکشی یا ایجاد موانع و یا استفاده از محفظه‌ها
ت) حفاظت با استقرار در خارج از محدوده دسترس ردیف (41-3-2-13)
ث) محدود کردن جریانی که ممکن است از بدن عبور کند به میزانی کمتر از جریان برقگرفتگی
ج) استفاده از کلید جریان باقیمانده (RCD) به عنوان حفاظت اضافی
چ) استفاده از منابع تغذیه با ولتاژ ایمنی خیلی پایین FELV، PELV، SELV مطـابق اسـتاندارد IEC 60536
3-1-3-13 حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم
اشخاص و حیوانات باید در مقابل خطرات احتمالی ناشی از تماس با بدنه‌های هادی، حفاظت شوند.
این حفاظت ممکن است به یکی از روش‌های زیر تأمین شود:
الف) جلوگیری از عبور جریان اتصالی از بدن اشخاص یا حیوانات
ب) محدود کردن جریان اتصالی که ممکـن اسـت از بـدن عبـور کنـد بـه میـزان کمتـر از جریـان برقگرفتگی
پ) حفاظت با استفاده از هادی حفاظتی و قطع خودکار مدار تغذیه، به محض بروز نقصی که ممکن است به عبور جریان از بدن که در تماس با بدنه هادی است، منجـر شـود. در مـوقعی کـه ایـن جریان مساوی یا بیشتر از جریان برقگرفتگی است.
ت) حفاظت بدون استفاده از هادی حفاظتی و قطع خودکار مدار تغذیه شامل موارد زیر:
- حفاظت با استفاده از تجهیزات کلاس عایق بندی II (عـایق بنـدی دوبـل دارای عـایق اولیـه و ثانویه)
- حفاظت با استفاده از تجهیزات کلاس عایق بندی III (با ولتـاژ ایمنـی خیلـی پـایین FELV، PELV، (SELV مطابق استاندارد IEC 60536
- حفاظت با استفاده از همبندی هم ولتاژکننده بدون اتصال زمین
- حفاظت با استفاده از محیط های عایق
- حفاظت با استفاده از جدایی الکتریکی (ترانسفورماتور ایزوله، سیستم IT)
4-1-3-13 حفاظت در برابر هر دو نوع تماس مستقیم و غیرمستقیم
یکی از روش‌های حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی که قادر به تـأمین ایمنـی هـم در برابـر تمـاس مسـتقیم و هـم در برابـر تمـاس غیرمستقیم است، استفاده از ولتاژ خیلی پایین می‌باشد که در تأسیسات محیط‌های خاص از قبیـل حمام، استخر، سونا و غیره استفاده میشود.
این سیستم شامل سه نوع ولتـاژ خیلـی پـایین اسـت کـه شـرح خلاصـه شـرایط و مـدارهای ایـن سیستم‌ها در جدول شماره 4-1-3-13 ذکر شده است.
5-1-3-13 حفاظت با استفاده از SELV و PELV
در موارد زیر حفاظت در برابر برقگرفتگی انجام شده به حساب می‌آید:
الف) ولتاژ اسمی سيستم نبايد از مقاديری كه در باند يـک اسـتاندارد 60449 IEC تعيـين گرديـده تجاوز كند.
ب) منبع ولتاژ يكی از منابع ذكرشده برای منابع SELV بدون اتصال زمين و يا منابع PELV بـا اتصال زمين باشد.
6-1-3-13 منابع تغذیه SELV (بدون اتصال زمین)
برای حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی در منابع تغذیه SELV، باید بدنه‌های هادی و مدارها بدون اتصال به زمین بوده و همچنین از نظـر الکتریکـی نیز از زمین و دیگر سیستم‌ها مجزا باشد. به این دلیل و نیز به منظور کاهش خطرات برق‌گرفتگـی، این منابع باید طبق استانداردهای معتبر تولید شده و تجهیزات، قطعات مدارها، لوازم و غیـره بایـد به نحوی انتخاب و در نظر گرفته شوند که اتصالی و سایر معایب دیگر به خـود ایـن منـابع محـدود گشته و قطعات هادی دیگر سیستم‌ها را تحت تاثیر قرار ندهند. این منابع شامل شش نوع است که در سه گروه به قرار زیر تقسیم می‌شوند:
1-6-1-3-13 گروه اول منابع تغذیه SELV است که تغذیه آن با ولتاژ بالاتر از ولتاژ خروجـی ایـن منبع انجام می‌گیرد. این گروه شامل انواع زیر می‌باشد:
الف) ترانسفورماتور ایمنی، که دارای سـیمپیچـی‌هـای مسـتقل اولیـه جهـت ولتـاژ تغذیـه بـالاتر و سیم پیچی ثانویه با ولتاژ خروجی خیلی پایین ایمنی (SELV) باشد. ایـن ترانسـفورماتور بایـد مجهز به پرده فلزی بین سیمپیچی اولیه و ثانویه بوده و نیز مطابق استاندارد IEC 61558 -2-6 تولید شده باشد.
ب) موتور- ژنراتور، که در آن، موتور با ولتاژ بالاتر تغذیه شده و به عنوان نیروي محرکـه ژنراتـور بـا ولتاژ خروجی خیلی پایین ایمنی (SELV)، بکار گرفته میشود. عایق بندی و درجه ایمنـی ایـن منبع باید معادل ترانسفورماتور ایمنی (بند الف فوقالذکر) باشد.
پ) منابع تغذیه الکترونیکی که دارای حفاظـتهـای لازم، قطعـات و لـوازم اسـتاندارد در مـدارهای داخلی بوده، بطوری که در اثر عیوب داخلی مقدار ولتاژ خروجی خیلی پایین ایمنی آن (SELV)
افزایش نیافته و حفاظت در مقابل تماس غیرمستقیم نیز تأمین گردد.
2-6-1-3-13 گروه دوم منابع تغذیه SELV است که ولتاژ خروجی خیلی پایین ایمنی آن مستقل از هر گونه منبع تغذیه با ولتاژ بالاتر می‌باشد. این گروه شامل انواع منابع زیر است:
الف) منابع جریان مانند باتری و یا سلول‌های خورشیدی که بطور مستقل عمل مینمایند.
ب) دیزل ژنراتور، که در آن دیزل به عنوان نیروی محرکه ژنراتوری که دارای ولتاژ خروجـی خیلـی پایین ایمنی (SELV) بوده، بکار گرفته میشود.
3-6-1-3-13 گروه سوم منابع تغذیه SELV شامل منابعی است، قابل حمل و سیار ایمـن، ماننـد ترانسفورماتور ایمنی، موتور-ژنراتور بندهای الـف و ب ردیـف (1-6-1-3-13) و تجهیزاتـی کـه بـا الزامات حفاظتی و مشابه با عایقبندی دوبل (کلاس عایقبندی II مطابقت نماید.)
7-1-3-13 منابع تغذیه PELV (با اتصال زمین)
منابع تغذیه PELV از نظر ساختار سیستم و انواع، مشابه منابع تغذیه SELV بوده ولی در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که احتمال مجزا و جدا بودن الکتریکی ایـن سیسـتم، از زمـین و دیگـر سیستم‌ها در طول بهره برداری قابل تأمین نباشد. در این منـابع، مـدارهای سیسـتم و بدنـه هـادی تجهیزاتی که در آن مورد استفاده قرار میگیرند، میتوانند به زمین متصل شوند.
8-1-3-13 الزامات عمومی برای مدارهای SELV و PELV
1-8-1-3-13 قسمت‌های برقدار مدارهای SELV و PELV
قسمت‌های برقدار مدارهای SELV و PELV باید از نظر الکتریکی از سایر مدارها و از یکدیگر، مجزا باشند.
2-8-1-3-13 هادیهای مدارهای SELV و PELV
هادیهای مدارهای SELV و PELV باید از سایر مدارها جدا باشند. اگر انجام این کار به هنگام اجرا، ممکن نباشد، باید یکی از موارد زیر مراعات شود:
الف) مدارهای SELV و PELV علاوه بر عایقبندی اصلی از داخل یک غلاف غیرفلزی عبور کنند.
ب) هادیهای مدارهای با ولتاژهای مختلف به کمک یک جداکننده یا غلاف فلزی زمین شده از هم جدا شوند.
پ) مدارهای با ولتاژهای مختلف، میتوانند با استفاده از رشته‌های یک کابل یا به صورت هادیهای جمعی از داخل یک مجرا عبور داده شوند به شرطی که هادیهای SELV و PELV به صورت انفرادی یا دسته جمعی نسبت به بالاترین ولتاژ موجود در مسیر، عایقبندی شده باشند.
9-1-3-13 الزامات خاص مدارهای SELV (بدون اتصال زمین)
الزامات خاص مدارهای SELV (بدون اتصال زمین) شامل موارد زیر است:
1-9-1-3-13 قسمت‌های برقدار مدارهای (SELV)
قسمت‌های برقدار مدارهای SELV نباید به زمین یا به هادیهای حفاظتی مدارهای دیگر اتصال داده شوند.
2-9-1-3-13 بدنه‌های هادی مدارهای (SELV)
بدنه‌های هادی نباید به اجزای زیر اتصال داده شوند:
الف) زمین
ب) هادیهای حفاظتی یا بدنه‌های هادی مدارهای دیگر
پ) بدنه‌های بیگانه، به استثنای مواردی که تجهیزات الکتریکی از نظر ساختاری باید در تماس با بدنه‌های بیگانه باشند. در این صورت باید اطمینان حاصل شود که این بدنه‌ها نخواهند توانست ولتاژهای بیش از ولتاژ موجود در شبکه تأسیسات برقی ساختمان را به خود بگیرد.
3-1-3-9-13 حفاظت در برابر تماس مستقیم مدارهای (SELV)
اگر ولتاژ اسمی از 25 ولت مؤثر در جریان متناوب و یا 60 ولت جریان مستقیم بدون تموج تجاوز کند، حفاظت در برابر تماس مستقیم الزامی خواهد بود. حفاظت در برابر تماس مستقیم باید به یکی از دو روش زیر تأمین شود:
الف) پیشبینی موانع یا با پوششی که درجه حفاظت (IP) آن حداقل برابر با IP2x باشد.
ب) دارای عایق بندی باشد که در برابر ولتاژ آزمونی 500 ولت جریـان متنـاوب مـؤثر، حـداقل یـک دقیقه استقامت کند.
10-1-3-13 الزامات خاص مدارهای PELV (با اتصال زمین)
شرایط حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی در مواردی که مدارها دارای اتصال زمین بوده و یا داشتن منابع تغذیه SELV لازم نباشـد، به شکل زیر باید برقرار شود:
1-10-1-3-13 حفاظت در برابر تماس مستقیم مدارهای (PELV)
حفاظت در برابر تماس مستقیم باید به یکی از دو روش زیر تأمین شود:
الف) پیشبینی موانع یا با پوششی که درجه حفاظت (IP) آن حداقل برابر با IP2x باشد.
ب) دارای عایق بندی باشد که در برابر ولتاژ آزمونی 500 ولـت جریـان متنـاوب مـؤثر، یـک دقیقـه استقامت کند.
2-10-1-3-13 عدم لزوم حفاظت در برابر تماس مستقیم مدارهای (PELV)
اگر تجهیزات داخل حوزه اثر هم بندی برای هم ولتاژ کردن باشد و ولتاژ اسمی از مقادیر زیـر تجـاوز نکند، ایجاد حفاظت در برابر تماس مستقیم با توجه به ردیف 1-10-1-3-13 لازم نخواهد بود:
الف) 25 ولت مؤثر در جریان متناوب یا 60 ولت جریان مستقیم بدون تموج، هنگامی که تجهیـزات به طور معمول فقط در محیط‌های خشک مورد استفاده قرار می گیرند و انتظار نمی رود سطوح بزرگی از قسمت‌های برقدار با بدن تماس حاصل کند.
ب) 6 ولت مؤثر در جریان متناوب یا 15 ولت جریان مستقیم بدون تموج در همه موارد دیگر.
11-1-3-13 منابع تغذیه FELV
این سیستم با استفاده از ولتاژ شبکه تأسیسات برقی سـاختمان، بـرای تـأمین ولتـاژ خیلـی پـایین عملیاتی مورد نیاز در شبکه‌های ارتباطات و مخابرات، سیستم‌های کنترل، سیستم‌های ابزاردقیـق و غیره در صورتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که رعایت همه مقررات مربوط به SELV و PELV لازم نبوده و یا رعایت نشده باشد. در این سیستم علاوه بر الزامی نبودن شرط ایمن بودن منبـع تغذیـه، می‌توان از مدارهای با اتصال زمین نیز استفاده نمود. در این منابع وصل بدنه‌های هـادی بـه هـادی حفاظتی مدار اولیه الزامی بوده و نیز وصل هادی حفاظتی مدارهای FELV به زمین عملیاتی، مجاز می‌باشد. علاوه بر موارد مذکور برای اطمینان از عملکـرد ایـن منـابع نسـبت بـه حفاظـت در برابـر تماس‌های مستقیم و غیرمستقیم موارد زیر نیز باید رعایت شود:
1-11-1-3-13 حفاظت در برابر تماس مستقیم مدارهای (FELV)
حفاظت در برابر تماس مستقیم باید با یکی از دو روش زیر انجام شود:
الف) استفاده از حصارکشی‌ها یا محفظه‌ها برای جلوگیری از تماس مستقیم
ب) استفاده از عایقبندی که با حداقل ولتاژ آزمونی مدار اولیه مطابقت داشته باشد.
در مواردی که مدارهای FELV قادر به تحمل این ولتاژ نباشند، عایق بنـدی بدنـه‌هـای در دسـترس تجهیزات در حین نصب باید تقویت شود تا حـدی کـه بتوانـد در برابـر ولتـاژ آزمـونی 1500 ولـت متناوب مؤثر، استقامت کند.
2-11-1-3-13 حفاظت در برابر تماس غیرمستقیم مدارهای (FELV)
حفاظت در برابر تماس غیرمستقیم باید با یکی از دو روش زیر انجام شود:
الف) بدنه‌های هادی تجهیزات FELV به هادی حفاظتی مدار اولیه وصل شود به شرط اینکـه یـک وسیله حفاظتی در برابر تماس غیرمستقیم، منبع یا مدار تغذیه را در صورت بروز اتصـالی بـین فاز و بدنه قطع کند و ولتاژ تماس نیز از حدود ولتاژ قراردادی بیشتر نشود . این امر مانع وصـل یکی از هادیهای برقدار FELV به هادی حفاظتی مدار اولیه نخواهد شد.
ب) بدنه‌های هادی تجهیزات FELV به هادی هم بندی هم ولتاژ کننده مدار اولیه کـه زمـین نشـده است، وصل شود. از این روش در مواردی استفاده میشود که مدار بـا روش حفـاظتی جـدایی الکتریکی، حفاظت میشود.
اسیلوسکوپ آنالوگ مدل OX530 متریکس – 2 کانال 30 مگاهرتز
12-1-3-13 حفاظت در برابر اثرهای حرارتی در بهره‌برداری عادی
اصول حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی طوری باید عملی شده باشد که برای مواد قابل اشتعال در اثر دماهای زیـاد یا قوس الکتریکی امکان بروز هیچ نوع حریق وجود نداشته باشد، همچنـین در موقـع بهـره بـرداری عادی از تجهیزات الکتریکی نباید هـیچ نـوع خطـر سـوختگی بـرای اشـخاص یـا حیوانـات وجـود داشته باشد.
13-1-3-13 حفاظت در برابر اضافه جریان
اشخاص و حیوانات و همچنین وسایل و لوازم ساختمان‌ها باید در برابر صدمات و خسارات ناشـی از دماهای زیاد و عوامل الکترومکانیکی که ممکن است در اثر هـر اضافــه جریانــی در قسـمت‌هــای برقدار به وجود آیند، حفاظت شوند. این حفاظت ممکن است به یکی از روش‌های زیر تأمین شود:
الف) قطع خودکار تغذیه در موقع بروز اضافه جریان قبل از اینکه این اضافه جریان با توجه به مدت زمان برقراری آن، به مقدار خطرناک برسد.
ب) محدود کردن حداکثر اضافه جریان با توجه به مدت زمان برقراری آن به میزانـی کـه بـی خطـر باشد.
14-1-3-13 حفاظت در برابر جریان‌های اتصالی
هادی‌ها به جز هادیهای برقـدار و همـه قطعـات دیگـری کـه بـرای هـدایت جریـان‌هـای اتصـالی پیشبینی شده‌اند باید بتوانند این جریان‌ها را بدون ایجاد دماهای زیاد هدایت کنند.
15-1-3-13 حفاظت اشخاص و حیوانات در برابر اضافه ولتاژ
1-15-1-3-13 اشخاص و حیوانات و همچنین وسایل، لوازم و ساختمان‌هـا بایـد در برابـر هـر نـوع صدمات و اثر مضری که ممکن است در نتیجه بروز اتصالی بین مدارهای با ولتاژهای مختلف ایجـاد شود، محافظت شوند.
2-15-1-3-13 اشخاص و حیوانات و همچنین وسایل، لوازم و ساختمان‌ها باید در برابر صـدمات و خسارات ناشی از ولتاژهای زیاد که ممکن است در اثر عوامل دیگری مانند صاعقه یـا قطـع و وصـل مدارها به وجود آیند، محافظت شوند. ردیف (16-1-3-13)
16-1-3-13 حفاظت تأسیسات و تجهیزات در برابر اضافه ولتاژ
اضافه ولتاژ گذرا در تأسیسات بـرق، از جملـه در پسـت‌هـای بـرق، تأسیسـات بـرق فشارضـعیف و همچنین اضافه ولتاژ ناشی از اثرات صاعقه و یا کلیـدزنی، بـه عملکـرد صـحیح و سـالم تجهیـزات، دستگاه‌ها، اجزاء شبکه تأسیسات برق آسیب رسانده و در مواردی نیز ممکن است برای افـراد خطـر آفرین باشد. برای این منظور لازم است حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی و تمهیدات ایمنی به قرار زیر، پیشبینی گردد.
1-16-1-3-13 حفاظت در برابر اضافه ولتاژ در پست‌های برق
برای جلوگیری از اضافه ولتاژ در شبکه برق فشار ضعیف به دلیـل بـروز اتصـال زمـین در تجهیـزات شبکه برق فشار متوسط و اثر آن در شبکه برق فشار ضعیف، موارد زیر باید رعایت شود:
الف) الکترود اتصال زمین قسمت برق فشار متوسط از الکترود اتصال زمین قسمت برق فشار ضعیف (متصل به نقطه خنثی ترانسفورماتور) مجزا و مستقل از هم اجـرا گـردد، کـه در ایـن صـورت پست برق دارای دو الکترود زمین مستقل خواهد بود. ردیف پ (6-10-1)
ب) در صورتی که به دلایل محدودیت‌های اجرایی و یا شرایط طرح، فاصله مناسب بـین دو الکتـرود فراهم نشود و الکترودها در حوزه ولتاژ هم قرار گیرند و یا بدلایل وجود اجسام فلزي مـدفون در محل، ایجاد دو الکترود اتصال زمین مستقل امکان پـذیر نباشـد، ایجـاد الکتـرود مشـترک بـرای سیستم‌های اتصال زمین برق فشار متوسط و برق فشار ضعیف الزامـی مـی‌گـردد. در این صـورت مقاومت الکتریکی اتصال زمین در یک الکترود مشترک برای سیستم‌های برق فشـار متوسـط و برق فشار ضعیف، نباید از یک اهم تجاوز کند
2-16-1-3-13 حفاظت در برابر اضافه ولتاژ در تأسیسات برق فشار ضعیف
برای حفاظت در مقابل اضافه ولتاژ در تأسیسات برق فشار ضعیف موارد زیر باید رعایت گردد:
الف) برای جلوگیری از اضافه ولتاژ در هادی خنثی در صورت بروز اتصال بـین هـادی فـاز و هـادی خنثی، تجهیزات حفاظتی در مقابل اضافه ولتاژ باید در مدار پیشبینی گردد.
ب) قطع هادی خنثی باعث مواج شدن ولتاژ بـین فازهـا و هـادی خنثـی شـده و موجـب شکسـت عایق بندی و در نتیجه سوختن لوازم و تجهیزات الکتریکـی مـی‌شـود. بـرای ایـن منظـور بایـد تمهیدات لازم برای پیشگیری از قطع هادی خنثی پیشبینی گردد.
3-16-1-3-13 حفاظت در برابر اضافه ولتاژ ناشی از اثرات صاعقه
تجهیزات، دستگاه‌ها و سیستم‌های مختلف تأسیسات برقی از جمله دستگاه‌های الکترونیکی حساس و گـران قیمـت، شـبکه‌هـای کـامپیوتری و سیسـتم‌هـای فـنآوری اطلاعـات (IT) کـه امـروزه در ساختمان‌های بزرگ و یا خاص بصورت گسترده مورد استفاده قرار میگیرند، باید در مقابـل اضـافه ولتاژ ناشی از اثرات صاعقه حفاظت گردند. این تجهیزات حفاظتی اصطلاحاً برقگیر حفاظتی نامیـده می‌شوند که برای محدود کردن اثرات اضافه ولتاژ ناشی از صاعقه روی تأسیسات برق از جمله شبکه توزیع نیرو، در تابلو ورودی برق اصلی پست برق ساختمان و یا سایر تابلوهـای بـرق مـورد اسـتفاده قرار میگیرند و دارای الزاماتی به قرار زیر می‌باشند:
الف) تجهیزات برقگیر حفاظتی در صورت نیاز، در اولین تابلو برق در نقطـه ورودی و محـل تحویـل نیروی برق به ساختمان (سرویس مشترک) و یا در اولین تابلوی بـرق فشـار ضـعیف (تـابلوی اصلی) در سیستم توزیع نیرو در نظر گرفته میشود.
ب) اضافه ولتاژ ناشی از صاعقه به بعضی از دستگاه‌هـای الکترونیکـی حسـاس و گـران قیمـت و یـا مشابه آنها، آسیب رسانده و کارکرد آنها را مختل می‌نماید. تابلوهای تغذیه‌کننده دستگاه‌های فوق باید علاوه بر دارا بودن سایر حفاظت‌های لازم دیگر، تجهیزات برقگیر حفاظتی مخصـوص به خود را نیز داشته باشد شکل شماره .(3-16-1-3-13)
پ) تجهیزات برقگیر حفاظتی در هر تابلوی برق باید با یک برچسـب مخصـوص و دائمـی مشـخص شده باشد.
ت) تجهیزات برقگیر حفاظتی بر اساس سطح و یا تـراز ولتـاژ حفاظـت، جریـان تخلیـه الکتریکـی، جریان حداکثر و یا جریان ضربه و سایر مشخصات دیگر آنها انتخاب می‌گردند.
ث) تجهیزات برقگیر حفاظتی در شبکه توزیع سیستم‌های نیـرو بایـد در نقـاط مشـخص و مطـابق شکل‌های شماره (1:4-16-1-3-13 تا 4:4-16-1-3-13)، نصب شوند.
بازرسی تست واندازه گیری سیستم های ارتینگ همبندی و حفاظت در برابر صاعقه
4-16-1-3-13 محل قرارگیری وسیله حفاظتی و برقگیر حفاظتی
محـل قرارگیـری وسـیله حفـاظتی و برقگیـر حفـاظتی در سیسـتم‌هـای نیـروی TN،TT و IT در شکل‌های شماره (1:4-16-1-3-13 تا 4:4-16-1-3-13) نمایش داده شده است.
توضیحات علائم شکل‌های 1:4-16-1-3-13 تا 4:4-16-1-3-13 به قرار زیر است:
17-1-3-13 حفاظت در مقابل پایین بودن ولتاژ
وسایل و لوازم الکتریکی که ممکن است در اثر کاهش احتمالی ولتاژ دچار آسیب دیدگی و خسـارت شوند، باید در مقابل کاهش ولتاژ حفاظت شوند.
18-1-3-13 حفاظت در برابر تداخل امواج الکترومغناطیسی
حفاظت در طراحی و اجرای تاسیسات برقی‌ای که در معرض امواج شدید الکترومغناطیسی قرار بگیرند، بایـد در مقابـل اثرات تداخل امواج مذکور محفاظت شوند.
تداخل بیش از حد امواج الکترومغناطیسی باعث اخـتلال در کـارکرد تجهیـزات مـورد اسـتفاده در تأسیسات برق بخصوص تجهیزات الکترونیکی شده و به قطعات الکترونیکی نیز آسیب می‌رساند.
این پدیده ممکن است بر اثر وقوع صاعقه، قطع و وصل کلیدهای با آمپر بالا بخصوص در تابلوهـای اصلی و نیمه اصلی، اتصال کوتاه در شبکه توزیع نیـرو، راه انـدازی موتورهـای بـا تـوان بـالا و سـایر پدیده‌هایی که تداخل امواج و در نتیجه اضافه ولتاژ را در تأسیسات برق باعث می‌شوند، بوجود آید.
1-18-1-3-13 کاهش اثرات ناشی از تداخل امواج الکترومغناطیسی
برای کاهش اثرات ناشی از تداخل امواج الکترومغناطیسی تمهیدات و موارد زیر باید در نظـر گرفتـه شوند:
الف) پیشبینی برقگیر حفاظتی در تأسیسات برقی ردیف .(3-16-1-3-13)
ب) تأمین فاصله مناسب بین هادی نزولی (پایین رو) سیستم صاعقه گیر با کابل‌هـای شـبکه توزیـع نیرو، کابل‌های حامل سیگنال‌هـای الکترونیکـی و کابـل‌هـای شـبکه کـامپیوتر، طبـق توصـیه سازندگان سیستم‌های صاعقه‌گیر
پ) در ساختمان‌هایی که شبکه کامپیوتر و فن آوری اطلاعات (IT) بطور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم نیرو باید از نوع TN-S بوده و استفاده از سیسـتم نیـروی TN-C در اینگونـه ساختمان‌ها مجاز نمی‌باشد.
ت) اگر تأسیسات برقی ساختمانی دارای سیستم نیروی TN-C بوده و شـبکه کـامپیوتر و فـنآوری اطلاعات (IT) بنا به ضرورت، بصورت گسترده در آن مورد استفاده قرار بگیرد، سیسـتم نیـروی TN-C باید اصلاح و به نوع TN-S تبدیل گردد.
ث) الکترود اتصال زمین حفاظتی، الکترود اتصال زمین عملیاتی و الکتـرود اتصـال زمـین سیسـتم صاعقه گیر باید به یک ترمینال یا شینه اصلی اتصـال زمـین وصـل و در آن هـمبنـدی گردنـد، استفاده از الکترودهای اتصال زمین مجزا از هـم بـرای هـر یـک از سیسـتم‌هـای فـوق، بـدون همبندی کردن آنها مجاز نمی‌باشد شکل شماره پ.(3-8-2-1)
ج) هادیهای هم بندی برای هم ولتاژ کردن هادی اتصال زمین حفاظتی و عملیاتی هـر کـدام بایـد بصورت مستقل و مجزا از هم به ترمینال یا شینه اصلی اتصال زمین وصل گردند تـا در صـورت قطع یک هادی، هادیهای دیگر وصل باقی بماند.
چ) چنانچه سازندگان برای تأمین شرایط و کـارکرد مناسـب دسـتگاه‌هـا و تجهیـزات الکترونیکـی، استفاده از سیستم اتصال زمین عملیاتی را توصیه کرده باشند، هـر یـک از ایـن دسـتگاه هـا و تجهیزات باید از طریق یک هادی مجزا به ترمینال سیستم اتصال زمین عملیاتی وصل گردند.
ح) در صورت استفاده از کابل‌های با زوج بهم تابیده و یا کابل های بـا حفـاظ فلـزی (شـیلد) بـرای شبکه کامپیوتر و فن آوری اطلاعات (IT)، حفاظ فلزی کابل‌های فـوق نهایتـاً بایـد بـه ترمینـال سیستم اتصال زمین عملیاتی وصل گردد.
خ) کابل‌های شبکه توزیع نیرو (کابل کشی و یا سیم کشی نیرو) با کابل‌های سیگنال، شبکه کامپیوتر و فن آوری اطلاعات (IT) بدون حفاظ فلزی (شیلد)، در طول مسـیر مشـترک کمتـر از 35متـر احتیاج به جداسازی ندارند شکل شماره (1:1-18-1-3-13) و اگر طول مسیر مشترک بیش از 35متر باشد، به غیر از طول مسیر 15متر آخر، در بقیه مسیر بایـد از طریـق جداکننـده فلـزی جداسازی شوند (برای جلوگیری از القاء و یا ایجاد لوپ های القائی – شکل شماره 1:2-18-1-3-13 )
د) در آرایش و اجرای مسیرهای مشترک کابل هاي شبکه توزیع نیـرو، کابـل هـای سـیگنال، شـبکه کامپیوتر و فن آوری اطلاعـات (IT) بایـد مـوارد مـنعکس در شـکل شـماره 3:1-18-1-3-13، رعایت گردد.
ذ) در سینی‌ها و نردبان‌های فلزی کابل هاي شبکه کامپیوتر و فن آوری اطلاعات (IT) ضـمن تـأمین تداوم هدایت الکتریکی سینی‌ها و نردبان‌ها در کل مسیر، ابتدا و انتهای آنها نیز باید به ترمینال یا شینه سیستم اتصال زمین وصل گردند.
ر) فاصله کابل‌های شبکه کامپیوتر بدون حفاظ فلزی (شیلد) از چراغ‌هـای فلورسـنت، بخـار جیـوه، بخار سدیم، متال هالید (لامپ‌های تخلیه در گاز) باید حداقل 13سانتیمتر در نظر گرفته شود.
ز) در صورت استفاده از سیستم ترانکینگ به عنوان مجرای عبور مشترک کابـل‌هـای سیسـتم‌هـای فوقالذکر، تعداد محفظه های سیستم ترانکینگ باید بر اساس نوع و تعداد سیستم‌ها، کابل آنهـا و تعداد رشته کابل‌ها که در داخل محفظه‌ها قرار میگیرند، تعیین گردد.
ژ) در صورت استفاده از ترانکینگ غیرفلزی باید به موضوع تداخل امواج الکترومغناطیسی و نیز نوع و ساختار کابل های شبکه کامپیوتر، تلفن و غیره توجه شده و چنانچه طول مسیر مشترک برابر و یا بیشتر از 35 متر باشد، کابل‌ها باید از نوع شیلددار و یا فویلدار با توجه به نیاز انتخاب شوند.
19-1-3-13 حفاظت در برابر قطع هادی نول در شبکه توزیع برق شهری
در خصوص حفاظت تأسیسات برق به هنگام قطع نول در شـبکه توزیـع بـرق شـهری و نیـز بـرای جلوگیری از برقگرفتگی و غیره باید تمهیدات لازم، پیشبینی گردد.
20-1-3-13 حفاظت در برابر قطع انشعاب برق اصلی
براي تأسیسات برقی مربوط به سیستم‌های اضطراری و ایمنی در سـاختمان‌هـا و همچنـین مـوارد دیگری که قطع برق موجب بروز خسارات در بهره برداری از آن هـا مـی‌گـردد، بایـد تمهیـدات لازم، پیشبینی شود ردیف .(4-2-3-13)
21-1-3-13 حفاظت در برابر جرقه‌های شدید
در تأسیسات برقی برای حفاظت در مقابل احتمال وقوع جرقه‌هـای شـدید کـه موجـب صـدمات و آسیب به چشم و جسم انسان می‌گردد، باید تمهیدات لازم، پیشبینی شود.
