رعایت ایمنی در تست تجهیزات برقدار
توصیه‌هایی که می‌توان به کمک آنها از خطرات الکتریکی جلوگیری به عمل آورده و یا میزان خطرات را کاهش داد. برخی از روش‌هایی که به کمک آنها می‌توان به تست تجهیزات برقدار مبادرت نمود، عبارتند از:
۱) به کار بردن سیستم‌های ایمنی در تست تجهیزات برقدار
برای مثال:
الف) اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تماس افراد با قسمت‌های برقدار تجهیزات به ویژه افرادی که کار تست را انجام نمی‌دهند.
ب) اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تماس افراد تست کننده تجهیزات با قسمت‌های برقدار دستگاه‌ها
پ) حفاظت و عایق کاری تجهیزات برقی که اپراتورها بر روی آنها کار می‌کنند و نیز عایق کاری و حفاظت دستگاه‌هایی که به کمک آنها، عملیات تست تجهیزات برقدار انجام می‌شود.
۲) استفاده از تجهیزات مناسب برای انجام عملیات تست تجهیزات برقدار
۳)استفاده از افراد مجرب و با تجربه
حصول اطمینان از به کار گماردن افرادی که در زمینه تست تجهیزات برقدار آموزش‌های لازم را دیده و تجربه کافی دارند و نیز در زمینه عملیات ایمنی کار با تجهیزات دارای آگاهی‌های لازم هستند.
به چه نوع تست هایی در این راهنما اشاره شده است؟
این راهنما دربردارنده تست تجهیزات برقدار (عمدتاً تجهیزات فشار ضعیف تا سطح ولتاژ ۱۰۰۰ ولت AC یا ۱۵۰۰ ولت DC) بوده و مربوط به مواقعی است که تجهیزاتی نظیر لوازم برقی خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیشتر این تجهیزات به منابع تغذیه اصلی ۲۳۰ ولت AC تکفاز و ۴۰۰ ولت AC سه فاز وصل می‌شوند که البته می‌توان منابع تغذیه با ولتاژهای بالاتر و در برخی موارد ولتاژهای بیش از محدوده فشار ضعیف را نیز مورد استفاده قرار داد. در فرآیند تست تجهیزات برقدار، برخی از ولتاژهای اعمال شده به تجهیزات ممکن است بیش از ولتاژهای محدوده فشار ضعیف باشد ولی در صورتی که ماکزیمم جریان خروجی دستگاه تست کننده بیش از ۵ میلی‌آمپر نباشد، این ولتاژها خطرناک نخواهند بود (توجه داشته باشید که قبلاً جریان ۵ میلی آمپر AC ملاک عمل قرار می گرفت اما از ماه می ۲۰۰۱، حداکثر جریان دستگاه‌های جدید تست کننده بایستی به ۳ میلی‌آمپر AC محدود شود).
منظور از خطرات منجر به حوادث و صدمات چیست؟
لخت بودن تجهیزات هنگام تست تجهیزات برقدار
حوادث و ضایعات زمانی رخ می‌دهند که قسمت‌های برقدار تجهیزات لخت بوده و افراد با این قسمت‌ها تماس برقرار کنند و یا بدنه دستگاه‌ها که می‌بایست به سیم ارت وصل شوند، با ولتاژ خطرناکی برقدار شده باشند. در خلال تست تجهیزات برقدار و هنگام یافتن خطاها به ویژه موقعی‌که هادی‌های بدون روکش حامل ولتاژهای خطرناک باشند، احتمال تماس با قسمت‌های برقدار تجهیزات افزایش می‌یابد. چنانچه تست در حالی انجام پذیرد که تجهیزات برقی از هر منبع تغذیه خطرناکی ایزوله شوند، می‌توان خطرات منجر به حوادث و صدمات را به حداقل ممکن رساند. اگر چه ایزوله کردن تجهیزات برقی همیشه امکان پذیر نیست، ولی بایستی مراقب بود تا از تماس با هر ولتاژ تولیدی خطرناک جلوگیری به عمل آید.
صدمات ناشی از برق گرفتگی
خطرناک‌ترین صدمات در نتیجه حوادث ناشی از برق گرفتگی به وجود می‌آید و این بدین‌خاطر است که اثرات برق گرفتگی عمدتاً غیرقابل پیش بینی بوده و به سادگی می‌تواند منجر به حوادث مرگبار شود. همچنین خطر صدمه و سوختگی ناشی از آرک زدگی که در اثر تماس هادی‌ها با یکدیگر و در نتیجه اتصال کوتاه پدید می‌آید، نیز وجود دارد.
صدمات ناشی از سقوط و شوک هنگام تست تجهیزات برقدار
از دیگر خطرات تهدید کننده، می‌توان به خطر ناشی از واکنش بدن فرد در برابر حوادثی مانند سقوط یا وارد شدن شوک به بدن مصدوم در اثر برق گرفتگی اشاره‌کرد. برق گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که تماس با هادی برقدار سبب عبور جریان کافی از طریق بدن انسان شده و منجر به آسیب و صدمه گردد. در حالت کلی، ولتاژهای بیش از ۵۰ ولت AC یا ۱۲۰ ولت DC بدون ریپل در مکان‌های خشک و نیز فضاهای باز و نارسانا را بایستی جزء ولتاژهای خطرناک به شمار آورد. چنانچه محل کار نمناک، محدود و یا رسانا باشد، مقادیر ولتاژهای مزبور را باید کاهش داد و بنابراین وقتی چنین محیط کار متفاوتی وجود داشته باشد، متصدیان کار و نیز افرادی که مستقیماً عملیات تست را انجام می‌دهند، باید از افزایش احتمالی خطرات منجر به صدمات و حوادث آگاهی کامل داشته‌باشند. در برخی تجهیزات از قبیل مایکروفر، ولتاژهای فشار قوی با پتانسیل چندین هزار ولت مورد استفاده قرار گرفته و چنانچه با هادی‌های حامل این ولتاژها تماس ایجاد شود، خطر بسیار زیادی متوجه فرد شده و ممکن است منجر به صدمات مرگبار شود. جریان‌های در حد ۵ میلی آمپر و یا بارهای ذخیره شده در تجهیزات برقی می‌توانند منجر به بروز جراحت و صدمه بدنی شوند. بنابراین باید اقدامات مناسبی انجام شود تا از تماس فرد با بارهای ذخیره شده بیش از ۳۵۰ میلی ژول جلوگیری به عمل آید. اگر در نقطه تماس بدن با قسمت‌های خطرناک تجهیزات برقی، پوست بدن سوراخ شده و یا بریدگی در آن ایجاد شود، جریان شوک وارده به بدن و در نتیجه میزان جدیت خطر بیشتر خواهد‌بود. البته پوست سالم هم ممکن است در زمان تماس با برق یا در اثر سوختگی ناشی از جریان و یا در نتیجه نفوذ هادی‌های لخت و نوک تیز به آن صدمه ببیند.
ارزیابی ریسک و خطرات ناشی از تست تجهیزات برقدار
افزون بر عواملی همچون سطح ولتاژ، میزان بار ذخیره شده یا میزان جریان برق و نیز طبیعت‌محیط، عوامل دیگری هم وجود دارند که برای ارزیابی خطرات ناشی از جراحات و صدمات ناشی از تست تجهیزات برقدار می‌بایست مد نظر قرار گیرند. ارزیابی خطر بایستی قبل از شروع تست انجام گیرد و این کار به شما کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه لازم را شناسایی نمایید. برخی از پرسش‌هایی که در حین انجام فرآیند ارزیابی خطرات مطرح می‌شوند، عبارتند از:
۱) آیا می‌توان کار با تجهیزات بدون برق یا برقدار را در ولتاژ یا جریان ایمن انجام داد؟
۲) ولتاژهای خطرناک پیرامون تجهیزات وجود دارد؟
۳) ماکزیمم ولتاژی که بر روی هادی‌ها در خلال فعالیت کاری دستگاه‌ها به وجود می‌آید، چقدر است؟
۴) آیا افرادی که تست تجهیزات را انجام می‌دهند، شایستگی‌های لازم برای این کار را دارا هستند؟ آیا آموزش‌های لازم را فراگرفته و دانش کافی برای انجام کارهای خاص را دارند و آیا اطمینان حاصل شده که دیگران را در معرض خطر قرار نخواهند داد؟
۵) چنانچه تست کنندگان صلاحیت کامل نداشته باشند، آیا بر کار آنها نظارت کافی صورت می‌گیرد؟
۶) چه نوع حفاظ ایمن فیزیکی (مانند استفاده از فنس‌های موقت یا دائمی) می‌بایست برای تجهیزات تحت تست به کار رود تا از صدمه و جراحت پیشگری به عمل آید؟
۷) آیا دستگاه‌های مخصوص تست از طراحی ایمن برخور‌دارند؟ آیا این دستگاه‌ها به خوبی نگهداری شده‌اند؟
۸) آیا ضرورت دارد که محدوده‌ای دائمی برای تست تجهیزات جدا از محل استقرار آنها ساخته شود و یا ساخت محدوده تست موقت در پیرامون تجهیزات ضروری است؟
۹) آیا تست کنندگان قادرند که حوزه کاری را به حد کفایت نظارت کرده و در هر زمان از بروز خطر برای دیگران جلوگیری کنند؟
۱۰) در مواقعی که عملیات تست بخشی از “خدمات پس از فروش” باشد، چه میزان از این عملیات جزو تعهدات مشتری است؟ چنانچه تست در منزل مشتری انجام شود، چه اقدامات ویژه‌ای مورد نیاز است تا بتوان از فرد تست کننده و سایرین حفاظت نمود؟
۱۱) تا چه میزان می‌بایست تست کنندگان تحت نظارت قرار گرفته و یا در کار تست همراهی شوند؟
۱۲) آیا اقدام تست کنندگان در خصوص طراحی، ساخت یا استفاده از هرگونه تجهیزات ویژه تست با استاندارد BS EN ۶۱۰۱۰-۱ مطابقت دارد؟
۱۳) اندازه دستگاه مورد نظر برای تست چقدر بوده و چه مقدار فضا پیرامون آن جهت انجام تست به صورت ایمن و بدون محدودیت وجود دارد؟
۱۴) اگر نیاز باشد که تمامی کارگران شاغل در کارگاه‌ها، به دستگاه‌های برقی نزدیک شوند، آیا شایستگی لازم برای پرهیز از خطر را دارند؟ اگر کارگران فاقد صلاحیت لازم در این زمینه باشند، چگونه از نزدیک نشدن آنها به دستگاه‌ها اطمینان حاصل می‌کنید؟
۱۵) آیا زمانی که دستگاه به برق متصل بوده و درگیر فرآیند تست می‌باشد، به صورت برقدار رها می‌شود؟
۱۶) آیا میز کار یا محدوده مجزای مربوط به تست، نیاز به وسیله هشدار دهنده مانند لامپ دارد تا نشان دهد که تست در حال انجام است؟
۱۷) آیا نیاز به تهیه منابع اضطراری و یا وسایل اضافی برای دستگاه‌هایی که سایر کارگران از آنها استفاده می‌کنند، احساس می‌شود تا بتوان با اتصال دستگاه‌های مذکور به این منابع، میزان صدمه به تست کنندگان را کاهش داد؟ آیا کلیدهای محافظ جان (RCD) را می‌توان به عنوان وسایل تکمیل کننده حفاظت مورد استفاده قرار داد؟ (توجه: این راهنما و اطلاعات تکمیلی ضمیمه آن، توضیحاتی درباره کلیدهای RCD در حالت کلی و نیز کلیدهای RCD با جریان ۳۰ میلی آمپر را ارایه می‌دهد. برای اخذ اطلاعات بیشتر، بخش مربوط به کلیدهای محافظ جان در صفحات آتی همین نوشتار را ملاحظه نمایید.)
۱۸) آیا امکان کاستن از تعداد مسیرهای مرتبط با زمین برای کاهش احتمال شوک ناشی از تماس فاز به زمین با استفاده از وسایلی مانند حصار فلزی، فنس و فیبر عایقی یا فرش لاستیکی وجود دارد؟
۱۹) آیا امکان استفاده از سایر منابع تغذیه مانند ترانس‌ها یا باتری‌های ایزوله برای کاهش احتمال بروز خطر ناشی از شوک فاز به زمین وجود دارد؟
مدیریت بر فرآیند تست تجهیزات برقدار
فراهم نمودن محیطی ایمن برای کار و نیز استقرار یک سیستم ایمن‌کاری برای کارگران ضروری است. نتایج ناشی از ارزیابی ریسک و خطرات به شما کمک خواهد کرد تا مراحلی را که نیاز به انجام این ارزیابی دارید، شناسایی کنید. کارگران نیز باید همکاری کرده و در حین کار مراقبت‌های منطقی در خصوص ایمنی خود و سایر افراد را به کار بندند. توصیه‌های زیر را باید در مورد تمامی فعالیت‌ها و از جمله عملیات تست تجهیزات به کار برد:
الف) ایمنی پرسنل
تمامی پرسنل بایستی:
۱) بدانند که حتی با انجام عملیات تست تجهیزات برقدار در منطقه ایزوله از زمین و یا استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله و حتی استفاده از کلیدهای محافظ جان (RCD) ، باز هم خطر برق گرفتگی وجود دارد.
۲) به طور کامل از اتفاقات ناگواری که ممکن است در اثر برق گرفتگی و صدمات حاصل از آن در محیط کار رخ دهد، آگاهی داشته باشند.
۳) آموزش‌های لازم در زمینه کمک‌های اولیه از جمله CPR را فرا گیرند (CPR مخفف Cardiac Pulmonary Resuscitation به معنی برگرداندن قلب و شش مصدوم به حالت نرمال اولیه می‌باشد).
ب) نواحی تست دائم
این نواحی می‌بایست:
۱) تحت کنترل یک فرد مسئول باشند.
۲) به وسیله فنس از سایر نقاط جدا شوند تا بدین وسیله از ورود افراد غیرمجاز به منطقه جلوگیری شود.
۳) دارای علائم هشدار دهنده مناسب در ابتدای ورود به منطقه باشند.
۴) در خلال عملیات تست تجهیزات برقدار و تنها برای پرسنل مجاز و نیز افرادی که تحت نظارت مستقیم پرسنل واجد شرایط کار می‌کنند، قابل دسترسی باشند.
۵) دارای چراغ‌های هشدار دهنده مناسبی باشند که نشان دهنده انجام تست تجهیزات برقدار بوده و نیز مجهز به چراغ‌های دیگری باشند که نشان دهد ورود به منطقه مزبور ایمن است (غالباً از چراغ‌های سبز و قرمز استفاده می‌شود).
۶) دارای شستی‌های قطع اضطرار یا سایر وسایل کارآمد باشند تا قطع تمام منابع تست در مواقع اضطراری امکان پذیر باشد. کنترل‌های اضطراری بایستی به دقت شناسایی شوند و باید توجه کرد که این کنترل‌های اضطراری نباید منابع تغذیه مربوط به روشنایی عمومی منطقه را از مدار خارج نمایند.
۷) حاوی پوستری درباره برق گرفتگی باشد. این پوستر می‌تواند مثلاً نشان دهنده خطر برق گرفتگی و کمک‌های اولیه در این زمینه باشد. همچنین پوستر مزبور باید در نقاط حساس نصب شده و اقدامات مربوط به ایمنی به ویژه شماره تلفن‌های مربوط به امداد رسانی در آن درج گردد.
۸) دارای نظم و آراستگی در چیدمان وسایل و دستگاه‌ها بوده و فواصل بین تجهیزات به طور مناسب رعایت گردد.
پ) نواحی تست موقت تجهیزات برقدار
در برخی مواقع ممکن است انتقال تجهیزات به محل دائمی انجام عملیات تست، عملی و یا منطقی نباشد، مثلاً موقعی که تجهیزات بسیار بزرگ هستند که در این صورت امکان استقرار آنها در منطقه دائمی ویژه عملیات تست وجود ندارد. همچنین زمانی که تست تجهیزات برقی جزو تعهدات مشتری است، نمی‌توان این‌گونه تجهیزات را به محل دائمی عملیات تست منتقل نمود. بنابراین چنانچه نیاز به انجام تست در حالت برق‌داربودن تجهیزات باشد، یک منطقه تست موقت بایستی پیرامون تجهیزات ایجاد گردد. در هنگام ایجاد منطقه تست موقت، تمامی اقدامات پیشگیرانه‌ای که در مورد مناطق تست دائم به آنها اشاره شد، بایستی مد نظر قرار گیرند و چنانچه این کار مقدور نباشد، نیاز به انجام ارزیابی است تا بتوان اقدامات لازم جهت کاهش خطرات را تا حد ممکن به عمل آورد. توجه داشته باشید که تسترهای کوچک مجهز به دوشاخه مخصوص تست (Plug-in Tester) که دارای دو وضعیت Go/No go هستند، در حالت کلی فقط پلاریته منبع را کنترل کرده و حداکثر می‌توانند وجود اتصال زمین را نشان دهند ولی قادر به تشخیص میزان تأثیر اتصال زمین نیستند.
ت) مناطق ایزوله از زمین
منطقه تست تجهیزات برقدار را به گونه‌ای ایجاد کنید که حتی الامکان از زمین ایزوله باشد و همچنین سعی کنید از منابع تغذیه ایزوله استفاده نمایید. برای نیل بدین منظور، اقدامات زیر را به انجام رسانید:
۱) میز تست تجهیزات برقدار مورد استفاده باید از مواد عایق ساخته شده و قاب و پایه‌های آن عایق باشد تا از امکان تماس با زمین در حین تست جلوگیری نماید.
۲) تمامی لوله‌ها، رادیاتورها، سازه‌ها و قطعات فولادی ساختمان، لوله‌های فلزی، وسایل برقی ارت شده، سوکت‌های فلزی، و غیره را از دسترسی به میز دور نمایید و یا آنها را به طور دائم با مواد عایقی بپوشانید تا از تماس آنها با میز تست جلوگیری شود.
۳) در جایی که نیاز به استفاده از هویه یا چراغ‌های مخصوص روشنایی میز کار باشد، از نوع فشار ضعیف این وسایل استفاده کنید که برق آنها از ترانسفورماتور ایزوله مطابق استاندارد BS ۶۱۵۵۸ تأمین شود. در این صورت نیازی به استفاده از میله اتصال زمین در منطقه تست نخواهید داشت.
۴) اگر نیاز به نصب پریز مربوط به آنتن تلویزیون و یا رادیو در منطقه تست باشد، نصب این پریز بایستی مطابق با استاندارد BS ۴۱۵ صورت پذیرد.
۵) فرش عایق لاستیکی بایستی با استاندارد BS ۹۲۱ مطابقت داشته و نیز تمیز و خشک باشد ضمن این که فرش مزبور باید به طور منظم تست گردد و همچنین بایستی برای عملیات تست به حد کافی بزرگ باشد تا زمانی که فرد تست کننده در حالت ایستاده و یا نشسته قرار دارد، بتواند به راحتی بر روی آن قرار گیرد (توجه داشته باشید که پایه‌های صندلی هنگام نشستن فرد تست کننده، ممکن است به فرش مذکور آسیب برسانند).
۶) اگر از نوارهای مچی مخصوص تخلیه الکتریسیته ساکن استفاده شود، این نوارها بایستی دارای مقاومت مناسب باشند (مقامتی در حد ۱ مگا اهم یا بیشتر). استفاده از نوارهای مچی که سبب ارتباط مستقیم فرد با زمین می‌شود، مجاز نمی‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به استاندارد BS IEC ۶۱۳۴۰-۵-۱: ۱۹۹۸ مراجعه نمایید.
ث) تغذیه تجهیزات تحت تست
هر قطعه‌ای از تجهیزات تحت تست بایستی از طریق منبع تغذیه خاص خود به برق متصل شود. این منابع باید از سوکت‌ها یا ترمینال‌های مربوطه تأمین شده و دارای پوشش‌های عایق مناسب باشند. منابع تغذیه بایستی دارای سیستم حفاظتی مناسبی در برابر اضافه بار و اضافه جریان در صورت بروز خطا در وسایلی مانند فیوزها باشند. توجه داشته باشید که:
۱) در جایی که از ترانسفورماتور ایزوله به عنوان منبع تغذیه برای تست تجهیزات استفاده می‌کنید، بایستی علاوه بر رعایت استاندارد BS ۶۱۵۵۸ ، از ترانسفورماتورهای جداگانه برای هر میز تست استفاده نمایید. چنانچه این کار به طور منطقی عملی نباشد، از یک ترانسفورماتور ایزوله می‌توان برای تغذیه میزهای دیگر استفاده نمود ضمن این که بایستی خطر اتصال این منبع تغذیه به زمین را در هر میز به درستی کنترل کرده و بدین وسیله از نبودن جریان نشتی به زمین مطمئن شد.
۲) تأمین انرژی از ترانسفورماتور ایزوله باید از طریق یک سوکت مخصوص انجام گرفته و بر روی آن عبارت “فقط برای استفاده به منظور تست تجهیزات برقدار” به وضوح نوشته شود. هیچ سیمی نباید به طور ثابت به ترمینال زمین سوکت وصل شود و نیز قاب سوکت بایستی از ماده عایق ساخته شده باشد. همچنین نباید قسمت‌های برقدار تجهیزات در حال تست در معرض دید قرار داشته باشند.
۳) در شرایط خاص، تجهیزات تحت تست از نوع کلاس I بایستی به طور کامل ارت شوند مگر اینکه برای تغذیه آنها از ترانسفورماتور ایزوله استفاده شود. ارت نمودن تجهیزات، خطر برق گرفتگی را افزایش می دهد که البته می‌توان به کمک سایر اقدامات ایمنی، این خطرات را به حداقل ممکن کاهش داد.
۴) وقتی تجهیزات تحت تست از نوع کلاس I باشند، هر گونه خطای زمینی که از قبل در تجهیزات موجود بوده، بایستی آشکار شده و رفع خطا گردد. این کار باید پیش از اتصال تجهیزات به برق انجام شود. در صورت تأمین برق از ترانسفورماتور ایزوله، خطای به وجود آمده بدین معنی است که تماس همزمان با محفظه دستگاه و یک قطب و یا هر دو قطب منبع تغذیه ایزوله ممکن است سبب برق گرفتگی خطرناکی شود.
۵) کلیه هادی‌های حفاظتی مدار (مسیر ارت) در مجموعه تجهیزات کلاس I نوع پرتابل پس از تکمیل شدن چیدمان میزهای ویژه تست، بایستی دوباره آزمایش شوند تا اطمینان حاصل شود که هیچ خطای زمینی قبل از وصل دستگاه به برق وجود ندارد.
ج) ارزیابی خطرات موجود در تجهیزات تست و منابع تغذیه برق
تمامی اقداماتی که برای کنترل خطر برق گرفتگی به کار می‌روند، باید مطابق سلسله مراتب زیر به انجام رسند:
۱) اولین و مهم‌ترین مورد این است که تا حد ممکن به کمک روش‌های سخت افزاری کنترل‌های لازم را انجام دهید.
۲) دوم این که تمام خطرهای قابل پیش بینی را با استفاده از سیستم‌های ایمن کاری کنترل کنید. این موارد بایستی شناخته شده و تمامی پرسنل مربوط از آنها اطلاع کافی داشته باشند. همچنین باید خطرات به پرسنل گوشزد شده و به طور مکتوب به ایشان ابلاغ شود (این کار مرجع مناسبی است که به کمک آن می‌توان دستورالعمل‌های ایمنی را در صورت نیاز اصلاح نمود).
۳) و نهایتاً استفاده از پرسنل مجرب (یا سایر پرسنلی که زیر نظر افراد مجرب کار می‌کنند) به طوری‌که این افراد باید دارای تجربه و دانش فنی لازم باشند تا بتوانند از خطرات و صدمات تهدید کننده جلوگیری کنند.
اگر استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منابع تغذیه جهت تست تجهیزات، جزو اقدامات سخت افزاری لازم برای ارزیابی خطرات باشند، این فرآیند باید به طور نرمال انجام شده و ترانسفورماتور ایزوله بایستی جدا از تجهیزات زیر تست بررسی شود. همچنین ضرورت دارد قفسه ای حاوی وسایل لازم برای تست هر یک از تجهیزات تعبیه گردد. با قرار دادن تمامی وسایل مورد نیاز برای تست تجهیزات برقدار بر روی قفسه‌های عایق که در بالای میز مخصوص تست تعبیه شده‌اند، می‌توان برخی از خطرات مربوط به استفاده از تجهیزات تست را کاهش داد ولی باید توجه داشت که امکان حذف کامل خطرات وجود ندارد. همچنین این کار امکان اتصال همزمان وسایل تست کننده با تجهیزات تحت تست را کاهش خواهد داد.
زمانی که استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منابع تغذیه جهت تست تجهیزات، جزء اقدامات سخت افزاری مربوط به ارزیابی خطرات باشد، همه منابع متصل به تجهیزات تست برقدار باید توسط کلیدهای محافظ جان (RCD) با جریان ۳۰ میلی آمپر حفاظت شوند. توجه داشته باشید که برای منابع تغذیه‌ای که جریانی بیش از ۱۶ آمپر را به تجهیزات تحت تست وارد می‌کنند، و یا در جایی که تجهیزات زیر تست دارای جریان نشتی بالایی هستند، ممکن است استفاده از کلیدهای RCD بدلیل ایجاد نویز در سیستم، عملی نباشد. به منظور مطالعه سایر توصیه‌های ایمنی مربوط به این قسمت، به بخش ۶۰۷ استاندارد BS ۷۶۷۱ مراجعه نمایید.
ساخت مناطق ایمن برای تست تجهیزات برقدار
حصول اطمینان از این که افراد غیر دخیل در تست باید از خطرات دور نگه‌داشته شوند، حائز‌اهمیت است. این کار با منحصر کردن انجام امور تست در نواحی مشخص شده برای این منظور، امکان‌پذیر است. در برخی کارگاه‌ها امکان ساخت و ایجاد یک منطقه تست همراه با میز کار ثابت وجود دارد که تنها پرسنل تست کننده تجهیزات بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. در غیر این صورت، با قراردادن فنس و موانع فیزیکی و یا سایر روش‌های محصور کننده بایستی افراد غیر مجاز را از نزدیک شدن به تجهیزات زیر تست دور نگه‌داشت. منطقه ویژه تست می‌تواند به یکی از صورت‌های زیر باشد:
۱) اتاقی مخصوص که به منظور عملیات تست تجهیزات برقدار ساخته شده و دارای وسایل حفاظتی ویژه باشد. همچنین این اتاق باید مجهز به درهای ایمن باشد تا از دسترسی افراد غیرمجاز جلوگیری شود (این درها با توجه به میزان و درجه خطر، باید امکان قفل شدن هم داشته باشند).
۲) منطقه‌ای مشخص شده در یک کارگاه مجهز به مانع فیزیکی و فنس دائمی.
۳) یک میز کار که برای عملیات تست تجهیزات برقدار طراحی شده و برای تعمیر تجهیزات و تست آنها مورد استفاده قرار گیرد.
۴) یک محل کار مشخص شده در خلال فرآیند تولید و یا در انتهای خط تولید.
۵) یک منطقه موقت ساخته شده در اطراف تجهیزات با استفاده از فنس‌ها و موانع فیزیکی ایجاد شده به همین منظور.
۶) یک منطقه ساخته شده در پیرامون تجهیزات ثابت مانند سوئیچ گیرها یا کلیدهای کنترل کننده مدار که در این منطقه افراد ماهر بتوانند کارهای تعمیراتی را انجام داده و عیب و نقص تجهیزات را رفع نمایند و یا در خلال روند نگهداری تجهیزات، بتوانند فرآیند تست را به انجام رسانند.
در کارگاه‌هایی که تمام پرسنل آن به خوبی آموزش‌های لازم را فرا گرفته و از دستورالعمل‌های مربوط به ایمنی آگاهی کامل دارند و از سوی دیگر هیچ فرد غیرمجازی را در جمع خود نپذیرفته‌اند، ایجادفنس در درون کارگاه و در پیرامون میز کار یا محدوده کاری ایشان ممکن است ضرورت نداشته‌باشد. علاوه بر این، همه کارگران باید آگاه باشند که نبایستی تمرکز افرادی که به انجام عملیات تست مشغول هستند، توسط سایرین که درگیر فرآیند تست نیستند، برهم زده شود.
چگونگی حفاظت از افرادی که به انجام عملیات تست تجهیزات برقدار مبادرت می‌نمایند:
اقدامات انجام شده برای حفاظت افرادی که مبادرت به انجام عملیات تست می‌کنند، باید مؤثر بوده و بتواند ایشان را از تماس با هادی‌های لخت برقدار که منجر به وارد شدن صدمه به پرسنل و ایجاد حادثه می‌شود، برحذر دارد. این تماس می‌تواند به صورت برخورد یکی از دست‌ها با منبع انرژی باشد که یکی از هادی‌های تغذیه‌اش به زمین وصل شده و یا تماس مزبور می‌تواند از طریق قسمت دیگری از سطح بدن صورت گیرد. تجهیزات کلاس I در این طبقه بندی قرار می‌گیرند زیرا بیشترین خطر در منبع هنگام ارتباط آن با زمین به وجود می‌آید. بنابراین خطر مربوط به تجهیزات الکترونیکی در محلی است که سطوح بزرگ فلزی (یا شاسیها) به منبع تغذیه متصل می‌شوند. همچنین خطر صدمه ناشی از منابع تغذیه در جایی که اتصال زمین وجود نداشته و یا در محلی که اتصال همزمان با قطب‌های منبع صورت می‌گیرد، زیاد است. روش‌های کاهش خطر برق گرفتگی ناشی از اتصال همزمان با هادی‌ها عبارتند از:
جریان‌ها و ولتاژهای ایمن
امکان تست تجهیزات از طریق برقدار کردن آنها با سطوح ولتاژ و جریان بدون خطر وجود دارد. این موضوع بایستی قبل از تصمیم به استفاده از سطوح ولتاژ و جریان خطرناک، همواره مد نظر قرار گیرد.
محفظه‌های تست تجهیزات برقدار مجهز به قفل
این محفظه‌ها ممکن است از لحاظ اندازه با یکدیگر تفاوت داشته باشند به طوری که محفظه‌های مزبور می‌تواند به صورت جعبه‌ای کوچک همراه با درپوش مجهز به قفل باشد که بر روی میز کار نصب می‌شود و یا به صورت محفظه‌ای بزرگ همراه با درهای مجهز به قفل باشد (بزرگی محفظه به گونه‌ای است که افراد می‌توانند وارد آن شوند). حصول اطمینان از این که عملکرد ایمنی سیستم قفل مزبور همانند عملکرد عایق به کار رفته در تجهیزات مناسب است، حائز اهمیت فراوان می‌باشد که بدین منظور استفاده از سیستم قفل و کلید مخصوص موسوم به trapped key یا key exchange با عایق مناسب می‌تواند به این اطمینان کمک کند. در حالت کلی قفل نمودن محفظه و استفاده از سیستم کنترلی برای بازرسی آن به تنهایی مورد قبول نبوده و منبع تغذیه هم بایستی از طریق سیستم قفل مذکور، ایزوله شود.
در شرایط معین مانند استفاده از خازن‌ها، ممکن است پتانسیل ناشی از بارهای ذخیره شده خطرساز باشد. در چنین شرایطی منبع تغذیه مربوط به تجهیزات زیر تست را باید قبل از هر گونه اقدام برای تست ترجیحاً به صورت اتوماتیک به زمین ارت کرد. چنانچه امکان ارت اتوماتیک تجهیزات وجود نداشته باشد، بایستی با ابزار مناسب و مخصوص ارت نسبت به اتصال زمین دستی اقدام کرد. همچنین در زمان به کار بردن ارت اتوماتیک، استفاده از وسیله ارت دستی برای ارت کردن تجهیزاتی که قبلاٌ برقدار بوده‌اند، اهمیت فراوان دارد. ضمناً توجه داشته باشید که وقتی محفظه‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید اطمینان حاصل شود که هنگام بروز خطر در تجهیزات زیر تست، افراد نتوانند به درون محفظه‌ها راه پیدا کنند.
عایق کاری موقت
وقتی که خطر تماس همزمان با هادی‌های خطرناک وجود دارد، نباید فرض را بر این بگذاریم که کارگران قادر به جلوگیری از چنین تماس‌های خطرناکی هستند. استفاده از عایق کاری موقت که می‌تواند به کمک صفحات مخصوص و یا ورقه‌های عایقی (به صورت انعطاف پذیر و یا غیر قابل انعطاف) باشد، را مد نظر قرار دهید. البته ممکن است یک محدودیت عملی در استفاده از صفحات مزبور در زمان تست و سوارکردن تجهیزات الکترونیکی کمپکت وجود داشته باشد.
مناطق ایزوله از زمین
دستیابی به یک منطقه کامل ایزوله از زمین بسیار دشوار است زیرا برای این منظور ضرورت دارد اطمینان حاصل کنیم که تمامی سقف‌ها و دیوارها جریان را از خود عبور نمی‌دهند چرا که شوک حاصل از عبور جریان موجب آسیب و صدمه به افراد می‌شود. بنابراین استفاده از مواد عایقی مناسب مانند فرش‌های عایق لازم است تا منطقه‌ای ایزوله از زمین ایجاد شود. سپس این مناطق باید در فواصل منظم تست شوند تا اطمینان حاصل شود که خواص عایقی آنها ثابت مانده است. ایجاد منطقه ایزوله از زمین به آسانی عملی و امکان پذیر است اما ارزیابی کلی از خطرات ضرورت دارد تا اطمینان حاصل شود که افراد تست کننده با هیچ یک از هادی‌های ارت شده تماس خطرساز برقرار ننمایند. اقلامی همچون لوله‌های هدایت آب و گرما و نیز رادیاتورها بایستی مجهز به حفاظ باشند و یا منطقه تست تجهیزات برقدار باید به گونه ای باشد که از تماس همزمان افراد تست کننده با تجهیزات زیر تست و دستگاه‌های ارت شده جلوگیری نماید. مناطق ایزوله از زمین باید به گونه‌ای باشد که امکان تماس با قسمت‌های هادی و رسانا به حداقل ممکن برسد. ضمناً می‌توان از یک کلید RCD با جریان ۳۰ میلی آمپر به عنوان وسیله تکمیلی حفاظت استفاده نمود. مناطق ایزوله از زمین اغلب همراه با ترانسفورماتورهای ایزوله مورد استفاده قرار می‌گیرند. وقتی که امکان ایجاد منطقه ایزوله از زمین به خاطر ضرورت ارت کردن تجهیزات زیر تست وجود نداشته باشد، می‌توانید از میزان قطعات فلزی غیر ضروری تا حد ممکن بکاهید.
ترانسفورماتورهای ایزوله
در صورت تماس فرد با یک هادی برقدار در منبع تغذیه ایزوله شده و تماس قسمت دیگری از بدن وی به هادی ارت شده، ترانسفورماتور ایزوله مورد استفاده به عنوان منبع تغذیه در عملیات تست، می‌تواند از خطر برق گرفتگی جلوگیری نماید. اما باید توجه داشت که اگر فردی به طور همزمان با هر دو هادی ثانویه ترانسفورماتور تماس برقرار کند، ترانسفورماتور ایزوله نمی‌تواند از برق گرفتگی وی جلوگیری نماید مگر این که ولتاژ خروجی کمتر از ۵۰ ولت متناوب ( یا ۱۲۰ ولت مستقیم) در محیط خشک بوده و یا ولتاژ مزبور کمتر از ۱۶ ولت متناوب (یا ۳۵ ولت مستقیم) در محیط نمناک باشد. شرایط ایزوله بودن از زمین بایستی به طور منظم تست شود و یا باید اقدام به نصب وسایل نشان دهنده ارت فالت نمود تا اطمینان حاصل شود که ارت فالت‌های خطرناک تشخیص داده شده و رفع عیب می‌شوند.
کلیدهای محافظ جان (RCD)
این کلیدها وسایل تکمیلی حفاظت هستند که از برق گرفتگی جلوگیری نمی‌کنند ولی می‌توانند از مدت زمان وقوع برخی از شوک‌های الکتریکی جلوگیری کنند. این کلیدها توانایی قطع سریع منبع تغذیه برق را در صورت عبور جریان نسبتاً کم از طریق زمین (مانند زمانی که برق گرفتگی رخ می‌دهد) دارا هستند. بنابراین کلیدهای RCD قادر به ایجاد سطح حفاظتی بالاتری در برابر خطرات ناشی از برق گرفتگی شدید در هنگام استفاده از منابع تغذیه حفاظت نشده می‌باشند. یک کلید RCD مورد نیاز برای به حداقل رساندن خطرات و ضایعات انسانی بایستی دارای حداکثر جریان قطع نامی ۳۰ میلی آمپر بوده و نباید دارای زمان تأخیر قابل تنظیم باشد. اگرچه اغلب از کلیدهای با جریان ۳۰ میلی آمپر استفاده می‌شود، ولی کلیدهای با جریان قطع کمتر (۱۰ میلی آمپر یا کمتر) نیز موجودند که می‌توان از آنها برای حفاظت تکمیلی در جایی که ایجاد نویز مشکل خاصی محسوب نشود، استفاده کرد. هنگامی که حفاظت فردی تا اندازه‌ای بستگی به عملکرد کلید RCD داشته باشد، این کلید بایستی با استفاده از تجهیزات تست مربوطه و در فواصل زمانی مناسب تست گردد (برای نمونه کلیدهای RCD قابل حمل قبل از هر بار استفاده باید به طور هفتگی مورد بررسی قرار گیرند). افزون بر این، تمامی کلیدهای RCD بایستی حداقل سالی یکبار با استفاده از تست کننده مخصوص RCD تست شوند که این دستگاه تست کننده، جریان قطع و سرعت عمل کلید را تست می‌کند.
دستگاه‌های ویژه تست تجهیزات برقدار
در صورت امکان، دستگاه‌های تست کننده باید از یک طراحی ویژه برخوردار باشند. در این حالت سازنده باید عملیات ایمنی لازم در خلال استفاده از دستگاه را در طراحی خود مد نظر قرار دهد. در صورت امکان تجهیزات تست باید مطابق استاندارد BS EN ۶۱۰۱۰ ساخته شوند. دستگاه‌های ویژه تست تجهیزات برقدار باید با همان استاندارد ایمنی تجهیزات مربوطه طراحی و ساخته شوند. وقتی تجهیزات از طریق منبع تغذیه برق راه اندازی می‌شوند، استفاده ایمن از آنها باید به شیوه صحیح انجام پذیرد. علاوه بر این، چگونگی اتصال دستگاه‌های ویژه تست به تجهیزات باید با ایمنی لازم صورت گیرد.
دستگاه‌های تست عایقی می‌توانند ولتاژهای زیادی در خروجی خود تولید کنند و برخی از آنها دارای قابلیتی هستند که می‌توانند جریان خروجی را به سطح ایمن و بدون خطر کاهش دهند. عموماً جریان بدون خطر و ایمن برابر با ۵ میلی آمپر می‌باشد (قبلاً جریان ۵ میلی آمپر متناوب به عنوان جریان ایمن در نظر گرفته میشد ولی از ماه می ۲۰۰۱ جریان خروجی تجهیزات جدید باید به ۳ میلی آمپر محدود شود). اگر تماس خطرناکی با هادی‌های خروجی برقرار شود، خطر صدمه و جراحت در صورتی که این سطوح جریان افزایش نیابند، به حداقل می‌رسد. چنانچه سطوح جریان بالاتری مورد نیاز باشد، اقدامات خاص نیاز است تا از آسیب و ضایعات جلوگیری شود. این اقدامات شامل استفاده از رابط‌های تست متصل به کلیدهای کنترل و یا استفاده از محفظه‌های مجهز به قفل برای جلوگیری از دسترسی به قسمت‌های خطرناک و ایجاد محدودیت در انجام تست توسط افراد غیرمجاز می‌باشند. اکثر تست‌های عایقی را می‌توان تحت جریان‌های ایمن مشخص شده در فوق به انجام رساند.
نحوه اتصال تجهیزات برای تست باید به گونه‌ای باشد که حفاظت مناسبی در برابر برق گرفتگی ایجاد نماید. تنها استثناء در این مورد هنگامی است که تجهیزات مورد نظر برای تست در درون محفظه قفل‌دار به دستگاه‌های تست کننده وصل شده و یا رابط اتصال آنها قطع می‌شود که در این‌گونه موارد منبع تغذیه بایستی ایزوله بوده و نیز می‌بایست اطمینان حاصل شود که هر گونه انرژی ذخیره شده در منبع، از بین رفته باشد تا خطری برای افراد ایجاد ننماید. در این حالت، هادی‌های اتصال دهنده قسمتی از هادی‌های تحت تست را تشکیل داده و بنابراین دارای خطری مشابه همان هادی‌ها خواهند بود.
نمونه دستگاه‌های تست کننده
پاراگراف‌های زیر عمدتاً مربوط به اسیلوسکوپ می‌شود اما می‌توان برخی اوقات آنها را برای دستگاه‌های دیگر نظیر سیگنال ژنراتور نیز مورد استفاده قرار داد.
ولتاژهای خطرناک ممکن است در قاب اسیلوسکوپ ارت شده کلاس I یا در برخی موارد در انواع معینی از اسیلوسکوپ‌های کلاس II با عایق دوبل پدید آیند. ولتاژهای خطرناک ممکن است از ولتاژهای اندازه گیری شده بر روی تجهیزات زیر تست ناشی شوند و یا در بعضی موارد به خاطر شکست عایقی خود اسیلوسکوپ پدید آیند. مشکلات اندازه گیری از آنجا بوجود می‌آیند که بیشتر اسیلوسکوپ‌ها دارای ترمینال “سیگنال مشترک” متصل به شاسی اسیلوسکوپ و نیز قاب و اتصالات آن هستند. در یک اسیلوسکوپ کلاس I، این قسمت‌ها به هادی حفاظتی منبع تغذیه وصل می‌شود. این بدین معنی است که همه اندازه گیری‌ها باید نسبت به زمین انجام شود که البته این امر سبب محدود شدن اندازه گیری‌ها با اسیلوسکوپ می‌شود. اخیراً تکنیکی به وجود آمده که به کمک آن می توان اسیلوسکوپ را به صورت شناور وصل نمود (منظور از شناور بودن این است که اتصال اسیلوسکوپ از طریق هادی حفاظتی منبع تغذیه حذف می‌شود). در این صورت قاب و محفظه اسیلوسکوپ در بالای پتانسیل زمین شناور می‌ماند که احتمالاً خطرات برق گرفتگی خاص خود را خواهد داشت (در این حالت می‌توان از اسیلوسکوپ برای ولتاژهای بالا و نیز در برخی از انواع اندازه گیری‌ها استفاده نمود). راه اندازی یک اسیلوسکوپ با حذف هادی حفاظتی بدین معنی است که دستگاه دیگر در برابر شکست عایق داخلی حفاظت نمی‌شود. عیب دیگر این وضعیت از این قرار است که نیاز به ایجاد یک منطقه ایزوله از زمین وجود دارد. چنین استفاده‌ای نیز مفهوم حفاظت اولیه سازنده تجهیزات را درباره حفاظت کلاس I زیر سؤال برده و بایستی از آن اجتناب نمود. تاکنون روش‌هایی به کار رفته‌اند تا به کمک آنها اندازه گیری ایمن در حالت شناور بودن اسیلوسکوپ امکان پذیر گردد. یکی از این روشها تغذیه نمودن اسیلوسکوپ از طریق ترانسفورماتور ایزوله بوده که در این حالت مرجع زمین در منبع تغذیه حذف گردیده و امکان اندازه‌گیری شناور فراهم میشد. مزیت این روش این است که منطقه ایزوله از زمین نیاز نبوده ولی عیب آن این است که اسیلوسکوپ در برابر شکست عایقی نسبت به شاسی محل استقرار خود حفاظت نمی‌شود (همچنین در صورت انجام اندازه گیری فشار قوی، عایق داخلی اسیلوسکوپ می‌تواند تحت فشار مضاعف قرار گیرد). روش دوم استفاده از مانیتور ایزوله مخصوص در تغذیه اسیلوسکوپ می‌باشد (که البته به آن مانیتور ایزوله خط یا مانیتور ایزوله زمین هم می‌گویند). این روش به اسیلوسکوپ امکان می‌دهد که بدون نیاز به هادی حفاظتی، به کار خود ادامه دهد که در این صورت مانیتور به طور مدام ولتاژ بین محفظه اسیلوسکوپ و نقطه مرجع زمین را کنترل می‌کند. اگر ولتاژ روی محفظه اسیلوسکوپ به حد خطرناکی برسد، مانیتور منبع تغذیه اصلی را حذف کرده و معمولاً دوباره هادی حفاظتی منبع تغذیه را وصل می‌کند. ولتاژ نمونه برای عملکرد مانیتور باید در حدود ۳۰ ولت مؤثر باشد. در این ولتاژ است که اسیلوسکوپ در برابر شکست عایق داخلی حفاظت می‌شود.
عیب این روش در آن است که تنها برای اندازه گیری سیگنال‌های فشار ضعیف به کار می‌رود زیرا در غیر این صورت، عایق داخلی اسیلوسکوپ تحت فشار فراوان قرار می‌گیرد.
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های تکنولوژی منجر به ساخت وسایل متنوعی شده است که می‌توانند در سیم رابط اندازه گیری اسیلوسکوپ مورد استفاده قرار گیرند. همچنین در این صورت، امکان ارت اسیلوسکوپ کلاس I نسبت به منبع تغذیه اصلی وجود داشته و می‌توان ولتاژهای اندازه گیری شده را ایزوله نمود تا از بروز پتانسیل در محفظه اسیلوسکوپ جلوگیری به عمل آید. برای وسایل مدرن و مخصوص از تکنیک‌های گوناگونی استفاده می‌کنند تا مشکل عایقی آنها را برطرف نموده و بتوانند به طور مثال در محدوده میلی ولت تا هزار ولت اقدام به اندازه گیری نمایند (عایق‌های اپتیکی موسوم به opto-isolators که به آنها optical isolators هم می‌گویند، از این نمونه تکنیک‌های به کار رفته هستند). در ضمن به یاد داشته باشید که عایق‌های به کار رفته به عنوان حفاظ‌های عملی و منطقی، ممکن است خطراتی نیز داشته باشند. وسایل عایقی در اشکال متنوعی عرضه شده و ممکن است مطابق میل سازنده نام‌هایی مختلف داشته باشند. برخی از نام‌های متداول برای این وسایل عبارتند از: تقویت کننده‌های ایزوله، تقویت کننده‌های دیفرانسیل، و رابط‌های ایزوله. انتخاب درست وسیله عایقی مطابق نوع اندازه گیری مورد نظر حائز اهمیت بوده و کاربر بایستی به توصیه سازنده نیز عمل نماید. برخی سازندگان اینک اسیلوسکوپ‌هایی با ورودی‌های ایزوله (یعنی جایی که ورودی‌های اندازه گیری شده از یکدیگر و نیز از شاسی اسیلوسکوپ ایزوله هستند) تا سطوح ولتاژ فشار قوی (به طور نمونه ۸۵۰ ولت ماکزیمم متناوب و مستقیم) ارایه می‌کنند. در مورد استفاده از این تجهیزات و نیز همه اسیلوسکوپ‌های کلاس II تمام عایق بایستی ملاحظات لازم را به عمل آورد. اسیلوسکوپ‌هایی که با باتری راه‌اندازی می‌شوند را می‌توان برای سطوح اندازه‌گیری فشار قوی موجود مورد استفاده قرار داد که البته این وسایل دارای نقطه مرجع صفر نیستند.
استفاده از کلید RCD با حداکثر جریان قطع نامی ۳۰ میلی آمپر همراه با وسایلی مانند منابع تغذیه دستگاه‌های کلاس I، هویه‌های مورد استفاده و یا سایر تجهیزات برقی می‌تواند اقدام مناسبی باشد. برخی اوقات ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان بخشی از سیستم توزیع و تأمین کننده برق سوکت‌های ثابتی به کار می‌روند که این سوکت‌ها در واقع منابع تغذیه جهت تست تجهیزات برقدار می‌باشند. در این صورت سوکت‌های فوق بایستی متفاوت از سوکت‌های معمولی و نیز استاندارد بوده و یا از نوع پلاریزه شده باشند تا اطمینان حاصل شود که فقط به منظور تست در نظر گرفته شده‌اند.
سیستم‌های ایمنی کار
چنانچه از لحاظ منطقی امکان پذیر باشد، باید جزئیات سیستم‌های ایمنی کار برای فعالیت‌های مربوط به تست تجهیزات به تفصیل نوشته شوند. برای ایجاد یک سیستم کاری مناسب، تمامی پرسنل باید در فرآیند ایمن سازی محیط کار درگیر باشند. اسناد تکمیلی که گه‌گاهی نیاز به مرور دارند، باید در دسترس کارگران قرار گیرند.
در جایی که فرآیند تست تجهیزات برقدار محدود به تست تشخیص سیستم‌های توزیع برق و تجهیزاتی مانند سوئیچ گیر بوده و این کار توسط اشخاص متخصص صورت گیرد، محتویات اسناد مکتوب بایستی عملیات ضروری و کاری مربوط به ایمنی را در بر گیرد. البته اسناد فوق ممکن است حاوی مطالبی نباشد که افراد در اثر تجربه و دانش ذاتی خود کسب می‌کنند زیرا دانش هر فرد ذی‌صلاح بستگی به تجربه وی دارد و اسناد مکتوب یاد شده، بیانگر موضوعات عمومی هستند. پرسنلی که کار تست را مطابق تعهد سازمان خود برای مشتریان به انجام می‌رسانند، باید مطابق قوانینی متفاوت از دستورالعمل‌های مربوط به تست تجهیزات برقدار در کارخانه‌ها رفتار کنند. این بدین معنی است که ممکن است نیاز به دو مجموعه قانون و دستورالعمل باشد که این موضوع بایستی در ایجاد سیستم ایمن کاری در نظر گرفته شود. محتویات سیستم‌های مکتوب جهت کار ایمن، حداقل باید شامل جزئیات زیر باشند:
۱) افراد مجاز به انجام تست، مکان مناسب برای تست، و نیز چگونگی دسترسی به منطقه تست و همچنین شناسایی افرادی که نباید به این مناطق وارد شوند.
۲) مکانی که می‌توان در آن جا اقدام به ساخت مناطق موقت تست نمود و نیز چگونگی ساخت مناطق مزبور.
۳) قوانین مربوط به عایق کاری تجهیزات و نحوه ایمن نگهداشتن عایق این تجهیزات.
۴) سایر اقدامات مناسب برای حفاظت، برای مثال چگونگی استفاده از عایق‌های قابل انعطاف برای برداشتن پوشش تجهیزات قبل از اقدام جهت تست آنها. ضمناً توجه داشته باشید که چنانچه استفاده از عایق‌های مذکور برای برداشتن پوشش تجهیزات در زمان برقدار بودن دستگاه ضروری باشد، خطر برق گرفتگی ناشی از این کار بایستی مورد ارزیابی قرار گیرد.
۵) منبع تغذیه مناسب برای تأمین انرژی تجهیزات زیر تست و مخصوصاً بررسی مکان‌هایی که در آنها استفاده از منبع تغذیه نامناسب به بحث ایمنی لطمه نمی‌زند.
۶) نحوه کنترل و بازرسی دستگاه‌های تست کننده قبل از استفاده از آنها برای فرآیند تست و نیز چگونگی گزارش نقایص موجود در دستگاه‌های مذکور.
۷) نحوه درست استفاده از تمامی تجهیزات هشدار دهنده که بخشی از سیستم ایمنی را در مناطق مورد نظر برای تست تشکیل می‌دهند.
۸) دستورالعمل‌های مربوط به اقدامات لازم در شرایط اضطراری.
آموزش
تمامی پرسنل درگیر در فرایند تست تجهیزات برقدار بایستی آموزش‌های خاص ایمنی را مطابق کاری که انجام می‌دهند، فرا گیرند. در مورد افرادی که ممکن است مبادرت به ورود به مناطق تست نموده و یا به میزهای مخصوص تست دسترسی داشته باشند، باید آموزش‌های لازم داده شده و نیز دستورالعمل‌های مربوطه به آگاهی ایشان رسانده شود. در هنگام رویارویی با موارد زیر، احتمالاً نیاز به آموزش‌های جدید خواهد بود:
۱) تغییرات در طراحی محصول تولیدی و نیز تغییر در جانمایی و نصب تجهیزات
۲) تغییرات در روش‌های تولید یا متدهای کاری
۳) تغییرات در دستگاه‌های تست و روش‌های انجام تست
۴) تغییرات در پرسنل تست کننده تجهیزات و سایر افرادی که ممکن است این تغییرات بر آنها اثرگذار باشد.
صلاحیت تست کنندگان
در شرکت‌های کوچک، برخی اوقات برق کاران و تکنسین‌های ماهر عملکرد سیستم‌های برقی را به طور روزانه کنترل می‌کنند. اگر این افراد درگیر تنظیم کردن دستگاه‌های تست کننده به منظور آماده نمودن آنها جهت انجام فرآیند تست باشند، بایستی اطمینان حاصل شود که این افراد از تمامی جنبه‌های ایمنی مربوط به تست آگاهی دارند. در این گونه موارد، توصیه افراد متخصص و ذی‌صلاح ممکن است ضروری باشد تا به ما اطمینان دهد که روش تست به صورت ایمن انجام می‌شود.
وقتی اقدام به ساخت منطقه تست می‌شود، در امان نگهداشتن فراد غیرماهر یا بی‌تجربه از رویارویی با خطرات برقی، حائز اهمیت فراوان است. همچنین اقدامات مناسبی باید به انجام رسد تا از صدمه زدن به افراد ماهر و دارای دانش فنی برق جلوگیری شود. به یاد داشته باشید که در صورت عدم حفاظت، حتی ممکن است افراد ماهر نیز در تماس حادثه ساز با هادی‌های برقدار و خطرناک قرار گیرند.
اسیلوسکوپ آنالوگ مدل OX863B متریکس – 2 کانال 150 مگاهرتز
