بسمه تعالی
جزوه درس متره و برآورد
تدوین: محسن دریس زاده
سرفصل درس
- معرفی متره و برآورد
- آشنایی با دفترچه های فهرست بها و نحوه استفاده از آنها
- آشنایی با روابط بین کارفرما، مهندسین مشاور وپیمانکار ووظایف هر کدام
- آشنایی با انواع پیمانها ، برگزاری مناقصات وشرایط پیمان
- آشنایی با روشهای مختلف برآورد اقلام مختلف کارهای ساختمانی
- آشنایی با صورت وضعیت نویسی، صورت مجلسها و دستور کارها
- آشنایی با تهیه وتنظیم صورت وضعیت های موقت وقطعی
- روابط مالی بین کارفرما و پیمانکار
- تعدیل
مراجع جزوه
- متره و برآورد وآنالیزبها (بازنگری جدید) 2جلد تالیف : مهندس نصرت االله حقایقی انتشارات دانشگاه علم وصنعت
- متره وبرآورد واصول اولیه پیمانکاری چاپ دوم 1382 تالیف : مهندس محمد علی ارجمند انتشارات آزاده
- اصول متره و برآورد دانشگاهی چاپ اول 1377 تالیف : سیاوش کباری ، انتشارات دانش و فن
- مهندسی متره (کاربرد متره و برآورد) چاپ اول 1380 تالیف : علیرضا میلانی زاده انتشارات نما
- فهرست بهای ابنیه ، انتشار دفتر فنی و تدوین معیارهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی
- شرایط عمومی و خصوصی پیمان، نشریه 4311
معرفی متره و برآورد
متره وبرآورد یکی از فاکتورهای اساسی در پروژه های عمرانی و ساخت وساز تعیین و محاسبه مقادیر مـصالح مـورد نیـاز وسـپس برآورد ریالی پروژه از روی آن مقادیر محاسبه شده می باشد.
در ابتدا مشخص شدن دو بعد از مسئله برای مجریان پروژه نقش اساسی دارد:
الف) مقدار مصالح مورد نیاز در طول پروژه چقدر می باشد تا با توجه به برنامه زمان بندی نسبت بـه تهیـه آنهـا یـا سفارش مصالح اقدام نمایند.
ب) هزینه مالی پروژه در صورت اجرا شدن چقدر خواهد بود ؟
تعریف متره
متره Metere واژه ای است فرانسوی که معنی آن متر کردن ویا اندازه گرفتن می با شد و در زبان فارسی ایـن لغـت بیشتر در علم مهندسی کاربرد دارد.
متره عبارتست از محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز برای اجرای یک پروژه یـا محاسـبه مقـادیر مـصالح بکار رفته و مصرف شده در یک پروژه اجرا شده . ایـن پـروژه مـی توانـد سـاختمان، راه، پـل، تونل،محوطـه سـازی ، دیوارکشی، لوله کشی، سیم کشی، و غیره باشد.
با تعریف فوق مثلا اگر در پروژه ای ساخت دیواری آجری مورد نظر باشد باید بتوان میزان آجر مصرف شـده ، مـلات ماسه سیمان وتفکیک میزان (مقدار) ماسه ،سیمان , آب و نیروی انسانی مورد نیاز را محاسبه نمود.
تعریف برآورد
اگر مقادیری که با توجه به واحدهای مورد نیاز در قسمت متره به دست آمده قیمت گذاری گردد برآورد ریالی یا بر آورد قیمت پروژه نامیده می شود.
بنابراین در متره و برآورد دو هدف اساسی دنبال می شود:
الف)تعیین مقادیر مصالح مصرفی ،نیروی انسانی با توجه به نوع تخصص،تعداد آنها و نیروی ماشین آلات با توجه بـه نوع و تعداد و مدت آنها در طول پروژه
ب) تعیین قیمت ریالی یا ارزی پروژه که معمولا در دو مرحله انجام می گردد:
یکی قبل از اجرای پروژه برای تعیین و پیش بینی بودجه پروژه جهت اجرا و دومـی در مرحلـه حـین اجـرای پـروژه است که معمولا در قالب صورت وضعیت مطرح می شود.
انواع متره
برای بدست آوردن مقادیر مصالح ونیروی انسانی در یک پروژه به دو طریق می توان عمل نمود:
الف)متره باز ب)متره بسته
٤ الف) متره باز: در متره باز مقادیر مصالح و نیروی انسانی لازم به صورت تفکیـک شـده محاسـبه مـی گـردد بـاین طریق که از روی نقشه های اجرائی یا کار ساخته شده محاسبه می نمائیم که مثلا در کـار چـه مقـدار شـن، ماسـه، سیمان، گچ وغیره و همچنین چند روز یا چند ساعت بنا، کارگر , آرماتور بند ، جوشکار و غیره و یا چند ساعت بالابر ویا دستگاههای حفاری و غیره لازم می باشد. این مقادیر که از روی نقشه ها و یا از روی کار ساخته شـده محاسـبه می شود، در جداول مربوطه وارد می گردد و با جمـع ایـن مقـادیر مقـدار کـل مـصالح و نیـروی انـسانی محاسـبه می گردد.البته برآورد و متره کردن میزان نیروی انسانی و نیروی ماشین آلات مبنای تئوری و محاسـبه خاصـی نداشـته بلکـه فقط از روی تجربه در کارگاههای مختلف محاسبه و مورد استفاده قرار میگیرد.
ب)متره بسته : در متره بسته مقادیر بصورت مجموعه ای که از طرف یک دستگاه ذی صـلاحیت مـشخص و ارائـه می گردد محاسبه می شود ودر جداول مربوطه وارد می گردد.در ایران این مجموعه ها بوسـیله سـازمان مـدیریت و برنامه ریزی دردفترچه هایی به نام فهرست بها در اختیار گذاشته می شود.در این دفترچه ها بهای اجرای کامل مثلا طول قرنیز، سطح فرش موزائیک ،حجم آجر چینی،حجم بتن ویا کارهای فلزی بر حسب کیلـو گـرم یـا تـن وغیـره مشخص شده است در این طریقه با توجه به واحد های لازم نسبت بـه نـوع مـصالح ونیـروی انـسانی بکـار رفتـه در فهرست بها مقادیر از روی نقشه های اجرایی یا کار ساخته شـده اسـتخراج ودر جـداول مربوطـه وارد نمـوده بـدین ترتیب مقادیر مصالح و نیروی انسانی بصورت متره بسته بدست خواهد آمد.
انواع برآورد قیمت:
با توجه به دو نوع متره کردن مقادیر و نیروی انسانی برآورد قیمت نیز به دو صورت امکان پذیراست:
الف) برآورد قیمت از طریق متره باز
ب)برآورد قیمت از طریق متره بسته
الف) برآورد از طریق متره باز: در متره باز مقادیر مصالح، نیروی انسانی، ماشین آلات وغیـره بـه صـورت تفکیـک محاسبه ودر جداول مربوطه وارد می شوند ودر انتهای هر ستون جمع کل را حساب می نمائیم.حال کافی اسـت کـه این جمع کل را در قیمت واحد آن ضرب نمائیم قیمت کل هر نوع مصالح و نیروی انسانی محاسـبه شـده واز جمـع کل آنها قیمت ساختمان محاسبه می گردد.
ب) برآورد از طریق متره بسته: همانطور که گفته شد در متره بسته این مقـادیر بـه صـورت مجموعـه هـایی در فهرست بها (در ایران از طریق سازمان مدیریت و برنامه ریزی) مشخص شـده اسـت بـا محاسـبه مقـادیر آن و وارد کردن درجداول مربوطه و سپس ضرب آنها در قیمت واحد ، قیمت هر مجموعه محاسبه واز جمع کل آنها قیمت کل یک ساختمان محاسبه می گردد.
مثال: متره و برآورد دیواری آجری بطول ده متر ارتفاع سه متر و ضخامت 35 سانتی متر با ملات ماسـه سـیمان بـه روش متره و برآورد باز
10*3*0.35=10.5 m3
|
مورد |
در هر متر مکعب دیوار آجری |
قیمت واحد |
قیمت در کل دیوار آجری |
|
آجر |
620عدد |
84 ریال |
546840=84*620*10.5 ریال |
|
ماسه |
0.275 مترمکعب |
22500 ریال |
ریال 64968=22500*0.275*10.5 |
|
سیمان |
85 کیلوگرم |
154 ریال |
ریال 137445=154*85*10.5 |
|
آب |
0.06 متر مکعب |
400 ریال |
ریال 252=400*0.06*10.5 |
|
مورد |
زمان لازم برای ساخت یک مترمکعب دیوار |
قیمت یکساعت |
قیمت درکل دیوار آجری |
|
سر بنا |
نیم ساعت |
3375 ریال |
17718=3375*0.5*10.5 |
|
بنا |
4 ساعت |
2750 ریال |
115500=3750*4*10.5 |
|
کارگر |
12 ساعت |
1750 ریال |
220500=1750*12*10.5 |
ریال 749505 =قیمت کل مصالح مورد نیاز
ریال 353718 = قیمت کل نیروی انسانی مورد نیاز
ریال 1103223= قیمت کل اجرای دیوار آجری
تمرین: محاسبات فوق را با استفاده از قیمت روز واحد های فوق تکرار کنید
واحدهای مورد نیاز در متره
در متره باز و بسته برای تعیین مقادیر باید از واحدهای خاصی استفاده نمود تا در تعیین قیمت دچار اشکال نشویم
1-کارهایی که با متر مکعب اندازه گیری می شوند عبارتند از :
عملیات خاکی ،کارهای آجری, کارهای بتنی ، مصالح از قبیل شن, ماسه، سنگهای مختلف برای سفت کاری و…
2-کارهایی که با متر مربع اندازه گیری می شوند عبارتند از :
اندود های مختلف داخلی و خارجی ، انواع عایقکاری، رنگ کاری در و پنجره، دیوار و سقف، انواع آسفالت با ذکر ضخامت, انواع سنگهای پلاک باذکر ضخامت درکف, بدنه و پله، انواع نماهای آجری ، انواع فرش کفها (موزائیکی، سنگی، پلاستیکی) طاق ضربی با ذکر ضخامت ، انواع شیشه با ذکر ضخامت، انواع کاشی ، سرامیک کف و بدنه ، انواع شیروانیها و …
3-کارهایی که با متر طول اندازه گیری می شوند عبارتند از :
انواع قرنیزها، پلاستیک روی نرده و پله، نهر کشی با اندازه های مختلف، جدول کشی کنار خیابان، انواع کابلها و سیم کشی ها, لوله کشی آب سرد و گرم ، فاضلاب و… از تمام انواع (گالوانیزه، چدنی ، آهنی PVC) و ….
4-کارهایی که با وزن kg-ton اندازه گیری می شوند عبارتند از:
کلیه کارهای فلزی (اسکلت، آرماتور و … ) حمل مصالح ساختمانی از قبیل آجر، سیمان، گچ، آهک و…
5-کارهایی که با عدد اندازه گیری می شوند عبارتند از:
کلیه ادوات برقی از قبیل کلید، پریز و…
6-کارهایی که با دستگاه اندازه گیری می شوند :
لوازم بهداشتی مثل ظرفشویی، دستشویی، توالت فرنگی، توالت شرقی، دوش، فلاش تانک و غیره
آشنایی با فهرست بها
فهرست بها کتابچه هایی هستند که قیمت های واحد پایه رشته های مختلف، با توجه بـه واحـد هـای مـورد نیـاز و بادرنظر گرفتن هزینه مصالح پای کار، دستمزد نیروی انسانی و هزینه ساعتی ماشین آلات برای یک دوره سـه ماهـه مشخص، از طرف دفتر فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه می شود . رشته های مختلفی کـه بـرای آنهـا فهرست بها تهیه شده عبارتند از:
فهرست بها واحد پایه رشته ابنیه
فهرست بها واحد پایه رشته راه , باند فرودگاه و زیر سازی راه آهن
فهرست بهای واحد پایه رشته راهداری
فهرست بها واحد پایه رشته خطوط انتقال آب
فهرست بها واحد پایه رشته شبکه توزیع آب
فهرست بها واحد پایه رشته تاسیسات مکانیکی
فهرست بها واحد پایه رشته تاسیسات برقی
فهرست بهای واحد پایه رشته حفاری
فهرست بها واحد پایه رشته ژئوتکنیک و مقاومت مصالح
فهرست بها واحد پایه رشته آبیاری و زهکشی
فهرست بها واحد پایه رشته خطوط انتقال نفت
فهرست بها واحد پایه رشته سازه های دریایی
فهرست بها واحد پایه رشته خاص (مختص ارگانهایی است که بـرای کارهـای خـود تهیـه مـی کننـد مثـل شرکت ملی گاز، شرکت مهاب قدس…)
در تهیه فهرست بها،کلیه آیتم ها توسط دفتر فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی به روش متره باز، تجزیه بهـا شـده وقیمت واحد به دست آمده در فهرست بها گنجانده می شود. در محاسبه قیمت ها، متوسط هزینـه اجـرای کارهـای مربوط به رشته خاص شامل هزینه های تامین وبکارگیری نیروی انـسانی، ماشـین آلات و ابـزار و همچنـین تـ امین مصالح مورد نیاز شامل تهیه, بارگیری، حمل و باراندازی مصالح ،جابجای مصالح در کارگـاه ، اتـلاف مـصالح و بطـور کلی اجرای کامل کار می باشد. این قیمت ها بر مبنای متوسط هزینه اجرای کار در شهر تهران می باشد.
معرفی فهرست بهای واحد پایه رشته ابنیه (فهرست بهای ابنیه)
شرح ردیفهای فهرست بهای ابنیه به نحوی تهیه شده که اقلام عمومی کارهای رشته ابنیه را زیر پوشش قـرار دهـد . فصول فهرست بهای ابنیه به شرح زیر می باشد:
فصل 1: عملیات تخریب
فصل 2:عملیات خاکی با دست
فصل 3:عملیات خاکی با ماشین
فصل 4:عملیات بنایی باسنگ
فصل 5:قالب بندی چوبی
فصل 6:قالب بندی فلزی
فصل 7:کارهای فولادی با میلگرد
فصل 8:بتن درجا
فصل 9:کارهای فولادی سنگین
فصل 10:سقف سبک بتنی
فصل 11:آجرکاری و شفته ریزی
فصل 12:بتن پیش ساخته وبلوک چینی
فصل 13:عایقکاری رطوبتی
فصل 14:عایقکاری حرارتی
فصل 15:کارهای آزبست سیمان
فصل 16:کارهای فولادی سبک
فصل 17:کارهای آلومینیومی
فصل 18:اندود و بند کشی
فصل 19:کارهای چوبی
فصل 20:کاشی و سرامیک کاری
فصل 21:فرش کف با موزاییک
فصل 22:کارهای سنگی با سنگ پلاک
فصل 23: کارهای پلاستیکی
فصل 24:برش و نصب شیشه
فصل 25:رنگ آمیزی
فصل 26:زیر اساس و اساس
فصل 27:آسفالت
فصل 28:حمل و نقل
فصل 29:کارهای دستمزدی
فهرست بهای ابنیه همچنین شامل 6 پیوست به شرح زیر می باشد:
پیوست 1 )مصالح پای کار
پیوست 2 )ضریب طبقات وضریب ارتفاع
پیوست 3 )شرح اقلام هزینه های بالا سری
پیوست 4 )ضریب های منطقه ای
پیوست 5 )دستور العمل تجهیز و برچیدن کارگاه
پیوست 6 )دستور العمل نحوه استفاده از قیمت های پایه درتعیین قیمت جدید
– استفاده کنندگان از فهرست بها باید قبل از استفاده از موارد مربوط به هـر فـصل ، بخـش کلیـات فهرسـت بهـا و مقدمه هر فصل را به دقت مطالعه نموده تا در انجام برآورد قیمت دچار مشکل نشوند
– قیمت های فهرست بها را نمی توان به نفع کارفرما یا پیمان کار تعبیر کرد ،هر گاه شرح قیمتهـا بـرای هـر یـک از طرفین روشن نباشد باید سازمان مدیریت و برنامه ریزی نظر نهایی را ارائه دهد
در فهرست بها به منظور سهولت دسترسی به ردیفهای مورد نیاز و امکان درج ردیفهای جدید در آینده ،ردیفهای هر فصل با توجه به ماهیت آنها، به گروه یا زیر فصل های جداگانه ای با شـماره مـشخص تفکیـک شـده اسـت . شـماره ردیف فهرست بها شامل شش رقم است که عبارتند از: که دو رقم سمت چپ معرف فصل، دو رقم دوم زیر فصل و دو رقم آخر معرف ردیف می باشد
مثلا شماره ردیف 010514 نشان دهنده ردیفی است در فصل اول (01) , زیر فصل پنجم(05) و ردیف 14 از این زیر فصل می باشد.
پایان بخش اول
ادامه دارد….
جهت مشاهده منابع آزمون نظام مهندسی روی لینک های زیر کلیک نمایید
