خطوط فشار ضعیف:
عبارت است از خطوط هوایی با ولتاژ 400 ولت (سه فاز) و یا 220 ولت (تکفاز)
خطوط فشار متوسط: عبارت است از خطوط هوایی با ولتاژهایKV11، KV20 و 33KV بر حسب مورد.
شیفته ریزی: منظور از شیفته ریزی، پرکردن اطراف چاله تیرها با بتن به عیار Kg/M3150 بتنKg/M3 150: یعنی بتنی که، در هر متر مکعب مخلوط آن، Kg 150 سیمان استفاده می شود.
پیکتاژ: علامت کوبی و میخکوبی طبق طرح ارائه شده.
ژالون: میله های رنگی ( سفید و قرمز ) تعیین مسیر.
سونداژ: کنده کاری موضعی در عرض مسیر تعیین شده به عمق 5/2 الی 12 متر جهت بررسی و مشخص نمودن تأسیسات زیرزمینی
کاتر: دستگاه برش آسفالت دژبر: چکش ضربه زن کمپرسور ایمنی: شامل کلیه اقدامات و مطالعاتی است که به منظور ایجاد محیط امن و دور از خطر برای نیروی انسانی و تجهیزات صورت می گیرد. بطوریکه در آن محیط، نیروی انسانی از حداقل استرسها و صدمات برخوردار بوده و میزان صدمات و خسارات به حداقل ممکن کاهش یابد.
شبکه زنده: به کلیه تجهیزات برقدار شبکه اطلاق می شود که توسط مدار شکن مربوط از شبکه جدا شده و بطور کامل بدون انرژی شده و با زمین، هم پتانسیل شده باشد.
فرد مجاز: فردی است که دارای اطلاعات علمی، تجربی، فنی و ایمنی مورد نیاز برای انجام کار معین و تعریف شده بوده و صلاحیت انجام آنرا داشته باشد.
سرپرست اکیپ: به فردی اطلاق می شود که، علاوه بر مسئولیت رهبری و نظارت اکیپ ، مسئولیت ایمنی افراد تحت سرپرستی را نیز بر عهده داشته باشد. سرپرست اکیپ موظف است از شروع تا پایان کار، در محل کار حضور داشته و بهیچوجه و تحت هیچ عنوان، مجاز به ترک محل کار نیست.
تخلیه الکتریکی مدار: عبارت است از تخلیه بارهای الکتریکی ذخیره شده در مدار و تأسیسات جدا شده از شبکه و هم پتانسیل بودن مدار با زمین.
آزمایش الکتریکی: عملیاتی است که به منظور حصول اطمینان از صحت مدار و تأسیسات و تجهیزات، از نظر الکتریکی برای انجام یک کار معین، انجام می گیرد.
آزمایش مکانیکی: عملیاتی است که به منظور حصول اطمینان از استقامت مکانیکی تأسیسات و شبکه، از نظر مکانکی انجام می گیرد.
جمپر(رابط): در خطوط هوایی و در تیرهای دوبله کشش استفاده می شود.
دوبله کشش: به منظور کاهش خطوط انتقال، خط به صورت دوبله کششی، طوری اجراء می شود که خطوط، تحت نیروی بحرانی قرار نگیرند.
فیدر: فیدر عبارت است از مجموعه ای از وسایل قطع و وصل با ولتاژ اسمی معین که برای دریافت برق از بالادست سیستم برق رسانی و تحویل آن به پایین دست سیستم تعبیه می گردد. فیدرها به لحاظ مشمول مفاد این آیین نامه به شرح ذیل دسته بندی می شوند:
1- فیدر در مورد خط فشار متوسط خروجی از پست فوق توزیع عبارت است از تابلو و تجهیزات آن که در اطاق ولتاژ فشار متوسط پست فوق توزیع قرار گرفته و خط فشار متوسط از آن تغذیه می گردد. 2- فیدر در مورد خط فشار متوسط انشعابی از خط موجود عبارت است از جداساز ( سکسیونر ) هوایی و یا یک سری قطع کننده که خط انشعابی از آن طریق تغذیه می شود. 3- فیدر در مورد خط فشار متوسط خروجی از پست توزیع زمینی عبارت است از تابلوی جداساز ( سکسیونر ) قابل قطع زیر بار و یا تابلوی کلید ( دیژنکتور ) که خط خروجی مذکور را تغذیه می نماید. 4- فیدر فشار قوی ترانسفورماتور در پست زمینی عبارت است از تابلوی کلید ( دیژنکتور ) و یا تابلو سکسیونر فیوزدار که ترانسفورماتور را به شبکه فشار قوی اتصال می دهد. 5- فیدر در مورد پست ترانسفورماتور توزیع هوایی عبارت است از مجموع قطع کننده ها و برقگیرها که در محل اتصال خط فشار متوسط به ترانسفورماتور نصب می شوند. 6- فیدر در مورد خطهای خروجی فشار ضعیف عبارت است از کلید یا کلید فیوز نصب شده در تابلوی فشار ضعیف پست ترانسفورماتور که از طریق آن برق فشار ضعیف برای مصرف کننده ( یا مصرف کنندگان) ارسال می گردد. چنانچه تابلوی فشار ضعیف دارای بیش از یک خط خروجی باشد، هرکلید فیوز منصوب در ابتدای هر خط خروجی یک فیدر محسوب خواهد شد. در این صورت بهای کلید کل اتوماتیک ( کلید خروجی ترانسفورماتور ) و قیمت تابلو را باید به نسبت بین کلید فیوزهای خروجی موجود تقسیم کرد.
سطوح ولتاژ در شبکه های توزیع: شبکه های فشار متوسط عمومی در ایران، با ولتاژهای 33 ، 20 و 11 کیلوولتی کار می کنند، که در این میان، ولتاژ KV200 رایج ترین آنها است و امروزه نیز ،ایجاد و توسعه شبکه های فشارمتوسط به طور اساسی با ولتاژ KV20 صورت می گیرد. در بعضی از شهرها نیز که از قدیم ولتاژ KV11 معمول بوده است، رفته رفته جای خود را به KV20 داده اند. ولتاژ KV33 فقط در خوزستان رایج است و در ابتدا به عنوان ولتاژ فوق توزیع به کار می رفت، بدین معنی که از طریق خطوط KV33 و ایستگاههای تبدیل KV11/33 ولتاژ توزیع KV11 تأمین و برق به مراکز مصرف رسانده می شد و سپس با تبدیل KV11 به V400 به مصرف می رسید. اما امروز، گرایش به تبدیل مستقیم ولتاژ از KV 33 به V400 بیشتر است و ایستگاههای مبدل V400/33000 به یکباره کار توزیع انرژی در سطح فشار متوسط را انجام می دهند. در حال حاضر، هر دو حالت یاد شده در شبکه خوزستان وجود دارد. از طرفی در آینده در شهرهای بزرگی همچون تهران، ولتاژ فوق توزیع 63KV نیز جزء سطوح ولتاژ فشار متوسط در طرف ولتاژ اولیه شبکه های توزیع قرار خواهد گرفت. لازم به توضیح است که بر اساس تعریف جدید استاندارد بین المللی، سطح ولتاژ فشار متوسط M.V (MEDIAM VOLTAGE ) طیف ولتاژ در بازده KV3 الی KV75 را شامل می شود، به عنوان مثال، در بیشتر پالایشگاهها و صنایع پتروشیمی، و همچنین صنایع سیمان و خودروسازی، پستهای با ولتاژ KV3/3 و KV6، به عنوان شبکه اولیه وجود دارد که مقدار این ولتاژها در شبکه های توزیع مجاز نمی باشد.
توجه: طبق تعریف، شبکه فشارضعیف(LV) به دامنه ولتاژهای تا حد اکثرV 1000 گفته می شود. در یک سیستم طبیعی تغییرات حداکثر و حداقل ولتاژ نباید بیشتر از محدوده 10%± باشند. شبکه های فشارضعیف و بدنبال آن اطلاعات مربوط به سرویس مصرف کننده، آخرین بخش از شبکه های توزیع را تشکیل می دهند. (یعنی به طور مستقیم با مصرف کنندگان در ارتباط هستند). این مدارها، از نظر چگونگی سرویس دهی با فیدرهای اولیه یکسانند. شبکه فشارضعیف به طور کلی، به همراه ترانسفورماتورهای توزیع در یک حوزه قرار می گیرد که میان آنها، ارتباط تنگاتنگی برقراراست. در مناطق شهری با چگالی بار سنگین، به طور معمول شبکه فشارضعیف فقط از طریق کابلهای زمینی عبور داده می شوند. در این حالت، کابلهای متعلق به پستهای همسایه، به یکدیگر بسیار نزدیک می شوند، بنابراین احتمال به هم پیوستگی شبکه فشار ضعیف، با هزینه مناسبی فراهم می آیند. از اینرو در گذشته، در این مناطق، از شبکه های شعاعی استفاده می شد، هم اکنون شبکه های به هم پیوسته مناسبتر به نظر می رسد. اگرچه شبکه فشارمتوسط (طرف اولیه) و فشارضعیف (طرف ثانویه) با یکدیگر تفاوتهای آشکاری دارند. با این حال، مبانی مشترکی به ویژه در طراحی آنها حاکم است.
خطوط هوایی توزیع: این قسمت شامل معیارهای طراحی الکتریکی و مکانیکی خطوط هوایی باتوجه به حجم بالای استفاده خطوط هوایی در شبکه های توزیع می باشد.
تعاریف:
کشش [T]: در هر نقطه از سیم نیرویی که در امتداد محور سیم برآن نقطه وارد می شود کشش در آن نقطه نامیده می شود. کشش در پایین ترین نقطه سیم افقی است و آن را با HH نمایش می دهند.
تنش [σ]: در هر نقطه از سیم، نسبت کشش سیم به سطح مقطع را تنش در آن نقطه می گویند.
فلش[f](شکم): بیشترین فاصله بین سیم و خط راست واصل نقاط اتصال سیم به پایه(دو پایه متوالی) رافلش یا شکم سیم گویند.
پارامتر سیم[a]: نسبت کشش افقی [H]به واحد طول سیم را پارامتر سیم گویند.
ضریب اطمینان سیم: عددی است که با توجه به اهمیت خط برای آن در نظر گرفته می شود و برابر است با نسبت حداکثر مقاومت کششی سیم به حداکثر نیروی موجود وارد بر سیم.برای خطوط توزیع ضریب اطمینان حداقل 5/2 مناسب است.
سکشن: به قسمتی از خط که بین دو پایه زاویه ای (کششی) و یا انتهایی قرار گرفته باشد یک سکشن گفته می شود. کشش افقی سیم در طول یک سکشن تقریباً یکسان است.
اسپن[S]: فاصله افقی دو پایه مجاور را اسپن می نامند. در شکل شمایی از تعاریف بالا نشان داده شده است.
فاصله هوایی مجاز: حداقل فاصله بین هادیها و تجهیزات خط ازسطح و تأسیسات اطراف خط را گویند.
فاصله هوایی مجاز قائم: به حداقل فاصله هوایی قائم خط از کف گفته می شود.
فاصله هوایی مجاز افقی: حداقل فاصله جانبی خط از تأسیسات اطراف آن است.
فاصله هوایی مجاز انتقالی: در گوشه های ساختمان و تأسیسات باید هم فاصله مجاز افقی و هم فاصله مجاز قائم رعایت شود.در شکل روبرو شمایی از تعاریف بالا نشان داده شده است.
خطوط هوائی: یک خط هوائی از هوا جهت عایق‌سازی هادیهای لخت برای اکثر طول آن، جدا از بخشهای بسیار کوچک متصل به مقره‌ها در تکیه‌گاههای خط، استفاده می‌کند. عدم وجود عایق دیگر و سادگی نسبی احداث، باعث روش نه‌چندان گران تهیه مدارهای الکتریکی در مقایسه با کابل زیرزمینی، به خصوص سطوح ولتاژ متوسط و ولتاژهای بالاتر، شده است. جدول زیر هزینه احداث یک مدار خط هوائی یا کابل زیرزمینی را در سطوح ولتاژ مختلف مقایسه می‌کند. یک مقدار نامی متوسط مناسب برای مدار، که برای هر یک از چهار سطح ولتاژ متفاوت می‌باشد، به منظور مقایسه مورد استفاده قرار گرفته است. این نسبتها فقط به عنوان مقادیر خیلی کلی می‌باشند، زیرا که برای هر دو نوع احداث، هزینه‌های کلی به طور قابل توجهی توسط هزینه‌های کارمزد و مدار و نقشه‌برداری و نوع زمین تحت تاثیر قرار می‌گیرد. برای مثال، در شرایط مطلوب هنگامی که بتوان از دستگاه مخصوص حفر کانال جهت قرار دادن کابل استفاده کرد، همانند داخل مزرعه‌ها، هزینه کابل LV می‌تواند بسیار نزدیک یا حتی کمتر از خط هوائی باشد. این حالت ممکن است تحت بعضی شرایط خاک برای ولتاژ MV نیز برقرار باشد، هنگامی که هزینه‌های تمام طول عمر، شامل سرمایه اصلی به علاوه هزینه‌های مربوط به قابلیت اعتماد، در نظر گرفته شود. در مناطق با نوع زمین متفاوت، مثلاً کوهستانی یا شامل عبور از رودخانه‌های بزرگ، معمولاً مزیت هزینه‌ای مشخصی در مورد خطوط هوائی وجود دارد. واضح است که هزینه احداث هر شبکه توسط نسبت خط هوائی به کابل زیرزمینی، به خصوص در سطوح ولتاژ بالاتر، تحت تاثیر قرار می‌گیرد. جدا از این ملاحظات عوامل دیگری نسبت خطوط به کابلها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در مناطق با جمعیت پراکنده‌تر جهان مجال بیشتری جهت به دست‌آوردن مسیر خطوط هوائی وجود دارد، حتی اگر در بعضی از شرایط به علت فاصله موجود برای رساندن وسایل و تجهیزات به کارگاه و طبیعت زمین مشکلاتی وجود داشته باشند قوانین ملی یا شرکت برق حداقل فاصلة مجاز را برای عواملی همانند تاب خوردن هادیها توسط باد وزیده شده به خط با سرعت معلوم، را مشخص می‌کنند. ارتفاع خط توسط حداکثر شکم بین دکلها مشخص می‌شود که خود آن نیز به فاصله بین دو دکل، نوع هادی، حداکثر فشار مجاز هادی، حداکثر دمای هادی و دمای هوای محیط وابسته می‌باشد. هنگامی که از نظر مکانیکی ابعاد یک خط تعیین می‌شوند، مهندس طراح باید مطمئن شود که تمامی ضوابط فوق در تمامی شرایط بار حاصل می‌گردند. شرایط آب و هوایی قابل پیش‌بینی بسیاری نیز باید در نظر گرفته شوند. در بارگذاری جریان بالا و دمای محیط بالا شکم حداکثر می‌باشد، در حالیکه در دمای سرد و با بار کم فشار در هادیها در بالاترین حد می‌باشد. در جایی که احتمال رویارویی با برف و یخ وجود دارد، توجه فوق العاده برای این امر مورد نیاز می‌باشد. برف و یخ بر روی هادی به طور مؤثری سطح در معرض باد را افزایش می‌دهند و وزن اضافه علاوه بر بارگذاری مکانیکی بر روی هادیها تحمیل می‌شود. این نسبتها فقط به عنوان مقادیر خیلی کلی می‌باشند، زیرا که برای هر دو نوع احداث، هزینه‌های کلی به طور قابل توجهی توسط هزینه‌های کارمزد و مدار و نقشه‌برداری و نوع زمین تحت تاثیر قرار می‌گیرد. برای مثال، در شرایط مطلوب هنگامی که بتوان از دستگاه مخصوص حفر کانال جهت قرار دادن کابل استفاده کرد، همانند داخل مزرعه‌ها، هزینه کابل LV می‌تواند بسیار نزدیک یا حتی کمتر از خط هوائی باشد. این حالت ممکن است تحت بعضی شرایط خاک برای ولتاژ MV نیز برقرار باشد، هنگامی که هزینه‌های تمام طول عمر، شامل سرمایه اصلی به علاوه هزینه‌های مربوط به قابلیت اعتماد، در نظر گرفته شود. در مناطق با نوع زمین متفاوت، مثالاً کوهستانی یا شامل عبور از رودخانه‌های بزرگ، معمولاً مزیت هزینه‌ای مشخصی در مورد خطوط هوائی وجود دارد.
حریم مجاز شبکه هوایی: فاصله افقی هر شبکه هوایی از شبکه هوایی دیگر یا از ساختمان مجاور و یا از دیوار پیاده روها و یا درختان اطراف نباید از حداقل فاصله استاندارد شده کمتر باشد. در شبکه های هوایی جهت حفاظت– خطوط و اشخاص دو نوع حریم داریم که عبارتند از : 1- حریم مجاز درجه یک: فاصله افقی یک شبکه از شبکه مجاورش می باشد که تا ولتاژ KV20 حداقل 5 متر می باشد. 2- حریم مجاز درجه دو: فاصله افقی شبکه از ساختمانها یا دیوار پیاده روها یا درختان اطراف می باشد که حداقل باید3/11 متر برای شبکه فشارضعیف و حداقل 3 متر برای شبکه KV20 باشد.
کابل کشی زیر زمینی: اصولاً در قسمتهایی از شبکه توزیع که درحریم های مختلف از قبیل خانه ها و راه آهن و . . . وجود دارد از سیستم توزیع زیر زمینی استفاده می شود. شبکه توزیع را می توان از لحاظ کاربرد کابل قدرت در آن به دو دسته کلی زیر تقسیم بندی نمود:
الف- کابلهای بکاررفته در داخل پستهای توزیع: این کابلها عموماً بخشی از فیدرهای خروجی پستهای فوق توزیع و یا فیدرهای ورودی یا خروجی پستهای 20 کیلوولت برای کابلهای فشارمتوسط و خروجی فیدرهای پست 20 کیلوولت برای کابلهای فشارضعیف که در داخل پست واقع می گردند، می باشند. کابلهای بکاررفته در داخل پستهای توزیع عموماً بصورت نصب روی سینی کابل و یا نصب در کانال پیش ساخته بصورت سرباز و یا تهویه دار و یا بصورت سربسته می باشد.
ب- کابلهای خارج شده از پستهای توزیع: این کابلهای عموماً خارج از محوطه پستهای توزیع(بین پستهای توزیع، از یک پست تا محل مصرف کنتده و. . . ) کشیده می شوند. کابلهای بکاررفته در خارج از پستهای توزیع را می توان به دو صورت زیر نصب نمود:
1- دفن کابل در زمین: ابتدا گودال مناسب حفر شده و باتوجه به استانداردهای کابل کشی که در قسمتهای بعد توضیح داده می شود کابل در گودال قرار گرفته و روی آن پوشانیده می شود.
2- سیستم مجرای کابل یا سیستم زیر زمینی: در سیستم زیر زمینی کابل از داخل مجرای کابل و لوله عبور داده شده و به فواصل مشخص و معینی از دریچه های بازدید آدم رو یا دریچه های بازدید استفاده می گردد. اجرای این سیستم هزینه زیادتری نسبت به سایر سیستمها دارد و ازطرفی باردهی کابل نسبت به خواباندن کابل بطور مستقیم در زمین کاهش می یابد.
کابل کشی در خارج از پست: کابل کشی به دو صورت کلی زیر می تواند انجام شود:
الف- خواباندن کابل در گودال و کانال
ب- روش زیرزمینی و مجرای کابل خواباندن کابل در گودال و دفن آن در زمین: برای این منظور ابتدا گودالی متناسب با محل حفر شده و بعد از ریختن ماسه نرم در آن، کابل در گودال قرار گرفته و سپس با نصب پوشش حفاظتی متناسب گودال کاملاً پر می شود.
مسیر کابل: قبل از کابل کشی، مسیر کابل بایستی بطور دقیق نقشه برداری و مشخص شود و در طول مدت کابل -کشی این نقشه به همراه فهرست لوازم مورد نیاز در دسترس باشد، تا اطلاعات لازم جهت تشخیص خطا در آینده، و نیز اطلاعات جهت توسعه سیستم در آینده، درآن ثبت گردد. برای مشخص کردن مسیرکابل بایستی هماهنگیهای لازم با شهرداری، راهنمایی و رانندگی، شرکتهای گاز، آب، مخابرات و سایر شرکتهای مرتبط بعمل آید تا کلیه موانعی که در مسیر وجود دارند مشخص شده و بهترین مسیر انتخاب شود.برای طرح مسیر کابل تاحد ممکن بایستی از پیاده روها استفاده نمود. در محلهایی که تعداد کابلهای زیادی عبور می کند و ظرفیت جریان بالایی عبور داده می شود فواصل بیشتری بین کابلها باید در نظر گرفت.
حفر کانال: کانالها باید به صورت کنده شود تا از ریختن خاک به کانال جلوگیری شود و همچنین باید دیوارها از لحاظ استحکام مورد بررسی قرار گیرند و در صورت لزوم جلوگیری از ریزش خاک، کانال مهار شود.خاکهای برداشته شده باید 30 سانتیمتر بعد از لبه کانال ریخته شود (شکل زیر) تا هرگونه فعالیت آزاد برای خواباندن کابل امکان داشته باشد.
نصب کابل: برای نصب کابلها در داخل کانال خاکی ابتدا بایستی کف کانال کاملاً صاف، تمیز و کوبیده شده باشد، سپس حداقل 100 سانتیمتر ماسه نرم در گودال ریخته شود و کابل بر روی آن خوابانده شود مجدداً روی کابل حداقل 10 سانتیمتر ماسه نرم پوشانده شود. به منظور حفاظت از کابل یک ردیف آجر به عرض22 سانتیمتر یا یک ردیف بلوک سیمانی بر روی این لایه چیده و سپس یک نوار پلاستیکی خبر دهنده که بر روی آن عبارت “توجه مسیر کابل” نوشته شده است کشیده می شود.روی این مجموعه تا ارتفاع 20 سانتیمتر سنگریزه و سپس روی آن خاک معمولی ریخته و کوبیده تا فشرده شود. در مواردی که کابل فشارقوی و ضعیف در یک کانال خاکی زیرزمینی نصب می شود، باید کانال به شکل پله ای (دو مسیر متفاوت) حفر و کابل فشارقوی در بستر پایینی و کابل فشارضعیف در بستر بالایی( مانند شکل فوق) خوابانده شوند.
مفصل بندی: مفصل بندی عبارت است از اتصال طولی کابل در نقطه ای که نیاز به تعمیر دارد و برای بستن مفصل بطورکلی اعمال زیر بایستی صورت گیرد:1- اتصال هادیهای کابل 2- عایق کردن هادیها و مخصوصاً در کابلهای فشارمتوسط، فراهم کردن مجدد تمام لایه های کابل محافظت در مقابل تمام شرایط محیطی
انشعابات برق: انشعاب برق عبارت است از خط سرویس به اضافه وسایل اندازه گیری و حفاظتی که طبق مقررات شرکت (توسط متقاضی یا شرکت) دایر شده و کلاً در مالکیت یا اختیار شرکت می باشد و از نظر سطح ولتاژ به دو قسمت تقسیم می شود.
انشعاب برق فشارضعیف: عبارت است از انشعاب برق تکفاز با ولتاژ مؤثر خط به زمین 220 ولت و سه فاز با ولتاژ مؤثر خط به خط 3800 ولت.
انشعاب برق فشار متوسط: عبارت است از انشعاب برقی با ولتاژ مؤثر خط به خط 11، 20، و یا 33 کیلوولت.
تقسیم بندی انشعابات برق: انشعابات برق از نظر قدرتهای در خواستی و نحوه تغذیه از شبکه به سه گروه به شرح زیر تقسیم می شوند:
الف- قدرتهای درخواستی مجموعاً کمتر از 30 کیلووات: این نوع انشعابات برق معمولاً از شبکه فشارضعیف عمومی تأمین می گردند و به پنج گروه زیر تقسیم می شوند:
1- انشعاب برق تکفاز 15 آمپر (منحصراً برای انشعاب روستاها)
2- انشعاب برق تکفاز 25 آمپر
3- انشعاب برق سه فاز 15 آمپر
4- انشعاب برق سه فاز 25 آمپر
5- انشعاب برق 30 کیلووات
ب- قدرتهای درخواستی مجموعاً از 30 تا 100 کیلووات: این نوع انشعابات برق اکثراً از پستهای عمومی (هوایی یا زمینی) به صورت سه فاز با ولتاژ 380/220 تأمین می گردد.
ج- قدرتهای درخواستی از 100 کیلووات تا 2 مگاوات این نوع انشعابات اکثراً از شبکه فشارمتوسط (11، 20، یا 333 کیلوولت) تأمین می گردندو متقاضی ملزم به احداث پست توزیع با نظر شرکت خواهد بود. د- قدرتهای درخواستی از 2 تا 7 مگاوات ولتاژ تحویلی به یک متقاضی تا قدرت 7 مگاوات با فشارمتوسط و بطور مستقیم از پستهای فوق توزیع تأمین می گردد. برقراری انشعاب هوایی فشارضعیف از شبکه هوایی عمومی: برقراری انشعاب هوایی از شبکه هوایی مجموعاً تا 30 کیلوولت (50 آمپر سه فاز) مجاز می باشد. با توجه به جدول روبرو می توان کابل مورد نیاز هر انشعاب را انخاب نمود. شمای کلی برقراری انشعاب از تیر چوبی یا بتونی در شکل زیر نشمایش داده شده است. در شکل سمت راست نیز جزئیات برقراری انشعاب از تیر چوبی یا بتونی نشان داده شده است. نصب فیوز قبل از کنتور و کلید مینیاتوری اتوماتیک حفاظتی و یا کلید اتوماتیک حفاظتی محدودکنند (با توجه به مقررات شرکت ) بعد از کنتور اجباری است.
لوازم انشعاب هوایی فشارضعیف: به منظور برقراری انشعابات هوایی تکفاز 15 و 25 آمپری (در مجموع تا سه رشته انشعاب) و یا یک رشته انشعاب سه فاز 15، 25، و 500 آمپری، لوازم مندرج در ذیل نیاز می باشد.
1- قلاب و مهره قلاب قابل نصب بر روی تیر سیمانی و یا پایه چوبی.
2- کلمپ انتهایی برای سیم مهار و یا کلمپ انتهایی برای کابل هوایی برای فواصل خیلی کوتاه.
3- کلمپ شیاردار مسی یا برنزی.
4- کابل مهار سرخود یا کابل خودنگهدار و یا سیم مهار به اضافه کابل انشعاب هوایی.
5- بست کابل از جنس PVC جهت نصب کابل بر روی دیوار، متناسب با اندازه کابل.
6- کلید مینیاتوری (یا در مناطق گرمسیری فیوز و پایه فیوز) بعد از کنتور برای انشعابات تکفاز و یا کلید اتوماتیک محدودکننده- حفاظتی برای انشعابات سه فاز.
7- قلاب انتهایی قابل نصب بر روی دیوار یا قلاب صفحه ای و یا براکت (دستک) با توجه به امکانات نصب.
8- جعبه انشعاب سه و یا شش فیوزه.
9- پایه کنتور تکفاز و سه فاز.
10- کنتور و وسایل اندازه گیری.
تأمین برق از شبکه عمومی فشارضعیف و پستهای توزیع:
تأمین برق از شبکه فشارضعیف عمومی: در صورتی که تأمین برق از شبکه زمینی فشارضعیف امکان پذیر باشد، چگونگی انجام کار بدین ترتیب خواهد بود که در مسیر کابل از شبکه عمومی تا نقطه تحویل جعبه انشعاب با فیوز و پایه فیوز معادل و یا شالتر توزیع برق بر روی دیوار و یا پیاده رو مشرف به معابر عمومی نصب گردد.
تأمین برق از پستهای عمومی فشارضعیف: در حالتی که تقاضای انشعاب متقاضی از 100 کیلووات تجاوز نماید و یا امکان برقراری انشعاب از شبکه عمومی مقدور نگردد، برق مشترک از پست عمومی تا نقطه تحویل بوسیله کابل اختصاصی زمینی تأمین می گردد. کابل در داخل پست بر روی کلید فیوز یا پایه فیوز تابلوی فشارضعیف یا فیدر اختصاصی بسته شده و نصب فیوز معادل در مسیر کابل ضروری است.
ترانسفورماتور: ترانسفورماتورها امکان اتصال سیستمها در ولتاژهای بهره‌برداری مختلف را فراهم می‌کنند. بنابراین سطوح ولتاژ را می‌توان در نیروگاه و پستهای انتقال جهت تغذیه خطوط بین منطقه‌ای افزایش داد و سپس در مراحلی تا حد شبکه‌های MV,HV و LV کاهش داد. شکل صفحه بعد طرح یک ترانسفورماتور HV/MV نمونه را نشان می‌دهد که نمایانگر اجزای اصلی می‌باشد. این ترانسفورماتورها امکان دارد در داخل تاسیسات سرپوشیده در درون یک ساختمان مناسب به جهت دلایل محیطی، به خصوص در مناطق شهری، نصب شوند. شکل بالا طرح ترانسفورماتور
HV/MV 1- بوشینگ ولتاژ بالا
2- بوشینگ ولتاژ متوسط
3- تپ چنجر زیربار
4- مکانیسم رانش موتوری برای تپ چنجر
5- کابین کنترل و پایانه
6- دماسنج روغن
7- نفس‌کش رطوبت‌گیر
8- رله آشکار ساز گاز بوخهلتز
9- نشانگر سطح روغن
10- رادیاتورها
11- پنکه‌ها
12- مخزن انبساط روغن
13- پایانة زمین کردن
بوشینگ: ساختاری که یک هادی را از میان یک پوشش و یا جداره عبور داده و آنرا نسبت به آنها عایق می کند و شامل متعلقات اتصالات به جداره و پوشش نیز می شود. در سیستم موسوم به توزیع مسکونی زیرزمینی ترانسفورماتورهای MV/LV در اطاقک‌های زیرزمینی خاصی قرار می‌گیرند. واحدهای با اندازه کوچکتر معمولاً بر روی یک سکوی ساخته شده بین دو یا چهار تیر نصب می‌شوند، ترانسفورماتورهای با کوچکترین اندازه مستقیماً بر روی یک تیر نصب می‌شوند. اطلاعات بیشتر درباره این ترانسفورماتورهای نصب شده بر روی تیر در بخشهای بعد داده شده است. هنگامی که راندمان بهره‌برداری تعیین می‌شود، انرژی دریافت شده توسط موتورهائی که روغن ترانسفورماتور را پمپاژ می‌کنند یا هوا را به میان رادیاتورها می‌فرستند، نیز باید در نظر گرفته شود. هنگامی که ترانسفورماتورهای HV/MV یا MV/LV ساخته شده توسط سازندگان مختلف مطابق مشخصات استاندارد مقایسه می‌شوند، هزینه تبدیل به سرمایه شدة تلفات در طول عمر مورد انتظار ترانسفورماتور باید به هزینة سرمایه اضافه شود تا هزینه کلی در طول عمر ترانسفورماتور به دست آید، تا اقتصادی‌ترین انتخاب معین شود. تکامل ترانسفورماتورهای بهره‌گیرنده از هسته‌های فولادی آمورف امکان دارد به زودی به طرحهای اقتصادی منجر شود و به صورت تجاری در دسترس قرار گیرد. مواد هسته جدید تا 75 در صد تلفات آهنی را کاهش خواهند داد.
عمر عایقی: هسته‌ها و سیم پیچهای اکثر ترانسفورماتورها در داخل یک تانک پر شده توسط روغن عایق کننده قرار گرفته‌اند. تلفات ترانسفورماتورها افزایش دمائی را در هسته و سیم پیچها ایجاد می‌کند که به روغن احاطه کننده آنها منتقل می‌شود. در جائی که روغن توسط جابجایی طبیعی به گردش در می‌آید اینحالت با ON (روغن طبیعی) مشخص می‌شود. در جائی که گردش روغن با فشار از درون سیم‌پیچها و سپس از طریق رادیاتورهای متصل به محفظه ترانسفورماتور می‌باشد، باOF (روغن تحت فشار) مشخص می‌شود. هنگامی که قسمتی از روغن تحت فشار به طرف خود سیم پیچها هدایت می‌شود، این حالت باOD (روغن تحت فشار هدایت شده) مشخص می‌شود. تانک ترانسفورماتور و رادیاتورها در صورتی که مناسب باشند، می‌توانند حرارت را به هوای محیط توسط جابجائی طبیعی (AN) منتقل کنند و یا اینکه رادیاتورها را می‌توان همچنین توسط پنکه‌های عمل کننده توسط موتور، که هوا را به سمت رادیاتورها می‌فرستند، یعنی هوای تحت فشار (AF) خنک کرد. هر چه انتقال حرارت از سیم پیچهای ترانسفورماتور از طریق روغن به هوای خارج کارآمدتر باشد مقدار نامی بالاتری برای ترکیب سیم پیچهای یک ترانسفورماتور قابل حصول خواهد بود. به طور نمونه تغییر از یک سیستم خنک کننده ONAN به ONAF و سپس به OFAF می‌تواند بهبودی در ظرفیت توان عبوری به اندازه 1 ،5/1 و 2 را نتیجه دهد.
بارهای نامتعادل : در شبکه‌های فشارضعیف اکثر وسائل مشترکین تکفاز می‌باشند و بنابراین گرایش دارند که به طورغیر- یکسان بر روی فازهای منبع سه فاز توزیع شوند. به علاوه، در جایی که فقط منابع تکفاز ایجاد شده‌اند، این امر می‌تواند باعث بارگذاری نامتعادل شود. کوچکترین ترانسفورماتورهای توزیع (MV/LV) در بعضی کشورها، واحدهای تکفاز می‌باشند. طرف اولیه ترانسفورماتور توزیع ممکن است بین فاز و زمین یا بین دو فاز خط MVمتصل شود. بنابراین، ولتاژ و جریان نامتعادل هر دو می‌توانند در مدارهای سه فاز MV ظاهر شوند. درجه نامتعادلی منتقل شده به سیستم MV همچنین وابسته به ترکیب سیم‌پیچها ترانسفورماتورهای MV/LV می‌باشد، دو نوع از اتصال سیم‌پیچها در ترانسفورماتورهای توزیع سه فاز استفاده می‌شوند: مثلث/ ستاره (Dy) و یا ستاره/ زیگزاک (Yz)
سکوی ترانسفورماتورها: محل سکوی ترانسفورماتور بر روی پایه با توجه به فاصله مناسب ترانسفورماتور از خط جهت نصب کات اوت فیوز و برقگیر و نیز فاصله مناسب ترانسفورماتور از زمین و همچنین محاسبات مکانیکی ناشی از بارگذاری ترانسفورماتور بر روی پایه ها بدست می آید.جدول زیر مشخصات و ابعاد سکوی ترانسفورماتور برای ترانسفورماتورهای تا قدرت KVA400 با ولتاژ KV20 را نشان می دهد. در شکل نیز یک ترانس توزیع به همراه سکوی ترانس نشان داده شده است:
انواع تابلوها : تابلوی ایستاده قابل دسترسی از جلو- سلولی- تمام بسته دیواری که خود این تابلو ها می توانند اصلی، نیمه اصلی و فرعی باشند.
تابلوی اصلی: در پست برق و بطرف فشار ضعیف ترانس متصل است.
تابلوی نیمه اصلی: اینگونه تابلوهای برق بلوک ساختمانی یا قسمت مستقلی از مجموعه را توزیع و ازتابلوی اصلی تغذیه می شود.
تابلوی فرعی: برای توزیع و کنترل سیستم برق خاصی مانند موتورخانه، روشنایی و غیره به کار می رود و از تابلوی اصلی تغذیه می شود. معمولا تابلوهای موتورخانه از نوع ایستاده و بقیه تابلوها از نوع توکار تمام بسته می باشد، در ساختمان لیستی تهیه شده که شامل قطعات مکانیکی و الکتریکی داخلی تابلو می باشد. این لیست شامل ضخامت ورق، فریم تابلو، روبند، نوع رنگ کاری، جانقشه ای، یرق آلات، نوع تابلو (یک درب، دو درب، نرمال، اضطراری) اسم شرکت سازنده تابلو، اسم تابلو، چراغ سیگنال (رنگ، تعداد، وات، نوع لامپ، فیوز) مشخصات فیوزهای داخل تابلو بعلاوه پایه فیوز، کلید مینیاتوری (تکفاز – سه فاز- ولتاژ قابل تحمل ) رله، کنتاکتور، کلید گردان (با مشخصات کامل ) مشخصات ترمینال، مشخصات شین فاز ، نول، مقره های پشت شین، نوع سیم کشی داخلی تابلو، نوع سیم کشی خط به تابلو، طریقه انتقال سیم در تابلو (ترانکینگ، استفاده از کمربند) استفاده از سیم یک تکه در تابلو، شماره گذاری خطوط روی ترمینال، استفاده از کابلشو. تمام این عناوین با مشخصات کامل می باشد. وجود این مشخصات باعث عمر بیشتر تابلو، خطر کمتر و تعویض آسانتر می شود.وجود سیم ارت در تابلوی برق ضروری و با رنگ سبز می باشد.خطوط R -S – T به تر تیب با رنگ زرد-قرمز- آبی – سیم نول با رنگ سیاه می باشد.در بعضی از تابلوها روی درب تابلوها یک سری کلید وجود داردSTRAT- STOP یا یک کلید گردان که برای روشن و خاموش کردن روشنایی و یا موتور به کار می رود. برای تابلوها دو نوع نقشه می کشند:
1- رایزر دیاگرام که مکان تابلو در آن قید شده است.
2- نقشه داخل تابلو (که خطوط، فیوز و کلیدها در آن کشیده شده است).
تابلوها از لحاظ دیگری به انواع زیر تقسیم می شوند:
1- تابلوهای قدرت و فرمان فلزی
2- تابلوهای قدرت و فرمان با پوشش فلزی
3- تابلوهای قدرت و فرمان سلولی
4- تابلوهای قدرت و فرمان مونتاژ کارخانه
5- تابلوهای تمام بسته
6- تابلوهای تمام بسته ایستاده
7- تابلوهای ایستاده تمام بسته قابل دسترسی و فرمان از جلو
8- تابلوی ایستاده، تمام بسته، کشوئی تابلوی 33 کیلو ولت تابلوی 20 کیلو ولت 225 220 ارتفاع حداکثر(سانتی متر) 160 140 عرض حداکثر(سانتی متر) 160 140 عمق حداکثر (سانتی متر) به عنوان مثال ابعاد تابلوی فشار متوسط تمام بسته قابل دسترسی از جلو به صورت زیر است:
تابلوهای فشارضعیف: توزیع برق فشارضعیف شبکه مشترکین پست، همچنین تامین روشنائی عمومی معابر و خیابانها، بعلاوه تغذیه تابلوی کوچک روشنائی، پریز و هواکش برقی داخل پست توسط تابلوهای فشارضعیف انجام می گیرد. تابلوهای فشارضعیف پستهای زمینی شامل بخشهای اصلی بشرح زیر هستند:
1- سلول ورودی، شامل کلید اتوماتیک ورودی و دستگاههای اندازه گیری جریان و ولتاژ.
2- سلول روشنائی معابر،شامل مدارهای خروجی روشنائی خیابانها و کنتور اندازه گیری آن.
3- سلول (یا سلولهای) خروجی، شامل مدارهای خروجی مصرف کننده و مشترکین. تعداد مدارهای خروجی شبکه مصرف کننده بر حسب ظرفیت ترانسفورماتور و نیاز محل، بین 5 تا 100 مدار خروجی می باشد. سلول مربوط به روشنائی معابر در تابلوهای فشارضعیف می باید بصورت مستقل و قابل باز کردن از باقی سلولها درنظر گرفته شود و اتصال آن به سایر سلولها از طریق اتصال شینه ها مسی انجام گیرد. قطع و وصل کنتاکتور مدار اصلی روشنائی معابر توسط یک فتوسل صورت می پذیرد. این فتوسل در محل مناسبی روی دیوار بیرونی پست نصب می شود. ابعاد تابلوهای فشارضعیف ممکن است اندکی متفاوت باشند و بر حسب ظرفیت کلید اصلی تابلو تغییر نمایند. ابعاد در نظر گرفته شده دراین استاندارد برای سلولهای فشارضعیف (طول×ارتفاع) طبق مشخصات سازندگان معتبر داخلی برابر 800×2200 میلیمتر و عمق آنها نیز 800 میلیمتر در نظر گرفته شده است که برای کلیدهای کوچکتر از 2000 آمپر می تواند تا 600 میلیمتر برسد.
انواع پایه ها(تیرها):
1- پایه چوبی : این نوع پایه برای شبکه های فشار ضعیف و فشار متوسط تا اسپان (100) متر مناسب می باشد و معمولاً در کشورهایی که چوب فراوان باشد ، مقرون به صرف خواهد بود. سهولت در حمل و نقل و نصب به علت سبکی وزنشان مخصوصاً در مسیرهای ناهموار کوهستانی ، یکی دیگر از مزیت های پایه های چوبی نسبت به سایر پایه ها می باشد. از معایب پایه های چوبی پوسیدگی آنها مخصوصاً در نقاط مرطوب را می توان نام برد. برای جلوگیری از پوسیدگی و نفوذ رطوبت معمولاً پایه ها را با روغنهای مخصوص آغشته و اشباع می کنند ، پایه های چوبی را اگر از درخت کاج که دارای استحکام زیادی می باشد ، انتخاب می نمایندو مع الوصف نمی توان نیروهای کششی زیادی را به آنها اعمال نمود. بطور متوسط نیروی کششی که هر پایۀ چوبی می توان تحمل کند (300) کیلوگرم در نظر گرفته می شود.
2- پایه بتونی : این پایه ها به خاطر آرماتورهایی که در داخلشان است ، برخلاف پایه های چوبی می توانند دارای استحکام زیاد می باشند. پایه های بتونی برای تحمل کشش های مختلف ساخته می شوند. امروزه پایه های بتونی برای کشش های (1200-1000-800-600-400-200) کیلوگرم و برای ارتفاعهای (14-12-10-9-8-7)متر را می توان در بازارهای ایران تهیه نمود. بنابراین وقتی گفته می شود پایه (12-1000) یعنی پایه ای که ارتفاعش (12) متر است و می تواند نیروی کششی تا (10000) کیلوگرم ناشی از سیم ها را تحمل نماید. پایه های بتونی برای نقاط مرطوب به مراتب مناسب تر از پایه های چوبی می باشند. عمر این پایه ها نسبتاً زیاد می باشد اگرچه هزینه نگهداری ندارند ، ولی به علت سنگینی هزینۀ حمل و نقل و نصب آنها زیاد می گردد و عموماً برای نصب احتیاج به جرثقیل خواهد داشت.
3- پایه های فولادی : پایۀ فولادی نسبت به پایه چوبی این مزیت را دارد که اولاً در معرض حملۀ حشراتی مثل موریانه و نیز تحت تأثیر عوامل جوی مثل رطوبت قرار نمی گیرد. ثانیاً استحکام بیشتری می تواند داشته باشد. پایه فولادی نسبت به پایه بتونی این مزیت را دارد که ارتفاعش را به هر میزانی که مورد نیاز باشد ، می توان سفارش داد. مثلاً هنگام عبور خطوط هوایی الکتریکی از حریم راه آهن ، چون فاصلۀ آزاد سیم ها مطابق استاندارد باید بزرگترین را دارا باشند ، لذا در طرفین خطوط راه آهن پایه های فولادی نصب می شوند. همچنین قابلیت انعطاف پذیری پایۀ فولادی بیشتر از پایۀ چوبی و پایۀ بتونی می باشد ، البته بهتر است که جهت بالا بردن عمر پایه های فولادی فلز مصرف شده به صورت گالوانیزه باشدو ضمناً از رنگ آمیزی نیز دریغ نشود.
مهار و انواع آن:
موارد کاربرد: برای حفظ پایداری مکانیکی در طول خط باید پایه به نوعی باشد که قدرت تحمل نیروهای وارد بر آن را داشته باشد.گاهی پایه ها قدرت تحمل نیروهای وارد برآنها را ندارند و یا محل نصب به گونه ای است که قدرت تحمل پایه در برابر نیروهای وارد بر آن کم می شود(مثلاً زمین شیبدار، زمین باتلاق و . . . )دراین گونه موارد از مهار استفاده می شود.
انواع مهار: انواع مهار از نظر نحوه نصب و محل استفاده عبارتند از :
1-مهار ساده یا معمولی: این نوع مهار برای مقابله با نیروی برآیند کشش سیم وارد بر پایه در ابتدا، انتها، زوایا، سرپیچها و سر انشعابات خطوط استفاده می شود.
2-مهار اسپن(تیر به تیر):از این نوع مهار برای جاهایی که فاصله کافی برای نصب مهار معمولی در پشت تیر نباشد استفاده می شود.
3-مهار پیاده رویی(زانویی): از این نوع مهار در جایی استفاده می شود که فاصله ای بیش از یکی دو متر در پشت تیر جهت نصب مهار موجود نباشد.
4-مهار مرکب: برای استحکام بیشتر مهار می توان از این سیستم استفاده نمود که درواقع ترکیبی از مهار اسپن و مهار ساده می باشد.
5-مهار سر: این نوع مهار شبیه مهار اسپن است با این تفاوت که جای نصب تیر مهار از تیرهای خط جهت نگهداری یکدیگر استفاده می شود.
کراس آرم: برای نگهداری سیم های هوایی روی پایه ها ، همچنین جهت دور نگه داشتن سیم های هر فاز از فازهای دیگر و بالاخره جهت رعایت فواصل استاندارد مقره ها (در نتیجه هادی های هر فاز) از کراس آرم استفاده می شود. کراس آرم بر حسب موارد استفاده شان می توانند چوبی یا آهنی (نبشی تا ناودانی) ساخته شوند.
انواع کراس آرم:
1- کراس آرم افقی: طول این کراس آرم 5/1 است. (مطابق شکل) کاربرد این کراس آرم با توجه به قابلیت تحمل فلش زیادو همچنین اسپنهای بالا در مسیرهای طولانی که مشکل حریم وجود ندارد استفاده می شود.
2- کراس آرم جناقی: این کراس آرم نسبت به کراس آرم 5/1 متری فلش الکتریکی بیشتر را می تواند تحمل کند و همچنین از نظر مشکل حریم مناسبتر است. اما از نظر مکانیکی اسپنهای کوتاهتری را می تواند تحمل کند.
3- کراس آرم پرچمی: این کراس آرم برای مناطقی که مشکل حریم دارند مناسب است، با رعایت فاصله مجاز محور تیر تا دیوار این کراس آرم نسبت به کراس آرم 2 متری L شکل قابلیت تحمل فلش الکتریکی بیشتری را دارد. (مطابق شکل)
4- کراس آرم 2 متری L شکل: این کراس آرم برای مناطقی که مشکل حریم وجود دارد مناسب است. با رعایت اینکه فاصله محور تیر تا دیوار نباید از 5/1 متر کمتر باشد. (مطابق شکل)
مقره ها: در شبکه های توزیع برق مانند خطوط انتقال، به تجه
برای مشاهد کتاب مهندسی مایکروویو پیشرفته(مبانی خطوط انتقال صفحه ای و کاربرد آنها )، اینجا کلیک کنید.
