قوانین نظارتی برق ساختمان
۱- چاه ارت توسط شرکت‌های دارای تأییدیه اجرا شود ، مقاومت چاه ۲ اهم و برای چاه ارت کارتکس چاه ( کارتکس شرکت مجری چاه ) اخذ شود .
۲- رعایت حریم شبکه‌های توزیع برق از ساختمان برای ولتاژ v380-220 برابر ۱.۵ متر می‌باشد و حریم ۲۰ کیلو ولت ۳ متر می‌باشد.
۳- حتی‌المقدور از برق‌کاران مجاز که دارای گواهینامه انجام کار از سازمان فنی و حرفه‌ای می‌باشند استفاده گردد .
۴- استفاده از کلید حفاظت جان ( RCD / RCCB ) با جریان نشتی حداکثر mA 30 الزامی است(حداقل برای مدار پریزها و آشپزخانه و حمام).
۵-کف تابلو فیوز از کف تمام‌شده باید ۱۷۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد و از لوله آب و گاز ۱۵۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد .
۶-در تابلو برق سیمهای نول توسط ترمینال پیچی به هم متصل شوند و از به هم تابیدن سیم‌ها و نوارچسب کاری کردن آن‌ها خودداری گردد .
۷-در تابلو برق جهت اتصال سیمهای ارت از شینه ارت استفاده شود .
۸-در همه لوله‌های برق، سیمکشی سه سیمه باشد مگر اعلام حریق دو سیمه که البته برخی اعلام حریق‌ها هم سه سیمه هستند، کلیه پریزها با سیم سه در دو ونیم میلی مترمربع ۲.۵*۳ و روشنایی ساختمان با سیم سه در یک و نیم میلی مترمربع ۱.۵*۳ انجام شود .
۹-حداقل فاصله نصب پریزها از کف تمام‌شده سانتی متر۳۰ و فاصله کلیدها از کف تمام‌شده ۱۱۰ سانتی متر باشد. به جز آشپزخانه و پارکینگ و پشت‌بام که باید ارتفاع تمام‌شده۱۱۰ سانتی متر باشد و پریزها در پارکینگ و پشت‌بام باید IP44 باشند یعنی درپوش داشته باشند برای برف و باران.
۱۰-فاصله کلید از ((چهارچوب در)) می‌تواند بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر انتخاب گردد ولی هر فاصله‌ای انتخاب شد باید در کل ساختمان همان فاصله اجرا شود و کلید و پریز سمت لولای در نصب نشود.
۱۱-حداقل ارتفاع نصب پریز از کف تمام‌شده در آشپزخانه و پارکینگ و فضای مرطوب cm110 باشد و فاصله پریز از مرز بیرونی سینک ظرف‌شویی ۶۰ سانتی متر باشد در روشویی که پریز ریش‌تراش وجود دارد هم این فاصله رعایت شود. پریزها بیشتر از۱۰ سانتی متر باید از سطح کابینت فاصله داشته باشند.
۱۲- ارتفاع نصب کلید فن cm120 از کف تمام‌شده باشد .
۱۳- اگر پریز در بالای شیر گاز نصب شود، فاصله کلید و پریز از شیر گاز حداقل ۵۰ سانتیمتر باشد. چنانچه پریز سمت چپ یا راست یا زیر شیر گاز نصب‌شده باشد رعایت فاصله حداقل۱۰ سانتی متر کافی است.(بهتر است کلید و پریز اطراف شیر گاز نصب نشود)
۱۴- نصب فن در حمام ممنوع است مگر IP44 باشد که در بازار موجود نیست، اگر هم باشد باید ۶۰ سانتی متر حداقل با خروجی آب دوش فاصله داشته باشد.
۱۵-کلید و فیوز سر راه فاز قرار گیرد .
۱۶- زیر هر پیچ حداکثر فقط باید ۲ سیم بسته شود .
۱۷- چراغ نصب‌شده در حمام باید IP44 باشد که این چراغ‌ها کم هستند و اگر چراغ معمولی می‌گذارند زیر حباب محافظ آن واشر نسوز گذاشته شود که آب بندی شود. و از دوش حداکثر فاصله را داشته باشد(بهتر است ۱.۵ متر فاصله داشته باشد) .
۱۸- بهتر است تمام اتصالات سر سیم داشته باشد یا حداقل به صورت سؤالی بسته شود یعنی در جهت گردش پیچ، سیم خودبه‌خود محکم شود(سیم از سمت چپ زیر پیچ گذاشته شود تا با راست گرد شدن پیچ سفت شود).
۱۹- حداکثر می‌توان ۱۲ پریز از یک فیوز انشعاب گرفت .
۲۰- فاز باید به سمت راست پریز داده شود یعنی هنگامی که مقابل پریز می‌ایستیم روزنه سمت راست فاز باشد.
۲۱- فاز باید به کنتاکت کف سرپیچ لامپ داده شود و به کنتاکت بدنه سرپیچ لامپ نول متصل شود(برای جلوگیری از برق‌گرفتگی هنگام پیچیدن ته فلزی لامپ در سرپیچ).
۲۲- حداقل فیوز روشنایی آمپر ۱۰ و فیوز پریزها آمپر ۱۶ باشد .
۲۳- کابل اصلی برق‌رسانی واحدها طبق نقشه سه در شش mm۲۶×۳ مفتولی باشد و سیمهای جعبه فیوز حتماً سر سیم داشته باشند و سیم جمپر در جعبه فیوز مساوی با سیم ورودی جعبه فیوز باشد که معمولاً سایز ۶ میلی مترمربع یا ۴ می‌باشد.
یادآوری: جدیداً شرکت برق کنتور کمتر از ۳۲ آمپر تحویل نمی‌دهد. اگر کنتور ۲۵ آمپر تحویل داد می‌توان کابل ۳ در ۴ میلی مترمربع از کنتور تا جعبه فیوز کشید.
۲۴- سیم کولرآبی از فیوز تا کلید کولر سه در دو و نیم میلی مترمربع ۲.۵*۳ باشد و از کلید تا کولر برای فواصل نزدیک می‌تواند ۵در ۱.۵ میلی مترمربع باشد(برای دور تند. کند. پمپ. نول. ارت) و سیم کولرگازی حداقل سه در دو و نیم میلی مترمربع۲.۵*۳باشد.
۲۵- سیم از کنتور تا جعبه فیوز و سیم کولر بهتر است مفتولی باشد .
۲۶- از بدنه اجسام نباید به عنوان سیم ارت استفاده کرد .
۲۷- بارهای خاص و پرمصرف، فیوز جداگانه داشته باشد . ( کولر ، ترد میل tread millو پمپ و پکیج آبگرمکن… )
۲۸- برای مکان مرطوب از ترانس ایزوله استفاده می شود یا ولتاژ زیر۵۰ ولت.(معمولا۱۲ ولت)
۲۹- در صورت استفاده از وان در حمام ، وجود کلید حفاظت جان ( RCD / RCCB ) علاوه بر کلید حفاظت جان اصلی، به صورت جداگانه برای آن الزامی است .
۳۰- هم بندی اصلی و اضافی به منظور هم ولتاژ کردن تجهیزات برقی انجام شود (همه وسایل فلزی همبندی شوند با شاسی ساختمان).
۳۱- حداقل قطر سیم تلفن و درب باز کن میلی متر ۰.۶ است و بهتر است از نوع شیلد دار باشد.
۳۲-عبور لوله برق از کف حمام و آشپزخانه و دست‌شویی و مکان‌های مرطوب و دارای آب ریزش ممنوع است .
۳۳- مسیر لوله برق از روی دیوارها به صورت مورب ممنوع است (ممکن است در آینده روی آن میخ کوبیده شود)
۳۴- همه پریزها ارت دار باشد .
۳۵- ارتفاع مجاز نصب کلید اعلام حریق بین ۱۰۷ تا ۱۳۷ سانتی متر می‌باشد که در ایران بین ۱۱۰ تا ۱۴۰ مجاز است .(قوانین قدیم می‌گفت ۱۴۰سانتی متر با تلرانس ۲۰ یعنی از ۱۲۰ تا ۱۶۰)
۳۶- فاصله کلیدهای اعلام حریق بین ۱۵ تا ۳۰ متر قابل انتخاب می‌باشد(بر اساس ریسک محل).
۳۷- فاصله شستی اعلام حریق از درب اصلی بین ۱۵ تا ۱۵۰ سانتی متر قابل انتخاب است .
۳۸- اگر عرض درب از ۱۲ متر بیشتر باشد(مثل درب انبار) در سمت چپ و راست درب باید یک شستی جداگانه گذاشت .
۳۹- ارتفاع نصب آژیر اعلام حریق بین ۲ تا ۲.۴ متر قابل انتخاب است .(قوانین قدیم می‌گفت: تا ۲۰ سانتی متر زیر سقف مجاز است)
۴۰- اگر سیم روکار کشیده شده باید داخل conduit باشد (لوله با مقطع گرد فولادی یا پلاستیک فشرده و مستحکم ضد آتش).
۴۱- طبق قوانین NFPA ماکزیمم فاصله مجاز دتکتورهای دودی از یکدیگر ۹ متر و دتکتورهای حرارتی از یکدیگر ۶ متر می‌باشد .(قوانینB.S این فواصل را ۱۰ متر و ۷ متر مجاز دانسته ولی در ایران B.Sمرجع نیست) حداکثر فاصله دتکتور دودی از دیوار ۴.۵ متر و از گوشه‌ها ۶.۳ متر می‌باشد و حداکثر فاصله دتکتور حرارتی از دیوار ۳ متر می‌باشد و از گوشه‌ها ۴.۲۵ متر می‌باشد. دتکتور گازی هم باید ۳۰ سانتی متر زیر سقف بالای اجاق‌گاز نصب شود.
۴۲-سطح مقطع سیم اعلام حریق۱.۵ میلی مترمربع می‌باشد . اگر فاصله دتکتورها از تابلو خیلی دور است سیم ۲.۵ میلی مترمربع استفاده شود(در هتل‌ها) .
۴۳- سیم اعلام حریق لوله‌کشی مجزا می‌خواهد و ضرورتی ندارد این لوله‌ها فلزی باشد و سیم آن بایدNYMHYباشد.
۴۴-حداقل فاصله مجاز دتکتور تا دیوار ۱۰ سانتی متر می‌باشد ولی توصیه جدی شده که از ۵۰ سانتی متر کمتر نشود .
۴۵- دتکتور اعلام حریق باید آخرین وسیله‌ای الکتریکی ای باشد که نصب می شود چون رنگ‌کاری دیوار و سقف یا گردو غبار نجاری آن‌ها را خراب می‌کند.
۴۶- تمامی طبقات آژیر داشته باشد یا حداقل هر دو طبقه آژیر داشته باشد.(در اعلام حریق به فرد خواب باید حداقل۷۵ دسی بل شدت صدا برسد و اگر تعداد درب‌ها از راهرو بین واحدها تا اتاق‌خواب زیاد است باید در اتاق‌خواب آژیر جداگانه یا دتکتور آژیر سرخود نصب شود)
۴۷- فلاشر Flasherیا اندیکاتور Indicatorبالای هر واحد باشد تا محل آتش‌سوزی سریع‌تر مشخص گردد .
۴۸- در آشپزخانه دتکتور حرارتی ثابت HD و گازیGD استفاده گردد و در پارکینگ دتکتور نرخ افزایش حرارت ROR:Rate Of Rise ( دتکتور آشپزخانه و پارکینگ حرارتی و اتاق‌ها دودی باشد)دتکتور حرارتی وسط سقف نصب شود و دتکتور گازی ۳۰ سانتی متر پایین تر از سقف روی اجاق‌گاز نصب شود.
۴۹- اگر دتکتور دودی نصب می شود باید از اجاق‌گاز m6 فاصله داشته باشد .
۵۰- به فاصله ۱.۵ متر از درب هر آسانسور باید دتکتور گذاشت .
۵۱-فاصله دتکتور از اسپرینکلر یا آب پاش سقف ۶۰ سانتیمتر می‌باشد .
۵۲-بالای هر اتومبیل باید یک آب پاش موجود باشد .
۵۳- برای مهمان‌سراها دتکتور آژیر سرخود باید گذاشت .
۵۴-ساختمان از ۲۳ متر به بالا نصب صاعقه گیر اجباری است ، ۷ طبقه به بالا.
۵۵- از کابل۵۰ یا بهتر است mm۲ ۷۰ جهت ارت صاعقه گیر استفاده شود و بهتر است ۲ مسیر کشیده شود ( یکی برای بای پس )
۵۶- هر ۴۵ متر ارتفاع یک رینگ دور ساختمان کشیده شود که اگر صاعقه به بدنه ساختمان زد به رینگ و هادی‌های نزولی متصل به رینگ هدایت شود.
۵۷-نصب چراغ آلارم برای ساختمان‌های ۸ طبقه و بالاتر الزامی است یا ۲۸ متر ارتفاع و بیشتر.
۵۸-استفاده از چاه آسانسور جهت عبور تأسیسات برقی به استثناء کابل آسانسور ممنوع است .
در مکان‌های پرمخاطره و نزدیک فرودگاه بر بالاترین نقطه همه ساختمان‌ها و سازه‌های بلند تر از ۲۰ متر باید حداقل یک علامت نوری (چراغ چشمک زن) قرمزرنگ نصب گردد.
توضیح: چنانچه در مجاورت ساختمان مذکور به شعاع ۵۰ متر ساختمانی بلندتر و دارای چراغ موجود باشد نصب چراغ چشمک زن اختیاری می‌باشد.
۵۹- کابل تغذیه آسانسور پنج در ده mm۲ ۱۰×۵ یا پنج در شانزده mm۲ ۱۶×۵ باشد .
۶۰- در موارد خاص برق اضطراری پیش‌بینی گردد که مجهز به سیستم change over باشد .
۶۱-تابلو برق سیستم آنتن مرکزی داخل خرپشته باشد ( در فضای آزاد نباشد )
۶۲-سیمهای سیار کارگاهی باید حتماً کابل(با روکش مضاعف) باشد و با ارتفاع ۲.۵ متر از کف رد شوند و در محل رفت‌وآمد و آسیب قرار نگیرند و این نکته در مرحله ابتدای کار باید توسط صاحب کار یا ناظر مقیم یا سرپرست کارگاه به همه کاربران وسایل برقی مانند نجار و جوشکار و بالابر تذکر داده شود.
۶۳-کلید و پریز فضای آزاد مثل پشت‌بام و حیاط باید از نوع IP44 باشد یعنی درپوش داشته باشد که برف و باران برای آن‌ها خطرساز نباشد
۶۴-لوله‌کشی سیستم های روشنایی و پریزهای برق با لوله‌های P.V.C سخت نمره ۱۳.۵ Pg برای چهار سیم و با نمره‌ی pg 16 برای شش سیم انجام شود .
۶۵- لوله‌کشی سیستم های پریز برق و تلفن می‌تواند از کف انجام گیرد ولی باید سریعاً به تأیید دستگاه نظارتی رسانیده و روی آن را با ملات ماسه سیمان ماهیچه کشی کرد.
۶۶- لوله‌کشی هایی که در سقف کاذب انجام می شود ترجیحاً از مسیرهای مشخص و مشترک و با بست و ساپورت مناسب انجام گردد که هنگام پیچ کردن یا میخ کوبیدن در سقف مسیر مشخص باشد.
۶۷- استفاده از لوله‌های خرطومی پلاستیکی از سال۸۹ ممنوع شده چون بسیار کم استقامت هستند مخصوصاً بعد از گذشت چند سال به‌شدت شکننده می‌شوند و عبور فنر از آن باعث شکسته شدن آن می شود.
۶۸- ارتفاع نصب پریزهای برق و تلفن در فضای اداری و اتاق‌ها ۳۰ سانتیمتر از کف تمام‌شده و در فضاهای مرطوب (آبدارخانه – سر ویس‌های بهداشتی – موتورخانه و . . . ) ۱۲۰-۱۱۰ سانتیمتر از کف تمام‌شده می‌باشد .
۶۹- چراغ‌های دیواری ۶۰ سانتیمتر پایین تر از سقف تمام‌شده نصب گردد .
۷۰- سیم مصرفی برای کلیه سیستم ها حداقل باید از نوع NYAF و دارای علامت استاندارد و محصول کارخانجات معتبر باشد
۷۱- برای جلوگیری از افت ولتاژ باید کنتور برق در نزدیک‌ترین محل به تیر برق نصب شود .
۷۲-تابلوهای برق ورودی و خروجی از پایین و بالا و از نوع دیواری و دسترسی از جلو می‌باشند و باید به گونه‌ای ساخته شوند که حداقل درجه حفاظت IP44 را داشته باشد یعنی از آب باران و برف و پاشش مقطعی آب در امان باشد.
۷۳- بدنه تابلوهای برق از ورق ۱.۵میلی‌متر با رنگ کوره‌ای مناسب پخته‌شده بوده و به لولا و قفل و نوار پلاستیکی و پلاک مناسب مجهز شود.
۷۴- کابل ورودی تابلوهای برق حداقل باید مقطع mm۲ ۳*۱۰ میلی مترمربع را دارا باشند.
۷۵- لوله‌های فلزی و پوشش‌های فلزی سیمهای عایق دار ، نباید به عنوان سیم برگشت ، سیم نول یا سیم محافظ مورداستفاده قرار گیرد.
۷۶- داخل کلیدها و پریزها ۱۵ سانتی متر سیم رزرو یا یدکی اضافه در نظر گرفته شود که در آینده اگر سر سیم خراب شد، سیم کافی برای بریدن و سر سیم جدید داشته باشیم.
۷۷- حداکثر فاصله پریزها از یکدیگر ۳ متر است یعنی در یک اتاق پذیرایی با طول ۶ متر روی هر دیوار حداقل ۲ عدد پریز نیاز داریم و در اتاق با ۸ متر طول روی هر دیوار طولی ۳ عدد پریز نیاز داریم. (این قانون برای جلوگیری از کشیدن سیم سیار در آینده است. سیمهای سیار ممکن است دست و پاگیر باشند و باعث برق‌گرفتگی شوند)
۷۸- فاصله سیمهای تلفن و جریان ضعیف از لوله سیم برق باید حداقل ۱۲ سانتی متر باشد. مگر آنکه سیمهای جریان ضعیف شیلد شده باشند.
۷۹- فاصله سیمهای برق از لوله آب و گاز و تأسیسات این‌چنینی مثل لوله‌های تخلیه آب باید حداقل ۱۵ سانتی متر باشد.
۸۰- هنگام عبور لوله‌های برق از درز انبساط ساختمان(مثل دانشگاه و کتابخانه و تالار و مدرسه) باید از لوله فولادی خرطومی قابل‌انعطاف برای سیمکشی استفاده شود.
۸۱- برای کابل ها در هر طبقه دریچه بازدید اجرا شود به این دلیل که ردگیری و تعویض مدارها در آینده بدون اشکال انجام پذیرد که این امر در مقررات ملی مبحث ۱۳ بند ۴-۱-۴ ذکر شده است.
۸۲- ارتفاع پریزها در آشپزخانه بررسی شود که برای لباس‌شویی ۷۰ سانتی متر و برای اجاق‌گاز ۳۰ سانتی متر باشد که اگر پریز اجاق‌گاز بالاتر باشد حرارت برگشتی فر برای آن خطرساز است و ارتفاع پریز برای هود ۱۸۰ سانتی متر در نظر گرفته شود.
(البته در آشپزخانه نصب پریز در ارتفاع کمتر از ۱۱۰ سانتی متر ممنوع است، ولی برای ظرف‌شویی و لباس‌شویی شاید خطرناک باشد که پریز آن بالای کابینت قرار گیرد به همین دلیل اگر به اندازه کافی مثلا۳۰ سانتی متر از لوله تخلیه آب لباس‌شویی یا لوله آب سرد و گرم، پریز را بالاتر قرار دهیم می‌توانیم با مسئولیت خودمان این اجازه را بدهیم که پریز زیر۱۱۰ سانت نصب شود)و همچنین در سرویس ها و آشپزخانه بهتر است ارتفاع نصب کلید و پریز ۱۲۰ سانتی متر از کف تمام‌شده باشد که در سرویس ها باید پریز، درپوش داشته باشد یعنی IP44 باشد.
۸۳- ارتفاع نصب آیفون ۱۵۰ سانتی متر است.(می‌تواند بیشتر هم باشد)
۸۴- ارتفاع نصب کلید کولر ۱۴۰ سانتی متر است.(می‌تواند بیشتر هم باشد)
۸۵- ارتفاع نصب چراغ‌های دیواری حداقل ۲۲۰ سانتی متر است.
۸۶- حداقل ارتفاع نصب تابلوهای برق توکار یا روکار از محور افقی آن ۱۶۰ سانتی متر است(می‌تواند بیشتر هم باشد)
۸۷- حداقل ارتفاع نصب جعبه تقسیم‌های توکار یا روکار ۲۲۰ سانتی متر است.
۸۸- چراغ‌های فلورسنت می‌بایست حتماً مجهز به خازن ۹ میکرو فاراد باشد. برای جبران اثر سلف یا بالاست آن که به‌اشتباه ترانس مهتابی گفته می شود.
۸۹- برای مکان‌های زیر باید روشنایی ایمنی که شدت آن از ۱۰ لوکس کمتر نباشد پیش‌بینی شود. راهروها و راه‌های خروجی- راه‌پله‌ها- آسانسورها و سرسراهای آسانسور در طبقات محوطه‌هایی که در مسیر راه‌های خروج قرار دارند.(معمولا صاحب کاران چراغ باطری سرخود قابل شارژ در راه‌پله‌ها قرار می‌دهند که قابل‌قبول است) پریز شارژ این چراغ نزدیک آن و در ارتفاعی بیشتر از ۲.۵ متر قرار می‌گیرد که منعی ندارد.
۹۰- برای چراغ‌های استخر و سونا که در منازل کنونی زیاد استفاده می شود از ترانس۱۲ ولت باید استفاده شود و برای جلوگیری از برق‌گرفتگی یک صفحه بریر barrier یا مانع و حائل در ترانس کاهنده باید موجود باشد تا احتمال اتصال سیم‌پیچ ۲۲۰ به ۱۲ ولت را از بین ببرد.
۹۱- حداقل فاصله کنتور برق ۶۰ سانتی متر تا تأسیسات آب و ۱۳۰ سانتی متر تا تأسیسات گاز باشد(۱.۵ متر با هر یک از آن‌ها توصیه می شود) و ۱.۵ متر هم جلوی کنتور باید فضای باز وجود داشته باشد.
۹۲- فاصله کابل تغذیه کنتور تا تیر شرکت برق نباید بیشتر از ۲۵ متر باشد.
۹۳- برای مشترکین مجتمع که جمع قدرت قراردادی آن‌ها بیش از ۲۵۰ کیلووات می‌باشد سیستم باس داکت BUSDUCTتوصیه جدی شده است. که باس داکت ها حداکثر هر ۳ متر باید در نصب افقی پایه نگه‌دارنده داشته باشد و باس داکت با دیوار حداقل ۱۰ سانتی متر فاصله داشته باشد که هوا اطراف آن متبادل شود و خنک شود. لبه‌های کناری باس داکت از شیار حفاظتی دیوار حداقل ۲ سانتی متر فاصله داشته باشد. جعبه‌های انشعاب باس داکت در تمام طبقات باید ۱۴۰ تا ۱۸۰ سانت از کف تمام‌شده فاصله داشته باشد.
۹۴- فاصله قوطی کلیدها از یکدیگر حداقل باید۴ سانتی متر باشد(قبل از نصب قاب رویی)
۹۵- فاصله touch panel ها در برق هوشمند از کف تمام‌شده حداقل ۱۳۰ سانتی متر می‌باشد که می‌تواند بالاتر هم قرار گیرد. اگر touch panel ها برای استفاده بچه‌ها و افراد معلول هم کاربرد دارد باید در ارتفاع ۱۱۰ قرار گیرد. تابلوی برق هوشمند شامل switch actuator ها و رله‌ها و کنترلر مرکزی باید در ارتفاع ۱۳۰ قرار گیرد مگر آنکه ابعاد تابلو خیلی بزرگ باشد که این ارتفاع می‌تواند کمتر شود.
۹۶- سیم انتقال دیتا در برق هوشمند یا BMS حداکثر می‌تواند AWG20 باشد یعنی حداقل قطر آن ۰.۸ میلی متر مجاز است یا حداقل سطح مقطع مجاز آن ۰.۵ میلی مترمربع می‌باشد.
۹۷- برای موتور جکوزی حمام نباید پریز گذاشت، بلکه باید نیم متر از کابل ضد رطوبت از دیوار بیرون آید و با مفصل آب بندی به کابل وان جکوزی متصل شود و کاملاً آب بندی شود و یک محافظ جان جداگانه در جعبه فیوز برای مدار حمام نصب شود.
۹۸- روی لوله‌های برق باید در دیوارها حداقل ۱.۵ سانت زیر سطح تمام‌شده قرار گیرد و در کف ۳ سانت زیر سطح تمام‌شده
۹۹- در محیط‌هایی که درجه حرارت محیط از ۵۵ درجه سانتی‌گراد بیشتر می شود بایستی از سیمهای نسوز مقاوم در برابر حرارت در لوله‌های فولادی گالوانیزه گرم استفاده نمود .
۱۰۰- حداکثر۴۰درصد فضای لوله از سیم و کابل پر شود و ۶۰ درصد برای عبور هوا و خنک شدن سیم خالی بماند. یا توسعه احتمالی در آینده که باز هم نمی‌توان لوله را بیشتر از نصف در آینده هم پر کرد.
۱۰۱- رعایت فاصله آنتن مرکزی و صاعقه گیر ( صاعقه گیر باید ۲ متر بالاتر از آنتن مرکزی نصب شود )
۱۰۲- ساختمان‌های ۱۲ واحدی به بالا یا با مصرف بیش از ۷۰ کیلووات، صفحه ارت ۷۰ در ۷۰ با سیم ۵۰ میلی مترمربع برای چاه ارت لازم دارند.
ترتیب انجام کارهای برق ساختمان
مرحله اول :
۱ – کشیدن نقشه ساختمانی شامل سیستمهای روشنایی – سیستم های صوتی – سو کت‌های برق – تلفن – آنتن – آیفون – فن کوئیل ها – اطفاء حریق – برق اضطراری و موتورخانه.
۲- اجرای نقشه روی کار.
۳- تراز کردن کل قوطی کلیدها و کشیدن خطِ تراز با چک لاین.
۴- شیار زدن مسیر لوله‌ها با شابلون و دستگاه شیار زن .
۵- کندن قوطی کلیدها با دستگاه .
۶- سوراخ کردن روشنایی سقفی توسط دستگاه ( در مورد سقف کاذب، روی سقف ساپورت خورده و روی آن لوله فیکس می‌شود).
۷- نصب قوطی کلید روی دیوار توسط شابلون و تراز کردن دقیق آن‌ها.
۸- جوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهای که برای ورودی و خروجی لوله‌های که داخل جعبه فیوز آورده می شود.
۹- جوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهای که برای ورودی و خروجی لوله‌های که داخل جعبه آنتن و تلفن آورده می شود.
۱۰- اجرای لوله پولیکا گذاری توسط گرما و خم کاری توسط مشعل و فنر و آب بندی آن توسط چسب پولیکا.
۱۱- جوشکاری و ساخت ساپورت برای سینی برق بر روی داکت مشخص‌شده از روی نقشه ( این سینی برق‌ها برای ورود کابل های برق تلفن آنتن ماهواره و ……. نیازهای ساختمان به‌طور مجزا داخل داکت های ساختمان فیکس و وارد باکس‌های مورد نیاز خود می شود).
۱۲- پوشش کامل روی لوله پولیکا های که در کف ساختمان کار شده است.
۱۳- نصب جعبه فیوز و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.
۱۴- نصب جعبه آنتن و ماهواره و تلفن و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.
۱۵- تأمین ارتینگ ساختمان( نصب پلیت و سیم مسی و زغال و نمک برای راه‌اندازی چاه ارت و ازآنجا به سینی برق و به مصرف‌کننده‌ها)
۱۶- لوله فولادی گذاری در شرایطی که نقشه تعیین کرده است(در پارکینگ های اداره‌جات داخل روشنایی آسانسور و روشنایی موتورخانه).
مرحله دوم: (بعد از کف سازی و کاشی‌کاری و سفیدکاری دیوار)
۱– تمیز کردن قوطی کلیدها و بریدن لوله‌های اضافی روی کار.
۲- سیم گذاری داخل لوله پولیکا (رنگ سیم‌ها و قطر سیم‌ها و جنس سیم‌ها از روی استاندارد انتخاب می‌شود)
۳- انداختن کابل شیلد دار برای بلندگوها و از آنجا به ولوم های همان اتاق و از آنجا به فیش‌های پشت آمپلی‌فایرها.
۴-کابل‌کشی برق از داخل جعبه فیوز و رد کردن داخل سینی برق و بست زدن و از آنجا به زیر کنتور(در صورت داشتن دیزل ژنراتور این کابل ها داخل موتورخانه و وارد تابلوهای مخصوص خودش می‌شود).
۵- کابل‌کشی تلفن –آنتن ماهواره و آیفون از تابلوهای مخصوص خودش و رد کردن داخل سینی مخصوص خودش و بست زدن کابل ها و از آنجا به باکس‌های مخصوص خودشان.
۶- اتصالات سر سیم‌ها در داخل قوطی کلید- جعبه فیوزها – روشنایی‌ها – تو کارها – و جعبه آنتن – ماهواره- تلفن – اطفاء حریق- UPS(نصب دستگاه‌های تغذیه UPS به شرکت‌های مسئول مرتبط می‌شود)
۷- قلع اندود کردن کل اتصالات و سر سیم‌ها توسط حوضچه قلع
۸- عایق‌کاری اتصالات توسط وارنیش حرارتی (جایگزین لنت برق).
۹- اجرای کابل‌کشی مربوط به بیرون ساختمان نصب نورافکن ها در نما.
مرحله سوم ( بعد از نقاشی و کف تمام‌شده):
۱- بستن کلید و پریز و تراز کردن آن‌ها
۲- بستن ترمینال روی سر سیم‌ها.
۴- نصب دتکتور های دود و شستی آن‌ها روی جاهای تعیین‌شده
۵- نصب فیوزها داخل جعبه فیوز و وایرشو زدن سر سیم‌ها و فیوز بندی آن‌ها
۶- نصب آیفون تصویری بستن سو کت‌ها و شستی‌های مربوط به آن.
۷- نصب آنتن مرکزی و سویچینگ های مربوط به آن
۸- نصب سویچینگ های ماهواره ( نصب و راه‌اندازی ماهواره بر عهده شرکت‌های مربوط می‌باشد)
۹- نصب چشم لایتینگ در راه‌پله و پارکینگ ها
۱۰- نصب چشم لایتینگ در سرویسها برای هود مرکزی ( این چشم‌ها پس از عمل کردن به کنتاکتور و سپس کنتاکتور به سانتیفوژ فرمان داده و باعث تهویه سرویسها می شود)
۱۱- نصب نور مخفی‌های داخل سقف کاذب و کفی‌های روی سرامیک.
نصب تجهیزات برقی:
– نصب تابلوی برق موتورخانه (تجهیزات داخل تابلو برق بر اساس نیازهای موتورخانه انتخاب و توسط تابلوساز ساخته می‌شود)
– نصب پایه سینی برق روی دیوار و فیکس کردن سینی برق روی آن.
– نصب لوله زیر سینی برق و ازآنجا روی الکترو موتورها و ترموستات‌ها و مصرف‌کننده‌های دیگر.
– کابل‌کشی از تابلو برق روی سینی برق و داخل لوله ازآنجا سرالکترو موتورها و ترموستات‌ها و مصرف‌کننده‌ها.
– وایرشو زدن و شماره زدن سر سیم‌ها و بستن آن روی تخته کِلِم الکترو موتورها و ترموستات‌ها و مصرف‌کننده‌ها و از آنجا به ترمینال زیر تابلو برق
معرفی
برق‌کار ساختمان به کسی گفته می‌گویند که تمامی توانایی‌های لازم را برای برق‌رسانی به هر وسیله‌ای که در ساختمان (مسکونی، تجاری، اداری، تولیدی) موردنیاز است را داشته باشد.
نمونه وظایف
۱.توانایی بررسی مقررات ملی برق ساختمان
۲. توانایی طراحی سیستم روشنایی اماکن
۳. توانایی نقشه کشی و نقشه خوانی مدارات برق ساختمان
۴. توانایی سیمکشی و نصب تجهیزات مدارات روشنایی
۵. توانایی سیمکشی و نصب مدارات لامپ های مخصوص
۶. توانایی نصب و سیمکشی وسایل خبری
۷. توانایی ایجاد شبکه اتصال زمین
۸. توانایی نصب و سیمکشی تجهیزات حفاظتی
۹. توانایی طراحی، نصب و سیمکشی سیستم اعلام حریق
۱۰. توانایی نصب و سیمکشی مدارات سیستم دزدگیر و دوربین مدار بسته
۱۱. توانایی انجام عملیات کابل‌کشی فشار ضعیف
۱۲. توانایی نصب و کار با باس داکت (Bus dact)
۱۳. توانایی طراحی، نصب و سیمکشی تابلوهای توزیع انرژی الکتریکی
۱۴. توانایی نصب و سیمکشی سیستم برق اضطراری و ایمنی
۱۵. توانایی بررسی سیستم برق اتوماتیک
- تبدیل
- یک پل- تبدیل
- صلیبی
- فتوسل
- دیمر
- رله راه پله
- مدار لامپ فلورسنت
۱۶.شناسایی اصول سیمکشی و نصب تجهیزات مدارات روشنایی
۱۷. سیمکشی و نصب تجهیزات مدارات روشنایی
- تلفن و تلفن مرکزی
- سایت کامپیوتری
- سیستم اعلام حریق
- ترانسفورماتور تک فاز حفاظتی
- UPS
- سیستم شارژ
- سیستم دزدگیر و دوربین مدار بسته
- کنتور تک فاز و سه فاز
- تابلوی کنتوری منازل
- تابلوی توزیع منازل
- روشنایی برق اضطراری
. آشنایی با انواع لامپ های مخصوص
- لامپ بخار سدیم
- لامپ بخار جیوه
- لامپ متال هالید
- لامپ نئون
- نور افکن
- آنتن مرکزی
- نمراتور
- آیفون تصویری
- بلندگوهای داخلی (سیستم پیچ)
- کنسل
نظم باعث آسان شدن عیب یابی های آتی یا توسعه در آینده می شود
مشخصات سیم و کابل
سیمهای nyy که به سیمهای مفتولی مسی با روکش pvc معروف است،سیمهای nyaf که به سیمهای رشته ای اطلاق می شود ، کابل کواکسیل برای آنتن و سیم و کابل های چند ذوجی برای تلفن و آیفن
مبحث لوله ها
۱.در تأسیسات الکتریکی ساختمان از لوله‌های خرطومی، پلی آمید و pvc استفاده می شود که لوله و اتصالات pvc مورد تأیید است.
لوله‌هایی که اکثرا استفاده می شود لوله ۲۰(۵/۱۳) و ۲۵(۱۶) و ۳۲ (۲۱) می‌باشد که بر اساس نوع و ضخامت سیم و کابل ها استفاده از آن‌ها متغیر است.
لوله کشی ها به روش های زیر سقفی و روی کف اجرا می شود که هرکدام از این متدها دارای مزایا و معایبی می‌باشد.
قبل از شروع لوله کشی می بایست محل استقرار قوطی های کلید و پریز مشخص شود و سپس مطابق سطوح یا لول های موجود و مشخص کردن کف تمام‌شده ، توسط شلنگ تراز چاک لاین های مورد نظر با ریسمان رنگی خط کشی شود.
بعد از این مرحله می‌توان با شیار کن شیار (۲۰*۴۰) در محل استقرار لوله ۲۰ میلی متر و قوطی کلیدها روی دیوار ایجاد کرد و آن را تراش داد تا این لوازم در دل دیوار مسقر شود. (در حمام سیم‌ها باید در عمق ۶ سانتی از کاشی قرار گیرد.)
سپس قوطی ها و لوله ها جایگذاری می شود و به وسیله بست و گچ روی دیوار آن‌ها را فیکس می شود و از زانو (عصایی) برای اتصال لوله‌های دیواری با کف و یا زیر سقف استفاده می شود.
۲. برای متره و برآورد لوله و اتصالات و قوطی های کلید پریز بهترین و مطمئن ترین راه شمارش و متره زدن لوازم و لوله ها از روی نقشه با در نظر گرفتن ضریبی برای پرتی های کار می‌باشد.
ولی روش دیگری نیز وجود دارد که به صورت سرعتی بوده و از روی تجربه می‌باشد و هیچگونه دلیل و منطق و علمی ندارد بدین ترتیب که لوله را دو برابر متراژ زیر بنا در نظر می گیرند، قوطی ها نصف زیر بنا و زانو برابر با زیر بنا در نظر گرفته می شود.
برای مثال برای یک واحد ۷۰ متری ، ۱۴۰ متر لوله ۲۰ ، ۳۵ عدد قوطی و ۷۰ عدد زانو بطور تقریبی لازم می‌باشد.
کلید و پریز و امثال آن در اتاق‌های عمل، زایمان، شکسته بندی، بی هوشی یا در مکان‌هایی که احتمال مصرف گاز بی هوشی وجود دارد در صورتی که از نوع ضد افجار نباشد باید حداقل در ارتفاع۱۵۵ سانتیمتر از کف تمام‌شده نصب شود. در مکان‌هایی مانند آزمایشگاه ها، آشپزخانه ها و غیره که از میز کار مخصوص و یا پیشخوان استفاده می شود، پریزهای برق در صورتی که روی دیواره وسط میز آزمایشگاه یا روی قرنیز میز کار نصب نشده باشد، باید حداقل ۱۰ سانتیمتر بالای قرنیز میز روی دیواره نصب شود.
انواع روشهای سیم کشی
در عمل از روشهای زیر برای سیمکشی استفاده می شود:
- سیمکشی در لوله روکار یا توکار
- سیمکشی یا کابل(عایق مضاعف)
- سیمکشی آزاد روی مقره و ایزولاتور.
- سیمکشی نقاط نمناک (سیم آنتی گردان)
- سیم سربی و سیم لوله ای روکار.
مبحث سیمکشی در لوله
لوله‌های متداول در سیمکشی های در لوله‌های عبارتند از لوله‌های برگمن- لوله‌های پلاستکی – لوله پشل pechel می‌باشد.
لوله‌های عایق برگمن: یک لوله کاغذی است که پوشش آهنی یا برنجی نازک دارد که در پوشش آهنی برای جلوگیری از زنگ زدگی روکش سربی کار گذاشته شده است. این لوله‌های در قطرهای استاندار در طولهای ۳ متری تولید شده و قبل از سیمکشی نصب می شود و با فلز مخصوص (فنر) سیمکشی از آن عبور داده می شود.
لوله لاستکی: از مواد مصنوعی تهیه شده و پوشش فلزی ندارد و استحکام مکانیکی آن کم است و فقط برای سیمکشی توکار مجاز است ولی قابلیت انعطاف پذیری خیلی خوبی دارد.
لوله پشلPechel: لوله ای فولادی با درز بدون عایق است لوله ای کاملاً بسته نیست و هوا در آن جریان دارد و از تشکیل آب و میعان در آن نیز جلوگیری می کند این نوع لوله ها، لوله‌های فولادی عایق داری هستند که در داخل آن‌ها با یک کاغذ عایق شده است و برای سیمکشی روکار و توکار در نقاط نمناک و سیمکشی سیمهای اصلی بکار می رود. افزایش درجه حرارت باعث تنزل ارزش عایقی pvc می گردد، لذا حرارت این سیم‌ها نباید از ۷۰ درجه تجاوز کند.
محاسبه مقطع سیمهای روشنایی
محاسبه افت ولتاژ برای دورترین لامپ از تابلوی روشنایی برای هر کارگاه یا مکان جداگانه انجام می‌گیرد. چون اگر سیم انتخاب شده برای این لامپ دارای افت ولتاژی کمتر از حد مجاز باشد برای سایر لامپها نیز افت ولتاژی کمتر می‌باشد. طبق استاندارد، حداکثر افت ولتاژ مجاز از ترانس تا آخرین مصرف کننده (لامپها) می‌تواند ٪۵ باشد. (افت ولتاژ از ترانس تا تابلوی روشنایی را ٪۳.۵ و از تابلوی روشنایی تا آخرین لامپ را برابر ٪۱.۵ در نظر می گیریم) چون ضریب قدرت لامپها توسط خازن های جبران کننده تصحیح می شوند، بنابر این در محاسبه جریان cos Ø =۱ در نظر گرفته می شود بار روشنایی هر کارگاه یا مکان به طور مساوی بین سه فاز تقسیم شده و یک کلید به ازای هر فاز در روی تابلو روشنایی نصب می شود. با توجه به ابعاد کارگاه ها و اماکن حتی الامکان سعی می شود که پریزهای تکفاز در فاصله ۱۰ متری و پریزهای سه فاز در فاصله ۱۵ متری از یکدیگر قرار گیرند. که در آینده مشکل کمبود پریز و خطرهای سیمکشی سیار را نداشته باشیم. (البته توصیه می شود هر ۵ متر در کارگاه ها نصب پریز انجام شود.)
سطح مقطع کابلهای که از کابلهای اصلی پریز ها جهت گرفتن انشعاب بکار برده می شوند برای پریزهای تکفاز ۲.۵ وبرای پریز های سه فاز ۶ میلیمترمربع انتخاب می شود .
