راهنمای استفاده از مولتی تستر مدل 7381-B
فهرست
- مقدمه
- معرفی دستگاه تستر
- دامنه استفاده
- معرفی اجزای دستگاه
- الزامات در كنترل تاسيسات الكتريكی ساختمان
-
شروع آزمون
- آزمون و كنترل اتصالات سيم بندی در پريزها
- آزمون كليد نشتی حريان(RCD)
- آزمون اتصال ارت در سيستم روشنايی
- آزمون مدار قطع فاز در روشنايی
- آزمون پيوستگی هادی همبند
- مشخصات فنی دستگاه
مقدمه
يكی از عوامل اصلی در بروز خسارات مالی، صدمات و تلفات جانی به ويژه در منازل مسكونی، مراكز اداری، تجاری و مجتمع های صنعتی عدم رعايت مسائل ايمنی در استفاده از انرژی برق است. به منظور حفاظت از جان افراد در مقابل خطر برق گرفتگی و جلوگيری از خطرات جريان نشتی از كليدهای حفاظتی نشتی جريان RCD كه در بازار به محافظ جان معروف است استفاده می شود. اين كليدها كه بر اساس حساسيت خود به دو نوع خانگی و صنعتی تقسيم مي شوند، علاوه بر حفاظت افراد در مقابل تماس مستقيم و يا غيرمستقيم برق، با جلوگيري از نشتی جريان در حفاظت دستگاه ها و تجهيزات صنعتی نيز مؤثر مي باشند. بر این اساس درصورتي كه حساسيت كليدها تا 30 ميلي آمپر باشد اين كليد به عنوان حفاظت از جان و درصورتي كه حساسيت آن بيشتر از 30 ميلي آمپر باشد به عنوان حفاظت از تجهيزات صنعتی بكار مي رود. همچنين عدم اتصالات اصولی در سيم كشی ها ساختمان و مراكز صنعتی باعث بروز خسارات بسيار جبران ناپذيری خواهد شد. در همين راستا يادآوری می شود كه به استناد گزارش رسمی سازمان های پزشكی قانونی كل كشور، ساليانه هزاران نفر از هموطنانمان در ساختمان ها قربانی حوادث تلخی چون سوختگی ناشی از حريق و انفجار، برق گرفتگی، گاز گرفتگی، سقوط، آسانسور موارد مشابه می شوند. به اين آمار، بايد قربانيان ناشی از حوادث كار در زمان ساخت ساختمان ها در كارگاه ساختمانی را هم اضافه كرد. با توجه به حساسيت نقش اين تجهيز آزمودن مكانيسم و مدارات وابسته از نقش بسزايی برخوردار خواهد بود.
معرفي دستگاه تستر
دستگاه تستر در دو مدل 7381-BSH & 1859-BSH توليد می شود كه قابل استفاده جهت بررسی اتصالات سيم بندی پريز برق و همچنين آزمودن عملكرد كليد RCD (نشتی جريان) و پيوستگی سيم ارت روشنايی و همبندی (فقط در مدل 7381-BSH) است در شكل شماره (1) نشان داده شده است.
يكي از مزايای استفاده از اين تستر بالا بردن سرعت عمل در آزمودن و بازرسی بدون نياز به باز كردن مكانيسم پريز، بررسی سيستم ارتينگ منازل و جلوگيری از برق گرفتگی به دليل خرابی كليدهای نشتی جريان يا و قطع بودن سيم ارت در پريزها است.
دامنه استفاده
اين دستگاه تستر چندكاره ابزاری بسيار مناسب برای مهندسين ناظر تأسيسات الكتريكی سازمان نظام مهندسی، برقكاران ساختمانی، افسران امنيتی در سايت های مختلف برقی مديران مجتمع های مسكونی جهت حصول اطمينان از اتصال صحيح سيم كشی در پريزهای برق و سيم ارت است.
معرفي اجزای دستگاه
در شكل شماره (2) تمامي اجزای بكار گرفته شده در تستر مدل 7381-BSH نشان داده شده است كه با توجه به نوع آزمون می توان از آنها استفاده نمود.
- سوكت اتصال به پريز برق دستگاه كه با توجه به پريزهای برق ايران طراحی شده است كه با اتصال آن دستگاه به آماده كار می شود.
- كليد كه جهت آزمودن سيستم ارت و اتصالات پريز در حالت (I) و برای آزمودن سيستم ارت روشنايی و همبندی در حالت (o) قرار می گيرد.
- سلكتور تزريق جريان نشتی به پريز برق جهت آزمودن عملكرد كليد RCD (نشتي جريان) كه دارای رنج قابل تنظيم -10- 15- 30 -25 -20 35 ميلی آمپر است، با توجه به تنظيم جريان كليد نشتی برای مصارف خانگی بر روي 30 ميليآمپر غيرقابل تغيير تنظيم است ميتوان با چرخش ساعتگرد از مقدار 10 ميلی آمپر آزمودن را انجام داد تا عملكرد كليد را داشته باشيم. يك كليد نشتی با مكانيسم سالم نبايد زير 50 %جريان تنظيمی خود عملكرد داشته باشد.
- شصتی اعمال لحظه ای جريان نشتی به پريز برق كه بعد از تنظيم نمودن جريان آزمون مثلاً بر روی 30 ميلی آمپر با فشار دادن اين كليد به صورت لحظه (ای حداكثر 3 ثانيه) در صورت اتصالات صحيح مدار كليد نشتی بايد دارای عملكرد باشد.
- چراغ های راهنما جهت مشخص نمودن نوع خطا طبق جدول نصب شده در پشت دستگاه و جدول شماره (1).
- درگاه اتصال سيم آزمودن همبند و ارت مدارات روشنايی.
- سيم آزمودن جهت اتصال دستگاه به هادی های همبند، بيگانه و يا ارت مدارات روشنايی.
الزامات در كنترل تأسيسات الكتريكی ساختمان
با توجه به لزوم رعايت و اجرای مقررات ملی ساختمان مبحث 13 برای هر مجری و مهندس ناظر از بندهای موجود در آن، لذا بايد برای كنترل از ابزار آزمودن مناسب برخوردار بود. در زير برخی از موارد مذكور كه بايد كنترل بشود به ترتيب بيان شده است.
طبق مقررات ملی ساختمان مبحث 13 ويرايش سال 1395 دربند به 5 -3-13 صراحت گفته شده است بايد قبل از شروع بهره برداری و يا پس از هر تغيير عمده دران مورد كنترل و آزمايش قرارداد. از برخی از آزمون های مورداشاره در استاندارد 6-IEC60364 كه توسط اين دستگاه ميتوان انجام داد شامل:1-آزمون پلاريته 2-آزمون پيوستگی(بدون اندازه گيری مقدار مقاومت مسير) تنها به روش تشخيص ولتاژ در پريز 3-آزمون حفاظت های اضافی است و همچنين مجدداً در تبصره بند 2 -3-8 -13 مبحث 13 گفته شده است، هادی فاز در پريزهای تك فاز بايد به پايانه سمت راست پريز وصل شود و همچنين در ادامه در تبصره 2 در پريزهای دارای دو اتصال اضافی، يك اتصال مخصوص هادی حفاظتی و اتصال اضافی دوم مخصوص هادی خنثی است. بايد دقت شود كه هريك از هادی های يادشده به كنتاكت های مربوط به خود اتصال داده شده باشند و برعكس وصل نشوند. همين دقت بايد در سيم كشی و انجام اتصال در چند شاخه های مربوطه نيز به عمل اید ؛ و نيز به صراحت دربند 3-2 -8-13 آمده است كليدهای كنترل مدارها (ازجمله چراغ ها) بايد هادی فاز را قطع و وصل كنند. قطع و وصل هادی های خنثی برای كنترل مدار ممنوع است؛ كه اين الزامات نيز بايد توسط مجريان اجرا و به واسطه مهندسين ناظر كنترل و بررسی شود و همه اين موارد توسط دستگاه تستر فوق قابل انجام است.
شروع آزمون
با توجه به توضيحات مذكور جهت اقدام به آزمون های موردنياز به ترتيب ذيل شروع خواهيم نمود.
آزمودن و كنترل اتصالات سيم بندی در پريزهای برق
با اتصال سوكت برق دستگاه به پريز در صورت رعايت تمامی موارد الزام آور در مبحث 13 هر سه عدد لامپ موجود بر روی دستگاه كه با حروف لاتين نمايش داده شده است (C-B-A) روشن خواهد شد كه با اطمينان خاطر از اجرای صحيح توسط مجری ميتوان مطمئن شد در. صورت خاموش بودن هر يك يا تلفيقی از چراغ ها مذكور بيانگر نوع خطای مستتر در سيم كشی ساختمان است كه در جدول شماره (1) نشان داده شده است.
• نكته : جهت حصول جدول زير بايد سوكت آزمودن دستگاه به صورت صحيح طبق شكل (3) به پريز متصل شود.
• اين جدول جهت دسترسی آسان تر كاربر در پشت دستگاه نصب شده است.
متأسفانه برخی موارد رؤيت شده است كه برق كار اشتباه هادی فاز را به ترمينال ارت در پريز متصل نموده است كه در صورت اتصال تجهيز برقی می تواند بسيار خطرناك باشد.
آزمودن كليد نشتي جريان(RCD)
همانطور كه در شكل (2) مشاهده شد، بر روی دستگاه سلكتور تزريق جريان نشتی به مدار پريز در رنجهای 10 الی 35 ميلي آمپر موجود است. پس از اطمينان از روشن بودن چراغ (C) كه بيانگر اتصال سيم ارت است با توجه به جريان عامل كليد كه 30 ميلي آمپر است، سلكتور را بر روی اين مقدار تنظيم نموده و شصتی آزمودن بر روی دستگاه را فشار ميدهيم (حداكثر 3 ثانيه) در صورت وايرنگ درست كليد نشتی بايد بدون وقفه عملكرد داشته باشد؛ و همچنين می توان با چرخش ساعتگرد سلكتور دستگاه از مقدار 10 الی حداكثر 35 ميلی آمپر آزمودن را انجام داد تا عملكرد كليد را داشته باشيم.
نكته 1: يك كليد نشتی با مكانيسم سالم نبايد زير 50% جريان عامل يعنی 15 ميلی آمپر از خود عملكرد داشته باشد.
نكته 2: اين آزمودن در صورتی قابل انجام است كه چراغ (C) دستگاه روشن باشد در حقيقت سيم ارت به پريز متصل باشد.
نكته 3: تستی كه در استاندارد6-60364 IEC به ان اشاره شده است لحاظ نمون زمان قطع كليد در جريان های نشتی متفاوت است، كه متاسفانه اين تستر قابليت ثبت اين زمان را ندارد.
آزمودن اتصال ارت در سيستم روشنايي
طبق مقررات ملی ساختمان مبحث 13 ويرايش سال 1395 دربند 5-1 -10 -13 گفته شده است كليه مدارهای نهايی، اعم از روشنايی و پريز برق، بايد برای وصل به بدن های هادی ها چراغ يا كنتاكت پريزها (برحسب مورد) شامل هادی حفاظتی باشند.
و همچنين در تبصره همان بند ذكرشده است، چنانچه بدنه چراغی از جنس عايق باشد، هادی حفاظتی در محل آن به دقت عايق بندی و رها می شود تا اگر احتمالاً در آينده در محل آن چراغ با بدنه عايق، چراغی با بدنه هادی نصب شود، از آن هادی حفاظتی استفاده شود.
در برخی موارد بسيار اندك متأسفانه به دليل سودجويی بيشتر مجريان و يا برقكاران به، دليل موجود نبودن ابزار آزمودن مناسب جهت شناسايی اينگونه از تخلفات از برقراری اتصال كامل سيم ارت در بدنه چراغ های سقفی يا دكوراتيو، اجتناب كرده و تنها به صورت مقطعی، قطعه سيمی به طول چند متر فقط جهت روئيت مهندس ناظر در سقف گچی برقرار ميكنند؛ كه خوشبختانه به راحتی توسط اين تستر مي توان اينگونه موارد را شناسايی نمود. روش كار به اين نحو است كه ابتدا كليد تغيير وضعيت تست دستگاه را (شماره 2) بر روی وضعيت دايره (o) قرار داده و توسط سيم تست ارت موجود در پك دستگاه (شماره 7) كه به طول 3 متر است به بدنه چراغ يا هادی ارت موجود در محل متصل نموده، در صورت وجود اتصال سيم ارت به شينه PE تابلوی توزيع بايد هر سه چراغ موجود بر روی دستگاه طبق جدول 2 روشن گردد.
- نكته: در صورت در مدار بودن كليد نشتی با تنظيم دستگاه بر روی 30 ميليآمپر مدار ان هم كنترل و آزمودن گردد. پيشنهاد مي شود جهت حصول اطمينان بيشتر در مدارات روشنايی از يك كليد RCD جداگان ه استفاده شود.
آزمودن مدار قطع فاز در روشنايي
طبق مقررات ملی ساختمان مبحث 13 بند 3-2-8-13 گفته است كليدهای كنترل مدارها (ازجمله چراغ ها) بايد هادی فاز را قطع و وصل كنند. قطع و وصل هادی های خنثی برای كنترل مدار ممنوع است؛ كه ميتوان جهت آزمودن مدار فوق همانند حالت قبل (قرار دادن كليد آزمودن در حالت O ) به هادی فاز روشنای متصل نمود و توسط قطع و وصل نمودن كليد مربوطه مي توان صحت وجود هادی فاز در مدار كنترل روشنايی را بررسی كرد يعنی در صورت اتصال صحيح با وصل هادی فاز توسط كليد، چراغ (A) به تنهايی طبق جدول شماره (3) روشن خواهد شد.
- در صورت اتصال سيم تست به سيستم ارت روشنايی اين آرايش براي دستگاه پديدار خواهد شد اما جهت تشخيص بين اتصال سيم ارت و نول در حالتي كه به سيم ارت متصل باشد فقط دارای عملكرد مدار RCD خواهد شد .
- نكته: اين جدول فقط برای آزمودن اتصال به هادی فاز در سيستم روشنايی معتبر است و همچنين در تمامی حالات پروسه آزمون بايد سوكت برق دستگاه به پريز متصل باشد.
آزمودن پيوستگی هادی همبند
اين روش مشابه به حالت آزمودن اتصال ارت در سيستم روشنايی است و تمامی حالات در صورت اتصال صحيح هادی همبند طبق جدول (4) صادق است.
نكاتی كه در اين آزمودن بايد قابل توجه باشد:
- درصورتی كه سيم ارت دستگاه به سيم فاز در تست همبندی اشتباهی متصل شود، فقط چراغ A دستگاه روشن خواهد شد.
- درصورتی كه اتصال فاز و نول در پريز به طور صحيح متصل نشده باشد، بايد قبل از آزمودن اقدام به اصلاح مدار گردد يا سوكت برق دستگاه را برعكس جهت حصول آزمودن به پريز متصل گردد.
- در هنگام آزمودن همبندی از اتصال پيچ گيره سوسماری دستگاه به سطح فلز مطمئن باشيد كه ناحيه آزمودن دارای رنگ شدگی يا زنگ زدگی نباشد.
- در هنگام تست ارت پريزها مطمئن شويد كه وضعيت كليد دستگاه بر روی حالت يك(1) قرار داشته باشد.
مشخصات فنی دستگاه
در جدول شماره (5) كليه مشخصات فنی دستگاه به صورت مختصر آورده شده است.
